‘The Bibi Files’, de documentaire die verboden werd door Netanyahu

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu vindt het maar normaal dat hij en zijn vrouw champagne, sigaren en juwelen cadeau krijgen. Maar het gerecht had vragen, en The Bibi Files brengt die ondervragingen in beeld. ‘Een goede leugenaar gelooft zijn eigen leugens.’

Gaza wordt van de kaart geveegd, maar we moeten het over champagne, sigaren en juwelen hebben.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu kreeg ze jarenlang massaal cadeau van steenrijke zakenlui. In drie van de vijf fraude- en corruptiezaken werd ‘Bibi’ Netanyahu in november 2019 officieel beschuldigd. Maar de processen slepen aan. Om als premier justitie tijdelijk te ontlopen, zou hij zich verlaagd hebben tot een coalitie met extreemrechts. De oorlog in Gaza komt hem goed uit.

De in Israël verboden documentaire The Bibi Files belicht de corruptie en de extreme vormen die Netanyahu’s overlevingsstrijd aanneemt. Centraal staan de anoniem gelekte beelden van stevige politieverhoren van Netanyahu, zijn gezinsleden en andere betrokkenen. De vermaarde documentairemaker Alex Gibney (Enron, Citizen K) speelde ze door aan Alexis Bloom, een Zuid-Afrikaanse documentairemaker die eerder al Fox-topman Roger Ailes ontmaskerde in Divide and Conquer. ‘Het gaat om duizenden uren aan materiaal. Het was vreselijk tijdrovend  om ondervragingen en zaken te transcriberen en te ordenen’, zegt Bloom via Zoom. Maar het loonde de moeite. Je krijgt een heel ander beeld van Netanyahu. ‘Ik heb bijna al zijn interviews gezien. Daarin heeft hij steevast de controle en zegt hij exact wat hij wil. Met uitzondering van Fox News in Israël, geeft hij zo goed als geen interviews aan de Israëlische pers. Wellicht uit schrik voor een hardere, kritische aanpak. Hij kiest wie hem interviewt. De politiemannen die hem ondervroegen, kon hij niet kiezen. En sommige zijn niet te beroerd om de confrontatie aan te gaan en ontweken vragen te blijven herhalen.’

Soms verliezen de ondervraagden hun kalmte. Netanyahu suggereert een heksenjacht. ‘Complete bullshit’, briest echtgenote Sara, die een grote rol krijg toebedeeld. Bloom: ‘Om de een of andere reden vinden de internationale verslaggevers en biografen Sara niet interessant. Verslaggeving over het Midden-Oosten is erg macho en gefocust op mannen en hun gevechten. Israël ziet hen heel terecht als een machtskoppel. Sara weet op elk moment van de dag waar hij zich bevindt. Zij bepaalt of ze iemand kunnen vertrouwen of niet en grote beslissingen worden bij haar gecheckt. Dat is macht.’

De corruptiezaken zijn geen geheim. Toch slaagde Netanyahu er in december 2022 voor de zesde keer in om premier te worden. ‘Hij is een uitmuntend politicus en de langstzittende premier. Hij kent van elke politicus de loyaliteit en gevoeligheden. Niemand kent en bespeelt het systeem beter. Maar zijn grootste vaardigheid is de Israëlische angst in zijn voordeel om te buigen. Ami Ayalon, voormalig hoofd van veiligheidsdienst Sjien Beet, vertelde me: “Wij, Joden in Israël, zijn altijd bang en hij geeft ons elke dag het gevoel dat de Holocaust niet voorbij is.” Netanyahu werpt zich op als meneer Veiligheid. Over de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 beweert hij dat het zonder hem nog veel en veel erger zou zijn.’ Volgens Bloom overleeft hij dankzij de chaos. ‘In een vreedzame democratische situatie kan Benjamin Netanyahu niet gedijen. Hij heeft oorlog nodig. Hij heeft angst nodig. Mensen moeten het gevoel hebben dat alleen hij hen kan redden. Van die situatie zijn we nu helaas getuige.’

Verschillende mensen suggereren in The Bibi Files dat de oorlog in Gaza niet los te zien is van Netanyahu’s poging om aan de macht te blijven en de processen te ontlopen. ‘Hij is de oorlog niet begonnen voor zijn eigen politieke gewin. 7 oktober is gebeurd en vervolgens nam hij vergeldingsmaatregelen. De vraag is eerder of het voortduren van de oorlog en de chaos in zijn voordeel zijn en ervoor zorgen dat hij premier kan blijven. Het is erg moeilijk om een premier weg te stemmen in oorlogstijd. Dat vindt haast niemand verstandig. Maar dat neemt niet weg dat er verpletterend veel bewijs is dat Netanyahu koste wat het kost aan de macht wil blijven. Vóór 7 oktober was het ook al duidelijk dat hij bereid was extreem ver te gaan. Ronen Bar, net ontslagen als hoofd van de Israëlische veiligheidsdienst Sjien Beet, heeft verklaard dat Netanyahu hem vroeg om veiligheidsredenen te verzinnen zodat hij niet hoefde te getuigen in de rechtbank.’

In de documentaire deinst niemand terug voor zware kritiek op Netanyahu. Het gerecht nam de corruptiezaken ernstig, de politieverhoren zijn niet van de poes. Zijn het aanwijzigingen dat de democratie in Israël nog werkt? Bloom aarzelt. ‘Kan je wel over een democratie spreken in het geval van een bezetting? De democratie in Israël is hoe dan ook uiterst fragiel en faalt op alle vlakken. De situatie is ingrijpend veranderd. Vroeger zong Netanyahu fervent de lof van het Israëlische rechtssysteem, vandaag perkt hij de rechterlijke macht in. De politie in de ondervragingsvideo’s bekleedt al lang geen machtspositie meer. Itamar Ben-Gvir, een extremistische terrorist die niet in het leger mocht wegens te rechts en te opruiend, heeft als minister van Nationale Veiligheid de leiding over de politie. Ondervragingen zoals in de film kunnen niet meer.’

Tijdens de politieverhoren blijken de Netanyahu’s zich van geen kwaad bewust. Ze vinden de kisten en kisten champagne normaal. ‘Ik vrees dat de Netanyahu’s zich echt vervolgd voelen door de deep state. Hij zegt tegen zijn ondervragers dat hij miljoenen dollars had kunnen verdienen in de privésector, maar ervoor kiest om Israël te dienen. Het is makkelijker om een goede leugenaar te zijn als je je eigen leugen gelooft.’