Waarom de boeken van Ian McEwan moeilijk verfilmbaar zijn. Ook al schrijft hij de scripts zelf

Met The Children Act en On Chesil Beach komen in twee weken tijd evenveel Ian McEwan-verfilmingen in de zalen. De scenario’s schreef de Britse rasverteller zelf. Dat was een tijdje geleden.

Maagden en jehova’s

In The Children Act van Richard Eyre blinkt Emma Thompson uit als een rechter met huwelijksproblemen – vaste prik bij McEwan – die intiem wordt met een doodzieke minderjarige jehova die een bloedtransfusie weigert. On Chesil Beach is het aangrijpende verhaal van twee timide geliefden die het ongeluk over zich afroepen door tijdens hun huwelijksnacht hun angst voor de ontmaagding voor elkaar te verzwijgen. In de hoofdrol herkent u Saoirse Ronan, de revelatie uit Lady Bird. Voor beide films pende McEwan het scenario.

Ex-scenarist

Filmscripts schrijven is niet nieuw voor de man die in 1998 de Booker Prize won met Amsterdam. Zo adapteerde hij voor regisseur Mike Newell Soursweet van Timothy Mo en voor John Schlesinger zijn eigen spionageroman The Innocent. Hij is ook verantwoordelijk voor het scenario van The Good Son, een nogal potsierlijke horrorfilm met Home Alone-ster Macaulay Culkin. Toen te veel scripts, waaronder een vervolg op The Fly, onverfilmd bleven, besloot hij zich alleen nog aan de literatuur te wijden. ‘In de tijd dat het me kost om twee filmscenario’s te schrijven die niet gebruikt worden kan ik twee nieuwe boeken voltooien’, klonk het bitter. En zo geschiedde, tot nu.

Vaak verfilmd

Romans van Ian McEwan werden al meermaals vertaald naar het grote scherm. Zelf verkiest hij The Cement Garden, de adaptatie die Andrew Birkin in 1993 van zijn macabere debuutroman maakte. De onvergetelijke vertolking van de jonge Charlotte Gainsbourg zit daar allicht voor veel tussen. De bekendste is evenwel Atonement (2007) met Keira Knightley, James McAvoy en een piepjonge Saoirse Ronan, dat zes Oscarnominaties verzamelde maar alleen die voor beste originele muziek mee naar huis nam. Ander probleem: regisseur Joe Wright toonde nauwelijks interesse in de grote thema’s – wroeging, de gevolgen van leugens, de kracht van het woord – die McEwan in zijn bestseller aansnijdt.

Moeilijk verfilmbaar

McEwan lijdt aan het syndroom van Philip Roth, die grote schrijver die ons onlangs ontviel: hoe krachtig en meeslepend zijn boeken ook zijn, vrijwel niemand lijkt zijn zinnen adequaat in beelden te kunnen omzetten. Zelfs niet als McEwan zelf het scenario kan schrijven, zoals blijkt uit The Children Act en On Chesil Beach.