‘The Green Knight’, een monsterlijke film over een groene maar niet zo koene ridder

Nu al een van de opmerkelijkste films van het jaar: The Green Knight, naar een eeuwenoud verhaal waarin lang niet alleen de monsterachtige ridder uit de titel groen is.

Op een dag verschijnt een monsterachtige ridder – meer groene oerkracht dan mens – aan het hof van een ouder wordende koning Arthur. Hij daagt de aanwezigen uit: wie durft hem een slag toe te brengen? Met dien verstande dat de vermetele die dat waagt een jaar later in de groene kapel hetzelfde lot wacht. Arthurs onbezonnen neefje Gawain neemt de uitdaging aan en onthoofdt de ridder. Een jaar later trekt hij zijn noodlot tegemoet. Onderweg ontmoet hij een sprekende vos, een vrouw die naar haar hoofd zoekt en een stel mysterieuze reuzen.

Het verhaal is dat van Sir Gawayne and the Grene Knyght, een veertiende-eeuwse ridderroman, ooit in modern Engels vertaald door The Lord of the Rings-auteur J.R.R. Tolkien, die het prees als een veelkleurig venster op de middeleeuwen. Regisseur David Lowery heeft de eeuwenoude queeste op alle mogelijke manieren naar zijn hand gezet. The Green Knight is een bezwerende film geworden, niet over de heldendaden van een hoofse ridder, maar over een leegloper – nog groen achter de oren – die plots de kans krijgt op eeuwige roem. Het is ook een ecologische nachtmerrie over de krachtmeting tussen mens en natuur. The Green Knight vermijdt daarbij netjes de platgetreden paden van de fantasy en de cgi en wordt daarvoor overladen met jubelende recensies. ‘De beste Arthuradaptatie sinds Monty Python and the Holy Grail‘, schrijft bijvoorbeeld Polygon – en het is niet eens een komedie!

‘Net zoals zoveel andere verplichte lectuur heb ik het verhaal als student wel eens doorbladerd’, vertelt de veertigjarige David Lowery, een cineast die als geen ander zowel fijnproevers als popcornliefhebbers lijkt te begrijpen: hij ontfermde zich over schietgrage tortelduifjes in indieparel Ain’t Them Bodies Saints (2013) en met Pete’s Dragon (2016) bewees hij dat zelfs Disneyremakes origineel kunnen zijn. ‘Veel is er toen in elk geval niet van blijven hangen. Pas toen in 2018 een ander project op pauze gezet werd, dacht ik eraan terug. Ik zocht iets nieuws dat ik op korte termijn kon gaan maken. Iets eenvoudigs. Zo kwam ik weer uit bij Sir Gawain and the Green Knight. ‘

Jouw idee van een makkelijk te maken film is een episch ridderavontuur?

David Lowery:(lacht) Hoe moeilijk kan een film over een man op een paard zijn? Je hebt enkel een kostuum, een landschap en een man met een missie nodig. Nee, ik geloofde echt dat ik zo’n onderneming relatief snel en gemakkelijk kon afronden. Maar het werd veel complexer dan de stijloefening die ik aanvankelijk voor ogen had. Natuurlijk ontdekte ik dat pas nadat ik er zo veel tijd en energie in had gestoken dat ik niet meer terugkon.

Ridders zijn bovendien vandaag minder populair dan hun moderne spandextegenhangers: superhelden.

Lowery:(denkt na) Als je het originele verhaal van The Green Knight leest, merk je meteen dat het de blauwdruk vormt van veel moderne superheldenfilms. In veel opzichten zijn die dus middeleeuws. Niemand staat erbij stil dat veel stijlfiguren en verteltechnieken al eeuwen meegaan.

Bijvoorbeeld?

Lowery: Een van de grappigste dingen die ik in de oorspronkelijke Arthurlegendes vond, was de ’third act exposition dump’. Je weet wel: in de meeste superheldenfilms komt er een moment, in het laatste halfuur, waarin de schurk zijn masker aftrekt om zijn acties te verklaren en de hele plot nog even van naaldje tot draadje uit te leggen. Hilarisch toch dat dat trucje al zo lang meegaat? Hopelijk kan ik met The Green Knight mensen inspireren om ook eens een oud ridderverhaal te lezen, of in The Canterbury Tales te duiken. Dan ontdekken ze zelf hoe modern zulke verhalen zijn.

Tolkien merkte in 1925 al op dat Sir Gawain and the Green Knight ook over de relatie tussen mens en natuur gaat. Zeer actueel in tijden van corona en klimaatopwarming.

Lowery: Er zijn een paar dingen waar ik me tegenwoordig enorm boos over kan maken. De ecologische staat van de wereld is er daar één van. Dat wilde ik dus koste wat het kost in de film. Misschien niet als overkoepelend thema, maar wel als een onderliggende focus.

Een erg optimistisch beeld schets je daar niet van.

Lowery: (denkt na) Ik heb het gevoel dat het uiteindelijk allemaal wel goedkomt met de aarde. Die zal zich op de een of andere manier wel herstellen. Dat geloof ik echt. Maar de mens? Die is gescheten. Ik hoop natuurlijk dat er een manier is waarop we symbiotisch kunnen samenleven met onze planeet, dat we hier kunnen blijven zonder haar te vernietigen of zonder dat zij ons vernietigt. Maar daar heb ik weinig hoop op.

Dat idee vertaalt zich ook in het kleurenpalet van je film: groen, de kleur van de natuur, slorpt uiteindelijk bijna alle andere kleuren op.

Lowery: Bewust. Ik wilde al de kleuren van het leven om ze daarna in groen te laten opgaan. Omdat we finaal allemaal ingehaald worden door de natuur, bedekt worden door schimmel en ontbinden tot er iets vruchtbaars overblijft dat niet langer barst van óns leven maar van ánder leven. Dat kun je bijzonder donker vinden, maar voor mij schuilt daar een grote schoonheid in. Ik vind het net een geruststellend idee. Dat wilden we dus visualiseren. Tijdens het draaien werd trouwens duidelijk dat groene dingen niet per se groen ogen op film. De kleur die je ziet, is eigenlijk een vreemde mengeling van blauw, geel en goud. (lacht)

Op zijn queeste ontmoet Gawain ook een pratende vos.

Lowery: Ik ben verzot op pratende vossen! Ik hou van het sprekende exemplaar in Lars von Triers Antichrist, ik ben dol op George Clooney als de Fantastic Mr. Fox in Wes Andersons gelijknamige film. Ik zag mijn kans schoon om er eindelijk ook een op te voeren. In het originele verhaal wordt er een vos gedood tijdens een jachtpartij. Dat tafereel wilde ik erin. Ik heb de vos dan een tekst gegeven die ik er ook in wilde, over waarom Gawains zoektocht naar de groene ridder belachelijk is. Even heb ik overwogen om George Clooney de stem van de vos te laten doen, maar dat idee heb ik laten varen. Het zou te zeer afleiden. (lacht)

De film moest meer dan een jaar geleden al zijn première krijgen op South by Southwest, maar daar stak covid een stokje voor. Je hebt hem ondertussen ook nog herwerkt. Heb je hem recent eigenlijk zelf nog gezien?

Lowery: Niet meer sinds ik hem in oktober vorig jaar definitief heb afgewerkt. Vorige week realiseerde ik me dat ik dat best nog eens zou doen voordat ik erover zou praten met journalisten. (lacht) Die afstand voelt toch wat vreemd. Normaal werk ik aan een film tot op het moment dat hij in de zalen verschijnt. Dan stopt het voor mij. Ik kijk mijn films daarna ook nooit met een publiek erbij. Misschien ga ik dat nu wel eens doen. Benieuwd wat er dan zal gebeuren.

Trouwens, hoe gaat het intussen met jou? Blijkbaar was je doodziek tijdens het draaien.

Lowery: Goed! Ik was toen inderdaad ziek, veel zieker dan iedereen dacht. Zelfs ik had niet door hoe ernstig het was. Mijn regieaanwijzingen moest ik soms zelfs opschrijven omdat ik niet kon praten. Dat was doorbijten. ‘Zorg dat je The Green Knight gefilmd krijgt’, pepte ik mezelf constant op. ‘Als je dan sterft, werkt iemand anders de film wel in postproductie af.’ Dat zet alles wel even in perspectief, hoor. Je gaat nadenken over wat belangrijk is in je leven. Leuk was het niet, maar het heeft me wel haarscherp getoond waarom ik mijn hele leven aan film wijd.

David Lowery

Geboren op 26 december 1980 in Milwaukee, Wisconsin.

Schrijft en regisseert op zijn negentiende zijn eerste kortfilm, Lullaby.

Zijn langspeeldebuut St. Nick (2009), over twee weggelopen kinderen, gaat tien jaar en evenveel kortfilms later in première.

Breekt in 2013 door met Ain’t Them Bodies Saints, volgens Lowery zelf ‘een film als een oud folknummer dat Dylan gecoverd zou kunnen hebben’.

Verrast in 2016 met zijn oogstrelende remake van Disneys Pete’s Dragon.

Na de heerlijke spookfilm A Ghost Story (2017) voert hij Robert Redford op in misdaaddrama The Old Man & the Gun (2018).

Volgend jaar moet zijn liveactionremake Peter Pan & Wendy eindelijk uitkomen.

DEV PATEL: ‘NOOIT GEDACHT DAT IK OOIT MET EEN EXCALIBUR ZOU ZWAAIEN’

‘Mijn queeste als acteur lijkt wel op die van een ridder’, zegt hoofdrolspeler Dev Patel, die allicht zijn beste rol sinds Slumdog Millionaire beet heeft.

En na zijn titelrol in The Personal History of David Copperfield (2019) speelt hij opnieuw een personage waarvoor vroeger altijd een blanke acteur gecast zou worden. ‘Ik had nooit durven te dromen dat ik ooit met het zwaard Excalibur zou zwaaien’, zegt de Britse acteur van Indiase afkomst. ‘Gelukkig zijn er moedige cineasten als David Lowery. Zij openen voor acteurs als mij de deur naar zulke rollen door verhalen als Sir Gawain and the Green Knight naar hun hand te zetten.’

Waarom wilde je graag Gawain spelen?

Dev Patel:Omdat ik veel parallellen zag tussen mijn queeste als acteur en Gawains zoektocht, met name dat je jezelf moet bewijzen, je strepen moet verdienen. De eerste film waarin ik speelde, Slumdog Millionaire (2008), won meteen veel Oscars. Ik vond het toen heel vreemd om als beginnend acteur tussen al die grootheden te staan. Ik voelde me onwaardig, een beetje zoals leegloper Gawain wanneer hij met koning Arthur en al zijn glorieuze ridders aanschuift aan de Ronde Tafel. Hij wil zich bewijzen en trekt daarom ten strijde tegen de groene ridder.

Welke strijd heb jij als acteur moeten aangaan?

Patel:De strijd om integer te blijven. The Green Knight is eigenlijk een portret van een jongeman die op zoek gaat naar zijn integriteit. Vooral dat prikkelde me. Gawain streeft eer na en wil even legendarisch worden als andere ridders. Maar tijdens zijn tocht leert hij vooral wat oprechtheid is. Als acteur kun je dat héél gemakkelijk uit het oog verliezen, door je te focussen op awards, de box office en je carrière. Maar je reis moet belangrijker zijn dan het einddoel. Iedereen moet af en toe een integriteitscheck doen.

Klinken er daarom ook ecologische thema’s door in The Green Knight?

Patel: Dat vond ik heel belangrijk. Het is echt een verhaal van trial by nature. Het toont hoe een klein en nederig deeltje wij van de natuur zijn. Vroeg of laat worden we allemaal mos!