‘Joker: Folie à deux’ is een hypercreatieve sequel die van lef en bravoure getuigt

Joker: Folie à Deux is wel een vervolg op Joker maar allesbehalve een doorslag van de beruchte bioscoophit. En niet alleen omdat Lady Gaga en Joaquin Phoenix zo verliefd zingen en dansen.

De wereld wil meer Joker? De wereld zal meer Joker krijgen. Maar welke Joker, dat bepalen regisseur Todd Phillips en hoofdrolspeler Joaquin Phoenix eigenzinnig zelf. Ze breiden een chronologisch vervolg aan hun fenomenale, met Oscars bekroonde bioscoophit uit 2019 die vrijwel meteen onderdeel werd van de popcultuur. Maar ze sturen hun miserabele misdaadclown deze keer in een heel andere film een heel andere kant op. Ze blijven ver weg van de gecontesteerde, verontrustende Joker als een blinkend voorbeeld/boegbeeld voor gemarginaliseerde, gedesillusioneerde mannen die spektakelterreur toejuichen.

In Joker: Folie à Deux is Joker opnieuw grotendeels de ongeschminkte, uitgelachen, uitgemergelde nobody Arthur Fleck. In afwachting van het proces voor de moorden uit de eerste film zit hij vast in Arkham Asylum. Tijdens de zanguurtjes leert hij Harleen Quinzel (Lady Gaga) kennen. De vonk slaat over. Zou het? Is er hoop op een glimp van geluk?

Lady Gaga en Joaquin Phoenix croonen, zingen, dansen – verrassend ongepolijst – alsof de wereld geen tranendal is en ze samen bergen kunnen verzetten. Joker: Folie à Deux begint als gevangenisfilm en eindigt als rechtbankdrama maar is continu een musical. Deze keer geen moorden, overvallen, autoachtervolgingen en Batman, maar wel nummers die we van Fred Astaire, Stevie Wonder en Judy Garland kennen. Wat een contrast met het eerste deel, dat meer leek op de vroege Scorsese-films. Het zingen gaat Lady Gaga het best af maar ook Phoenix roept best veel emotie op. Zijn Engelstalige versie van Jacques Brels Ne Me Quitte Pas is zelfs zo aangrijpend dat je op je lip moet bijten. Je wilt toch niet te intens meeleven met een notoire moordenaar?

Want natuurlijk is Quinzel niet verliefd op Arthur Fleck. Ze is door Joker gefascineerd en slooft zich uit om het alter ego van Fleck weer wakker te schudden. Is dat niet waar de hele wereld op zit te wachten: het legioen Joker-fans, de op sensatie verlekkerde media en eigenlijk ook de bioscoopbezoeker?
Alleen als Joker lijkt Arthur Fleck bestaansrecht gegund.

Het soms zelf wat schizofrene Joker: Folie à Deux is daarmee nog geen succes over de héle lijn. Af en toe kruipt de sleur er wat in. De muzikale nummers remmen het verhaal af. Lady Gaga speelt tweede viool. Het gebrek aan buitenscènes en grootstad laat zich voelen en de climax is wat zoutloos vergeleken met vorige keer. De briljante proloog, een Looney Tunes-achtige kortfilm van Les triplettes de Belleville-regisseur Sylvain Chomet, beeldt de tragiek en de schizofrenie van Arthur Fleck/Joker in een handvol minuten scherper uit dan de rest van de film.

Maar gaan we echt vitten op een hypercreatieve sequel die van lef en bravoure getuigt? ‘Geef het publiek wat het wil’: dat weerklinkt verschillende keren in deze intense, rebelse film die dat nadrukkelijk niet doet en zo de tragiek van de figuur nog meer in de verf zet.