‘Napoleon’ van Ridley Scott: veel boem boem, weinig Bonaparte

Met Napoleon vertroetelt Ridley Scott de liefhebbers van epische veldslagen. Maar wie meer wil weten over de legendarische Franse keizer, is aan het verkeerde adres.

Napoleon Bonaparte mag dan 202 jaar dood zijn en al 183 jaar in een protserig praalgraf in de Dôme des Invalides liggen, de wereld raakt maar niet uitverteld over de Corsicaanse militair die zichzelf tot keizer van Frankrijk kroonde. Precies zoals hij zelf voorspelde.

Mislukten de pogingen van Stanley Kubrick om een film over Napoleon te maken, dan slaagt Ridley Scott er wel in met zijn Napoleon de bioscopen te bestormen in een najaar met opmerkelijk weinig spektakelstukken.

De eminente Britse regisseur van Blade Runner, Alien en House of Gucci, op zijn (bijna) 86e productiever dan ooit, trok ten oorlog met Joaquin Phoenix als Napoleon. De zwarte steek staat de Amerikaan die een Oscar won met Joker beeldig. Met verve overschouwt Phoenix nors en onbewogen de bloederigste veldslagen. Met verve kijkt hij verliefd of als een geslagen hond naar Joséphine (Vanessa Kirby). Maar dat is het zowat. Veel meer werk krijgt hij niet. De elite-acteur wordt opgevoerd als een etalagepop. Zonde van het talent.

Een teleurstellend onambitieus scenario vinkt Wikipedia-gewijs, zonder samenhang of leidraad, enkele sleutelmomenten in het leven van Napoleon af. Het idee om de politiek en het oorlogsgeweld te counteren met veel aandacht voor de stormachtige relatie tussen Napoleon en Joséphine is niet slecht, maar haalt het einde niet. Eens Napoleon de vrouw van zijn leven verstoot omdat ze niet voor nageslacht kan zorgen, is het wringen om Vanessa Kirby in de film te houden. Ondanks alle aandacht voor hun relatie steek je niet veel meer op dan dat Napoleon Joséphine graag zag en in bed een gehaaste lomperik was.

Ridley Scott doet weinig moeite om zijn strategie te verbergen. In de bioscoop willen mensen Austerlitz en Waterloo zien, bulderende kanonnen, chargerende cavalerie en Russen die door het ijs zakken. Wie wil weten hoe Napoleon een kind van de Franse Revolutie is, wie wanneer met hem politiek in zee ging of hoe belangrijk zijn Code Civil voor Europa is geweest, moet maar een van de duizend boeken lezen of podcasts beluisteren. Helemààl ongelijk heeft Scott niet.

Je wil de kans om Napoleons veldslagen, belegeringen, marsen en militaire operaties op groot scherm te zien, niet laten liggen. Ze lenen zich van nature tot spectaculaire cinema én Scott is daar nu eenmaal erg goed in. Met de slag om Austerlitz als uitschieter blaast hij je omver met brandende schepen, chargerende ruiters en imposante massagevechten. Als een van de weinigen slaagt hij erin om de bloederige oorlogschaos permanent overzichtelijk te houden. Je weet wat er gebeurt, je ziet met welke ingrepen Napoleon (tot Waterloo) wint. Dat is entertainment. Maar zodra de kanonnen zwijgen, zwijgt ook de film.