Ten strijde met actrice Golshifteh Farahani: ‘Het leek alsof ik met een vuurwapen geboren ben’

Ze komt uit Iran, boert in Portugal en tussendoor volgde ze een militaire opleiding, ter voorbereiding van de Koerdische commandant die ze in Les filles du soleil speelt. ‘Het leek alsof ik met een vuurwapen geboren was.’

Wenkbrauwen die het kunnen laten donderen en donkere ogen die je instant weemoedig maken: de Iraanse Golshifteh Farahani is een bedwelmende filmster. Op haar 35e kan ze bovendien al terugblikken op een vijftigtal rollen in blockbusters en auteursfilms uit Amerika, Iran en alles wat daartussen ligt. Ze speelde Laura, de koningin van de cupcakes, in Paterson (2016), de zeeheks Shansa in Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales (2017), Aisha (voor wie Leonardo DiCaprio’s personage een boontje heeft) in Body of Lies (2008), en ze is de reden om minstens twee keer in je leven naar About Elly (2009) van Oscar-winnaar Asghar Farhadi te kijken.

In (het niet bijster goed onthaalde) Les filles du soleil van Eva Husson speelt Farahani nu de bevelvoerder van een vrouwelijk Koerdisch bataljon dat een stad willen veroveren op IS. Farahani aanvaardde de rol nog vóór er een scenario was. ‘Ik kom uit die regio en was aan het wachten op iemand die het heroïsche verhaal van die jezidische vrouwen wilde verfilmen. Research heb ik niet moeten doen. Ik heb in Georgië wel een militaire opleiding doorlopen. Ik schrok ervan hoe goed dat me afging. Het leek alsof ik met een vuurwapen geboren ben. Zelfs het uiteenhalen en onderhouden van een geweer hebben ze mij maar één keer moeten voordoen. Hoe kan dat nou? Ik gruw van wapens. Zelfs als er geen énkel alternatief zou zijn voor de gewapende strijd, zie ik me nog altijd niet in staat om mensen te doden. Laat mij dan maar kok zijn voor de soldaten, desnoods hun prostituee.’

Niet dat ze vindt dat vrouwen op het slagveld niets te zoeken hebben. ‘ Les filles du soleil is wellicht de eerste film ooit over een vrouwelijk bataljon. Ons brein is Saving Private Ryan en bloederige veldslagen met mannen gewoon, geen soldaten die menstrueren, borstvoeding geven en hun tranen de vrije loop laten als het over kinderen gaat. Die fragiliteit zijn we niet gewend. Vrouwen zijn in mijn ogen geen betere soldaten, wel andere. Biologisch zijn we nu eenmaal niet dezelfde. Wij kunnen bijvoorbeeld niet staande plassen. Ik heb daar op geoefend en kan het ondertussen wel al semistaand. Maar je begrijpt wat ik bedoel.’

***

Farahani debuteert op haar veertiende in The Pear Tree (1998) van haar landgenoot Dariush Mehrjui en rijgt sindsdien de glansrollen aaneen. En niet alleen in Iran is men danig onder de indruk van haar talent en schoonheid. Ridley Scott koppelt haar in de thriller Body of Lies aan Leonardo DiCaprio. Wanneer ze ongesluierd op de Amerikaanse première van die film verschijnt, is dat voor het islamistische regime in Teheran het sein om haar keihard aan te pakken. Farahani slaat op de vlucht voor de situatie helemaal ontspoort.

In 2012 ontbloot ze een borst in een Franse promofilm voor de Césars en plaatst ze op Facebook een link naar een tekst over de situatie van Iraanse vrouwen. In Iran is het kot te klein en Farahani krijgt te horen dat ze maar beter nooit meer kan terugkeren. Sindsdien leidt het ze het leven van een nomade. ‘Ik surf nu tussen heel verschillende werelden, talen, culturen, regisseurs en filmsets. Zo wil ik het sinds ik Teheran noodgedwongen heb moeten verlaten.’

Eerst probeerde ze in Amerika aan de bak te komen. ‘Maar de meeste rollen die me werden aangeboden, waren etnisch gekleurd. Ofwel was er een link met terrorisme ofwel moest ik personages uit mijn regio spelen. Dat schrok me af.’ Het tij keerde mede dankzij een rist Franse rollen (onder meer in Poulet aux prunes van haar eveneens uitgeweken landgenote Marjane Satrapi). ‘Ik sta overal voor open. Voor mij is niets onmogelijk. Misschien overdrijf ik daar soms zelfs in. Ik herinner me een regisseur die vroeg of het doenbaar was Tsjetsjeens te praten. “Uiteraard”, zei ik. (lacht) Is dat niet als een architect die de vraag krijgt om een luchtkasteel te bouwen en beweert dat het wel zal lukken?’

Wat ze niet wil, is vastgepind worden op één rol, ook niet die van rebel tegen of slachtoffer van het Iraanse regime. ‘Ik wil vrij zijn. Ik haat vakjes, beperkingen, ik haat dat men dingen op mij projecteert. Zo krijg ik van journalisten veel politieke vragen. Ik beantwoord die beleefd maar kort. Ik wil niet de militante zijn.’

En toch: even later noemt Farahani zichzelf een outlaw. ‘Ik hou niet van staatscontrole. Ik hou niet van politie. Ik vind dat iedereen maar zijn eigen politie moet zijn en voor zichzelf verantwoordelijk zijn. Gemeenschappen die zo proberen te leven boomen momenteel in het zuiden van Europa.’ Farahani woonde jaren in Parijs, vandaag verdeelt ze haar tijd tussen Portugal en Ibiza. ‘De levendigheid en de artistieke activiteiten in steden als Porto, Parijs en Londen vind ik zalig maar ik leef ook graag als een Mowgli in de natuur. Ik loop het liefst op blote voeten. Ik schiet niet in paniek als ik even geen rol heb. Ik smijt me volledig op de set maar acteren is niet het enige in mijn leven. De helft van mijn tijd werk ik op het land. Ver van alle glamour. Zie je dat niet aan mijn handen? Ze zijn verweerd en vuil. Ik rijd met de traktor, ik werk met de spade. Ik probeer een stuk verwilderd land klaar te maken om op te boeren. Dat is hard, concreet werk maar het doet ook mijn ziel deugd. Dat er daardoor iets meer tijd kruipt in me presentabel maken voor de rode loper, neem ik er graag bij.’