Op 7 maart is het twintig jaar geleden dat Stanley Kubrick overleed. Knack Focus dook in het archief en selecteerde twintig quotes in een poging om de cineast te vatten.
Slechts dertien films maakte Stanley Kubrick verspreid over bijna vijftig jaar, maar zonder uitzondering zijn het parels die de geschiedenis van de cinema hebben gemaakt. Denk maar aan zijn technisch volmaakte sciencefictionfilm 2001: A Space Odyssey (1968), door de hippiegeneratie omgedoopt tot de ultieme trip, of het donkere A Clockwork Orange (1971), waarin troublemaker Alex (Malcolm McDowell) huizen berooft en vrouwen gewetenloos verkracht. Voeg daar de sardonische grijns van Jack Nicholson in The Shining (1980) aan toe en u weet eigenlijk al genoeg.
Om tot zulke meesterwerken te komen, nam Kubrick enkel genoegen met de perfectie, ook al moesten sommige scènes honderd keer opnieuw. Zijn laatste film Eyes Wide Shut (1999) zette zelfs het wereldrecord voor ‘langste constante filmopname’ scherp op vierhonderd opeenvolgende dagen. Voor een scène van dertien minuten nam hij drie weken de tijd. ‘Perfection has its price‘, ook voor Kubricks acteurs, maar die perfectie werd uiteindelijk altijd op prijs gesteld.
‘Niemand in de hele geschiedenis kon een betere film maken’ – Steven Spielberg
‘Nooit zou Kubrick dezelfde film twee keer maken. Hij durfde risico’s te nemen en vertelde altijd een ander verhaal in een ander genre. De enige gelijkenis tussen zijn films is de ambacht die hij als indrukwekkende virtuoos in zijn werken toevoegde’, zegt Steven Spielberg in een interview met filmmaker Paul Joyce. De Amerikaanse regisseur gaf in zijn recente film Ready Player One een hommage aan Kubrick. Daarin verwerkte hij The Overlook Hotel, het hotel uit The Shining en de plaats waar de goede vrienden Spielberg en Kubrick elkaar voor het eerst leerden kennen.
‘Kubrick werd een watermerk voor ons allemaal’ – Paul Thomas Anderson
‘Ik denk dat er geen enkele filmregisseur bestaat die niet werd beïnvloed door Stanley Kubrick. Wat hij deed, werd een soort watermerk voor ons allemaal. Elke filmmaker probeert zijn werk met diezelfde aandacht en passie te benaderen’, zegt Amerikaans regisseur Paul Thomas Anderson in een interview op YouTube. PTA’s dramafilm The Master (2012) volgt de alcoholverslaafde en seks geobsedeerdeFreddie Quell, een personage dat nogal wat gelijkenissen vertoont met Jack Torrence in The Shining.
‘Alle regisseurs streven naar diezelfde eenvoud en discipline’ – Christopher Nolan
‘Een van de redenen waarom ik Kubrick hoog in het vaandel heb, is omdat ik denk dat hij onnavolgbaar is. Elke keer als een filmmaker te specifiek de werkmethode van Kubrick toepast, lijkt het niet te werken. Hij is kalm in de manier waarop hij informatie presenteert en er is eenvoud en discipline in zijn werk waarvan ik denk dat alle regisseurs daarnaar streven’, zegt Nolan in een interview met Variety. De regisseur van Dunkirk restaureerde Kubrick’s 2001: A Space Odyssey , een huzarenstukje dat vorig jaar in première ging in Cannes. Het was een droom voor Nolan om een verfrissende versie van de sciencefictionfilm op het witte doek te krijgen.
‘Elke film is een mijlpaal in het genre dat hij maakte’ – Patrick Duynslaegher
‘Het is niet voor iedereen weggelegd om een invloed te zijn, maar dat is wel het geval bij Kubrick. Met elke film creëerde hij een nieuwe wereld en vond hij nieuwe regels uit om die wereld in beeld te brengen. Hij maakte dé ultieme horrorfilm met The Shining, maar ook dé ultieme kostuumfilm met Barry Lyndon. Elke Kubrick-film is een mijlpaal in het genre dat hij maakte’, oordeelt de voormalige directeur van Film Fest Gent.
‘Kubrick was één van de weinige regisseurs die verfrissend bleef’ – Quentin Tarantino
‘Ik bestudeer graag de filmwereld en merk tijdens die studie wanneer filmmakers zich in hun creatieve zone bevinden. Je verheugt je dan op het werk van de regisseur. Toch komen er ook momenten wanneer de regisseurs uit die zone vallen en alles minder spannend wordt. Kubrick was één van de weinige regisseurs die verfrissend bleef. Hij maakte niet elk jaar een nieuwe film, maar hij gaf zich wel volledig voor elke creatie’, zegt de Amerikaanse Pulp Fiction-regisseur Quentin Tarantino in een interview op YouTube. Zijn dramafilm Reservoir Dogs (1992) was gebaseerd op Kubrick’s The Killing (1956), over een crimineel die net vrijkomt en meteen een nieuwe overval plant.
‘Hij werkte bewonderenswaardig in op de psychologie van de kijker’ – Jonas Govaerts
‘Stanley Kubrick hield zich erg bezig met hoe kleuren het onderbewustzijn van de kijker beïnvloeden en dat was bewonderenswaardig. Ook beelden en muziek gebruikte hij om bepaalde gevoelens teweeg te brengen’, zegt Vlaams regisseur Jonas Govaerts. Samen met Kaat Beels speelde hij zelf met felle tinten in hun televisiereeks Tabula Rasa (2017). Ook staat, net zoals in The Shining, een doolhof en de zoektocht naar rust centraal in de serie.
‘Het vakmanschap van Kubrick is visueel onthutsend’ – Barbet Schroeder
‘De films van Kubrick waren een vreemd fenomeen. Wanneer hij zijn werken voor de eerste keer uitbracht, werden ze niet begrepen. Het was pas jaren erna dat iedereen zijn films erkende als meesterwerken. Er zit zoveel substantie en vakmanschap in zijn creaties dat het visueel onthutsend is’, zegt de Frans-Zwitserse regisseur in een artikel van Time Out. De filmmaker is onder andere bekend om zijn dramafilm Amnesia (2015).
‘Kubrick deed me realiseren dat hij veel voorsprong op mij had’ – Woody Allen
‘Toen ik de eerste keer 2001: A Space Odyssey zag, vond ik de film niet goed en was ik teleurgesteld. Een vrouw uit Californië vertelde me later over haar bewondering voor Kubricks creatie. Ik probeerde de film opnieuw te kijken en besefte dat de sciencefictionfilm sensationeel was. Het was een van de weinige keren dat ik realiseerde dat de filmmaker veel voorsprong op mij had’, zegt Amerikaans acteur en Manhattan-regisseur Woody Allen in een interview op YouTube.
‘Ik ben altijd beïnvloed geweest door Kubrick’ – Wes Anderson
‘Wanneer ik mijn eigen film maak, besef ik niet waar ik mijn inspiratie precies vandaan haal. Soms denk ik dat ik zelf iets heb uitgevonden, maar dan blijkt het een invloed van Stanley Kubrick te zijn. Het is ook niet zomaar dat hij een van mijn favoriete regisseurs is’, zegt Amerikaanse Isle Of Dogs-regisseur Wes Anderson in een artikel van The Hollywood Reporter. Net zoals in Kubrick’s The Shining en Eyes Wide Shut vertelt Anderson met zijn dramafilm Moonrise Kingdom (2012) het verhaal van een gebroken familie.
‘Barry Lyndon is één van de emotioneelste films die ik ooit heb gezien’ – Martin Scorsese
‘Aan de oppervlakte lijkt de kostuumfilm Barry Lyndon van Stanley Kubrick koel en afstandelijk, maar dat is niet zo. Ik vind het één van de emotioneelste films die ik ooit heb gezien. De verleidingsscène in de film is een ballet van emoties en heeft me altijd aangegrepen. De spanning tussen de camerabewegingen, de lichaamstaal van de acteurs en de muziek is betoverend’, zegt Amerikaans Taxi Driver-regisseur Martin Scorsese in een artikel van Scraps From The Loft. Hij verwerkte zijn liefde voor Kubricks kostuumfilm in zijn eigen kostuumdrama The Age Of Innocence in 1993.
‘2001: A Space Odyssey is cinema in al zijn epische grootsheid’ – Dave Mestdach
‘Als 2001: A Space Odyssey mij één ding heeft geleerd, dan is het dat je een verhaal krijgt zodra je twee beelden aan elkaar monteert. Denk aan dat tollende bot dat overgaat in een tollend ruimteschip, een van de beroemdste overgangen uit de filmgeschiedenis. Goede cinema laat ruimte, prikkelt de verbeelding, schildert met licht en speelt met tijd. Daar gaat 2001: A Space Odyssey ook over. Het is cinema in al zijn epische grootsheid’, zegt Knack Focus-filmchef en Kubrickliefhebber Dave Mestdach.
‘Kubrick hielp me met mijn einde voor Blade Runner‘ – Ridley Scott
‘Toen Blade Runner op zijn einde liep, had ik geen goed filmmateriaal om mee te eindigen’, zegt de Britse Blade Runner-regisseur Ridley Scott in een video op YouTube. ‘Er moest een goede afloop komen, waarin de twee hoofdpersonages wegreden in de wildernis. Omdat ik dat materiaal niet had, vroeg ik natuurbeelden aan Stanley Kubrick.’ Scott kreeg zeventien uur aan materiaal dat oorspronkelijk voor The Shining was bedoeld.
‘Kubrick wist dat ik een probleem had met zijn versie van The Shining’ – Stephen King
‘De personages in mijn boek The Shining waren oorspronkelijk warm van karakter. In Kubrick’s versie vind je daar nog weinig van terug. Ik beschouwde het bovennatuurlijke als de kwaadaardige, inwerkende kracht op Jack Torrence. In de film is het de personage zelf die het kwaad is. Daarin verschilden Kubrick en ik fundamenteel van mening’, zegt de beruchte auteur Stephen King in een video op YouTube.
‘Hij pushte me zoals ik nog nooit eerder gepusht werd’ – Shelley Duvall
‘In het jaar van de opnames was ik van mei tot oktober mentaal erg ziek’, zegt Amerikaans actrice Shelley Duvall, die de vrouw van Jack Torrence vertolkte in The Shining, in The Vintage News. ‘De rol bezorgde me veel stress en Kubrick pushte me zoals ik nog nooit eerder gepusht werd. Het was de moeilijkste rol dat ik ooit heb moeten spelen.’ Om u een idee te geven: de beroemde baseballscène waarin Jack Torrence (Jack Nicholson) zijn vrouw Wendy (Shelley Duvall) bedreigt, is 127 keer opnieuw opgenomen.
‘Ik kon mezelf voor het hoofd slaan als ik de rol niet op me had genomen’ – Tom Cruise
‘Bij het begin van Eyes Wide Shut was ik me bewust van het feit dat ik erg betrokken moest zijn’, zegt Tom Cruise in een artikel van SBS Australia. Hij speelde Bill Harford in de erotische en laatste film van Stanley Kubrick. ‘Ik vond Bill geen leuk personage om te spelen, maar ik kon mezelf op mijn kop slaan als ik de rol niet op me had genomen.’ Hoewel de Amerikaanse acteur voor een scène in de film zo’n 95 keer opnieuw door een deur moest wandelen, kon hij een samenwerking met Kubrick niet laten schieten.
‘Wij willen dat Mick Jagger de hoofdrol in A Clockwork Orange op zich neemt’ – fans van The Rolling Stones
‘Wij, de ondergetekenden, protesteren met extreme heftigheid en verbrijzelde illusies tegen de voorkeur van David Hemmings boven Mick Jagger in de rol van Alex DeLarge in A Clockwork Orange.’ Dat schreven fans van The Rolling Stonesi n een petitie die ze in 1968 verspreidden. Verschillende beroemdheden, onder wie The Beatles, ondertekenden deze petitie.
‘Als Kubrick je in vertrouwen nam, bepaalde je de film mee als acteur’ – Malcolm McDowell
‘Er bestaat een gerucht dat Stanley Kubrick in volledige controle was van de set, maar dat klopt niet’, zegt Malcolm McDowell in een video op YouTube. McDowell nam de rol van Alex DeLarge op zich in Kubrick’s A Clockwork Orange (1971). ‘Kubrick kwam aan op de set zonder voorbereiding en wist niet meteen waar hij de camera moest zetten. Een filmmaker die dat wel weet, is geen goede filmmaker. Kubrick gebruikte spontaan de elementen op de set en speelde daar op in.’ De beroemde scène waarin Alex het themalied van Singin’ in the Rain (1952) zingt, was dan ook de eigen ingeving van McDowell.
‘Door Kubrick zag ik hoe een film echt werd gemaakt’ – Leon Vitali
‘Ik had veel geluk om door Kubrick te zien hoe een film echt werd gemaakt’, zegt Vitali in een artikel van Huck Magazine. Nadat hij de rol van Lord Bullingdon in Barry Lyndon speelde, werd Vitali de rechterhand van Kubrick op de set. Vitali wijdde zijn volledig leven achter de schermen van de regisseur en koos bijvoorbeeld de bezeten tweeling uit voor de horrorfilm The Shining.
‘Kubrick blijft belangrijk, omdat zijn filmthema’s nog steeds spelen’ – Dries Laheye
‘Het vakmanschap van Kubrick en de onderliggende betekenissen in zijn films zijn erg indrukwekkend. De regisseur blijft belangrijk, omdat zijn filmthema’s zoals A Clockwork Orange over hoe de maatschappij omgaat met criminelen, nog steeds spelen’, zegt bassist Dries Laheye van Stuff. De Kubrickiaanse invloeden sijpelden ook door in hun concert Hybrid Love (2016) dat geïnspireerd was op 2001: A Space Odyssey.
‘Kubrick confronteert ons met de toekomst’ – Koen Vanmechelen
‘Om te blijven bestaan, moet je over onderwerpen spreken waar we morgen mee geconfronteerd zullen worden. Dat begreep de regisseur maar al te goed, want de toekomst liep als een rode draad doorheen zijn films’, zegt Vlaams kunstenaar Koen Vanmechelen die Stanley Kubrick in 2016 als inspiratie gebruikte voor een kunstwerk voor de tentoonstelling Daydreaming with Stanley Kubrick.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
