Waarom ‘Clueless’ ook een nieuwe generatie weet te bekoren

Clueless viert deze week zijn vijfentwintigste verjaardag en als we YouTube en TikTok mogen geloven, is de film nog steeds springlevend. Of hoe deze highschoolkomedie uitgroeide tot een feministische klassieker, een modedocument en een onuitputtelijke bron van memes die ook het hart van generatie Z verovert.

Op 19 juli 1995 verscheen Clueless in de bioscoop als een underdog met een vrij bescheiden budget, relatief onbekende acteurs en een markante pitch. De film is namelijk een losse bewerking van Jane Austens Emma. Regisseur Amy Heckerling verhuisde de roman van het negentiende-eeuwse Engeland naar het twintigste-eeuwse Beverly Hills en maakte er een clevere, tijdloze highschoolklassieker van. Vijfentwintig jaar later bereikt het verhaal van de rijke, populaire Cher Horowitz (Alicia Silverstone) die de knullige nieuwkomer Tai (Brittany Murphy) onder haar hoede neemt en verliefd wordt op haar ex-stiefbroer nog steeds nieuwe fans. We leggen u uit waarom.

Cher is een atypische en net daardoor iconische protagonist

Cher Horowitz is knap, populair, rijk en extreem geprivilegieerd. In zowat elke andere highschoolfilm zou ze de gemene, oppervlakkige antagonist zijn, maar Clueless laat u verder kijken dan de trope en maakt van haar de held van het verhaal. Cher is namelijk ook oprecht, ambitieus, extreem optimistisch en voelt een onbedwingbare drang om de wereld rondom haar te verbeteren. Ook al weet ze niet precies hoe. ‘Ik hield van hoe ernstig ze alles nam’, zei Alicia Silverstone (momenteel te zien in The Baby-Sitters Club op Netflix) enkele jaren geleden over haar personage. ‘Ze was zo oprecht en ernstig. Ik denk dat dat haar belachelijk én charmant maakt.’ Stiekem willen we allemaal een beetje meer Cher zijn.

De humor lijkt gemaakt op maat van het internet

Ze mogen dan nog zo clueless zijn, Cher en co. hanteren een ongezien inventieve vocabulaire die zelfs anno 2020 verrassend bijdetijds klinkt. Heel wat uitspraken zijn dan ook uitgegroeid tot popcultureel erfgoed. Denk maar aan ‘you’re a virgin who can’t drive’, ‘may I please remind you that it does not say RSVP on the Statue of Liberty’ en uiteraard ‘ugh, as if’. Heckerling bracht niet alleen het verhaal maar ook het scherpe taalgebruik van Jane Austen naar de twintigste eeuw. De regisseur observeerde heel wat tieners, hield een eigen slangwoordenboek bij en raadpleegde onderzoek naar jongerentaal. Daardoor leent Clueless zich vandaag perfect tot memes. TikTokkers playbacken quotes uit de film, ‘as if’ is de perfecte GIF geworden en op YouTube maken ASMRtists rollenspelen waarbij je een make-over krijgt van een fluisterende Cher. Of zoals een twitteraar opmerkt: Clueless zat vol memes nog voor memes überhaupt bestonden.

Softgirls hebben de esthetiek van Cher overgenomen

Ze hebben een voorliefde voor haarspeldjes, pastelkleuren, miniatuurhandtassen, blozende kaken en all things cute. De zogenaamde softgirls, een subcultuur die zich recent op Instagram en TikTok ontwikkelde, dwepen dan ook met Clueless. Cher Horowitz is zowat hun ultieme stijlicoon, en haar geel geruite maatpakje blijkt de heilige graal onder softgirls. De mode- en influencerwereld speelt daar uiteraard handig op in. Urban Outfitters verkoopt T-shirts van Clueless. Influencers delen hun beste Clueless-looks. Het onlinemodemerk Dolls Kill pakte uit met So Clueless, een hele kledinglijn geïnspireerd op de film. Voor wie ambitie heeft om zelf een softgirl te worden: BuzzFeed rangschikte alle outfits van Cher van ‘hagsville’ naar ‘utterly fabulous’. Hagsville is Clueless-slang voor lelijk.

De film wordt nog steeds als een feministische klassieker beschouwd

Niet elke scène uit Clueless heeft de tand des tijds even goed doorstaan, maar als geheel blijft de film verrassend makkelijk overeind. Een komedie met drie vrouwelijke hoofdpersonages, geregisseerd door een vrouw en gebaseerd op een roman van een vrouwelijke auteur was in de nineties nochtans niet vanzelfsprekend. Heckerling moest destijds behoorlijk knokken om Clueless van de grond te krijgen. Achteraf is dat vrouwelijke perspectief net de grote sterkte van de film gebleken. Clueless is een ode aan vriendschap tussen vrouwen, je eigen pad volgen en schaamteloos vrouwelijk zijn. Cher bewijst dat je perfect van mode, make-up en roze kunt houden en tegelijk een sterke, onafhankelijke jonge vrouw kunt zijn.

De erfenis sijpelt nog steeds door in de hedendaagse popcultuur

Zelfs wie Clueless nog nooit heeft gezien, kan er niet aan ontsnappen. Snoop Dogg rapt in zijn hit Beautiful ‘ Hurry up and finish so we can watch Clueless‘. De nilliestienerseries Lizzie McGuire, Hannah Montana en Gossip Girl refereerden eraan, net als Girls, New Girl, Modern Family en Killing Eve. Rapper Iggy Azalea bracht een behoorlijk letterlijke hommage in de videoclip bij Fancy. Ariana Grande trad tijdens haar recentste tournee op in een door Clueless geïnspireerd maatpakje. Het hoofdpersonage uit de populaire Netflixfilm The Kissing Booth gebruikte de woorden ‘as if’. En een televisiereboot is momenteel in de maak. Om maar te zeggen: Clueless is al vijfentwintig jaar heel, heel aanwezig.

https://www.youtube.com/channel/UCdZ5xH_MOUU7edIfqzAwYlQ1.0YouTube