Chie Hayakawa’s sociale satire Plan 75 is een dystopische kijk op het vergrijzingsprobleem, maar vooral een meditatie over omgaan met de dood.
Een wanhopige twintiger jaagt zichzelf een kogel door de kop nadat hij een bloedbad heeft aangericht in een bejaardentehuis. Naar eigen zeggen deed hij dat om voor jongere generaties een betere wereld te creëren en in de hoop een debat te triggeren over de onhoudbaar geworden druk die de vergrijzing van de Japanse bevolking met zich meebrengt. Het is de ijzige, op feiten gebaseerde openingsscène van Chie Hayakawa’s sociale satire Plan 75 die zich afspeelt in een akelig nabije toekomst. Of toch als we vele economen, demografen en sociologen – Japanse en andere – mogen geloven.
Maar wat start als een high-concept sci-fithriller, als een soort geriatrische variant op Logan’s Run, wordt algauw een ingetogen meditatie over hoe botsende generaties omgaan met de dood en hoe je waardig afscheid neemt van het leven. Centraal staat Michi (Chieko Baisho), een 78-jarige dienstmeid die het lastig krijgt om rond te komen wanneer ze wordt ontslagen door het hotel waar ze werkt, en daarom wel oren begint te krijgen naar Plan 75. Dat is een controversieel en gratis programma van de Japanse overheid dat 75-plussers aanmoedigt om uit vrije wil en onder ‘mooie omstandigheden’ – desnoods met wellness en fotoreportage erbij – uit het leven te stappen, iets waar de jonge, behulpzame verkoper Hiromu (Hayato Isomura) aanvankelijk alleen maar de voordelen van ziet, tot ook zijn oom zich bij hem inschrijft.
Veel pathetiek of melodrama vloeit uit die machiavellistische premisse niet voort. Regisseur Hayakawa, die zijn debuut vorig jaar in Cannes mocht voorstellen in de sectie Un Certain Regard, houdt het sober, sereen en preekvrij. Je ziet Michi met haar vriendinnen groenten kopen in de supermarkt. Je ziet Maria, een Filipijnse die werkt voor Plan 75 en de spullen van de bejaarde deelnemers achteraf moet opruimen, naar de kerk gaan. Ondertussen houdt Hayakawa de kleuren sober en grauw, al laat hij af en toe een straal zonlicht binnen. En de camera capteert alles aan een rustig tempo en zonder veel muzikale opsmuk, zodat de morele implicaties tijd krijgen om bij de personages en bij uitbreiding ook de kijker door te dringen.
Ondanks de morbide, sensationele verpakking is Plan 75 dan ook in eerste instantie een tedere kroniek die meer aan de humanistische, disfunctionele familiefilms van Hirokazu Kore-eda dan aan wrange doemvisioenen als Soylent Green en Children of Men doet denken. Alleen neemt dat niet weg dat Plan 75 af en toe een tikje sleept en zelden écht diep onder de rimpelige huid van de personages boort. Alsof de film enigszins te lijden heeft onder zijn eigen morele integriteit.
Niettemin: een mature, geloofwaardige nabijetoekomstfantasie die harde, maar onvermijdelijke vragen stelt over euthanasie en bevolkingspiramides die sociaal en economisch op instorten staan, maar waar ook een sprankje hoop en veel menselijkheid in gloort.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
