Waarom ‘Mad Max’ plaats moet ruimen voor ‘Furiosa’

Laat de motoren brullen: na negen jaar houdt het Mad Max-circus eindelijk weer halt in de bioscopen. Zij het zonder wraakengel Max Rockatansky. Wat u moet weten over Furiosa, deze keer geïncarneerd door Anya Taylor-Joy.

Waarom er furieus naar Furiosa wordt uitgekeken

Hebt u in de negen jaar die voorbij­raasden sinds Mad Max: Fury Road veel actiefilms gezien die even ­oogstrelend, oorverdovend en overdonderend ­waren? Allicht niet. Een ­vastgeketende muzikant die met een gitaar met ­dubbele hals vanop een ­rijdend ­gevaarte een leger kamikazefanatici opzweept, daarbij een muziek­installatie die ook vuur kon spuwen en de ­vijand ­roosteren. Het deed een show van Rammstein op een schoolfeestje ­lijken. De pers ­bewierookte het vuurwerk, de snoei­harde actie, de monumentale decors en het carnaval van menselijke creaturen en tot wanstaltige monsters gemuteerde voertuigen.

Tom Hardy nam titel­personage Max Rockatansky vlotjes over van de oud ­geworden en verguisde Mel ­Gibson, die hem in de eerste drie films ­gestalte gaf. Maar Charlize Theron speelde ­Hardy van het scherm als de ­eenarmige ­Imperator Furiosa. Ze kreeg meteen een plaats aan de eretafel van grote actie­heldinnen, naast Ellen ­Ripley uit de Alien-films en Sarah Connor uit de Terminator-­franchise. Fury Road bracht 380 ­miljoen dollar op, werd voor tien ­Oscars genomineerd en ­verzilverde er zes, niet toevallig in de ­technische categorieën. De ­renaissance van een legen­darische actiereeks was een feit. En dat smaakte naar meer.

Waarom een ­prequel en geen sequel

George Miller heeft hemel en aarde moeten bewegen om Fury Road te kunnen maken. De vorige film in de reeks, Mad Max Beyond Thunder­dome, dateert overigens al van 1985. Het maakte wel dat hij alle tijd had om voor elk hoofd­personage ook een uitgebreide voorgeschiedenis te ­bedenken.

Charlize Theron was daar danig onder de indruk van en smeekte om de backstory van haar Furiosa éérst te verfilmen. Dat kon niet maar het bracht Miller wel op ideeën en toen haar ­personage effectief scoorde bij het ­publiek lag de weg uiteindelijk toch open voor een prequel.

En die is, aldus Miller, ‘een heel ­ander beestje’ dan de Mad Max-films. Dat beestje verhaalt hoe het Furiosa verging in de vijftien jaar die voorafgaan aan Fury Road.

Furiosa wordt op jonge ­leeftijd ­ontvoerd uit de Green Place of ­Many ­Mothers, een soort commune waar ­vrouwen liever het ­verwoeste land ­herbeplanten dan clanoorlogen uit te vechten. Haar ontvoerder Dementus past helemaal in de Mad Max-­traditie van Zwaar Overtrokken ­Slechteriken. (Chris Hemsworth had daar na zijn superhelden­avonturen als Thor ­duidelijk zin in.) Dementus strijdt met Immortan Joe (de Zwaar ­Overtrokken Slechterik uit Fury Road) om de ­controle over de Citadel, een van de laatste ­grote menselijke neder­zettingen op aarde. ­Furiosa zint op wraak en broedt elke dag op ontsnappings­plannen maar wordt even vaak extreem op de proef gesteld. (En het laat zich raden dat ze daarbij op een gegeven moment een arm en aardig wat haar zal verliezen.) Mad Max zelf is ver te zoeken.

Waarom Mad Max plaats moet ruimen voor Furiosa

Dus Mad Max doet niet eens mee in een film die voluit Furiosa: A Mad Max Saga heet? Het hoeft eigenlijk niet te ­verbazen. In Fury Road loopt hij er ­eigenlijk al voor spek en bonen bij. Tot woede van mannenrechten­activisten die vergeefs opriepen tot een boycot – ‘een stuk feministische propaganda dat zich voordoet als een ventenfilm’ – moet Mad Max het stuur, het precisie­geweer én de beslissingen aan Furiosa laten. Dat ging overigens prima. Niet het minst door de formidabele ­Charlize Theron. Haar Furiosa is niet minder stoer, zwijgzaam, vuil en vastberaden maar straalt meer empathie uit, waardoor het veel makkelijker is om je met haar te vereenzelvigen. Zelfs al loodst ze een pantsertruck op achttien wielen door een verwoest landschap.

Furiosa is ook gewoon ­interessanter. Max Rockatansky is de antiheld die in de eerste film, ondertussen al 45 jaar oud, vrouw en kind verliest en zich waanzinnig van woede wreekt. In de tweede, uit 1981, vindt hij ternauwernood de moed om burgers tegen een vreselijke motorbende te beschermen en in de derde is hij een halve zwerver die pas in een kinderstam een deeltje van zijn menselijkheid terugvindt. Het was telkens alle hens aan dek om hem redenen te geven om actief te zijn. Met Furiosa blijft de scenaristen die ­miserie bespaard. Zij heeft wel duidelijke ­doelen om voor te strijden: het groene paradijs terugvinden waaruit ze werd ontvoerd, de wanstaltige patriarchale tirannen lik op stuk geven.

Waarom Charlize Theron plaats moet ruimen voor Anya Taylor-Joy

Charlize Theron had nog voor ­regisseur George Miller in de ­smiezen dat Furiosa alles had om een grote moderne actieheldin te ­worden. Het lijkt dus sneu dat ze nu de ­honneurs aan Anya Taylor-Joy moet ­laten. Maar dat is niet onbegrijpelijk. In ­deze ­prequel is het personage een flink pak jonger. Miller heeft wel even over­wogen om Theron er via de-aging ­jonger te laten uitzien maar komt daarop terug wanneer hij merkt dat bepaald niet onbeslagen collega-­regisseurs als Ang Lee en Martin ­Scorsese zich op die technologie ­hebben verkeken (respectievelijk in Gemini Man en The Irishman).

Maar dat Taylor-Joy een ­waardige vervanger zal blijken, daar bestaat weinig twijfel over. De Britse actrice, die helemaal ­doorbrak met haar hoofdrol in de ­serie The Queen’s Gambit, deinst niet terug voor ­zware rollen. Op haar ­achttiende vloog ze van Londen naar de VS om daar in de bossen, op zes uur ­rijden van de ­beschaving en een gsm-­netwerk, ­rare dingen te doen met een ­satanische bok. Het resultaat daarvan, de zeer markante horrorfilm The Witch: A New-England Folktale, ­lanceerde ­zowel haar carrière als die van ­regisseur Robert Eggers (The Lighthouse, The Northman). In ­Furiosa neemt ze zelf een deel van het stuntwerk voor haar rekening, ­waaronder wheelies met een motor en 180°-bochten met een pantsertruck. Terwijl ze niet eens een rij­bewijs heeft en nog parallel moeten leren parkeren.

Waarom Furiosa nog meer dan Fury Road de feministische kaart trekt

In Fury Road zit het spel op wagen wanneer Imperator Furiosa vlucht met vijf vrouwen die Immortan Joe als fokvee misbruikte. ‘Our babies will not be warlords’, Who ruined the world?’ en ‘We are not things’: de slogans die ze op de muren en de vloer achterlaten zijn een middel­vinger naar het oorlogszuchtige ­patriarchaat dat een apocalyps op zijn geweten heeft en vrouwen als willoos bezit beschouwt. ’Ik denk dat George Miller een feminist is, hij heeft een feministische actiefilm ­gemaakt’, zegt Eve Ensler, auteur van De vaginamonologen en een ­activiste die onder meer met slachtoffers van gendergeweld in Congo heeft ­gewerkt. Miller had haar voor Fury Road gecontacteerd om de bewuste vijf actrices te begeleiden.

Furiosa kan daarna geen u-bocht maken. Het concept is: Anya Taylor-­Joy tegen oorlogs­zuchtige, ­seksistische tirannen. Ergens is dat een logische uitkomst voor de Mad Max-saga. Vier decennia lang heeft die op gewaarschuwd voor ­ecologische en sociale catastrofes en een doembeeld opgehangen van de destructieve impact van mannen op de wereld. Bij momenten flirtte de franchise zo zelfs met nihilisme, wat Miller helemaal niet zinde. De zachtaardige, vredelievende ­regisseur is niet toevallig de man achter ­lieflijke bioscoophits als Babe (over een ­biggetje dat als herdershond aan de slag wil) en Happy Feet (een pinguïnmusical) maar zag zijn romantische sprookje Three Thousand Years of Longing twee jaar geleden genadeloos floppen. Zijn grootste talent ligt – misschien tot zijn eigen spijt – in het detoneren van adrenalinebommen. De ondertussen 79-jarige ­Australiër heeft daar meer vrede mee nu hij daartegenover een vrouwelijk alternatief plaatst: mensen die de mouwen opstropen om zo vreedzaam mogelijk de vernielde wereld herop te bouwen.

Wat niet betekent dat u schrik moet hebben dat het nu aan ­zinderende motorengeweld zal ­mangelen: bij Furiosa waren maar liefst tweehonderd stuntlui betrokken.