Met Raining Stones (1993) – nu opnieuw in de zalen – maakte Ken Loach misschien wel zijn meest ontroerende en geestige film over arbeiderstrots.
‘A working class hero is something to be’, zong John Lennon, en dat is iets wat rooie rakker Ken Loach maar al te graag letterlijk neemt. In het gerestaureerde Raining Stones (1993) trok de inmiddels gepensioneerde Britse meester van de sociaalrealistische cinema – 88 is hij inmiddels – de buitenwijken van Manchester in. Dat doet hij in het zog van Bob, een werkloos manusje-van-alles, die wanhopig probeert geld bij elkaar te scharrelen voor de communiejurk van zijn dochtertje. Zelfs een schaap stelen behoort tot de opties, maar wanneer Bob een lening afsluit bij een louche woekeraar, kantelt zijn leven van kleine oplichterij naar bitter geweld en existentiële wanhoop.
In een van zijn allerbeste films giet Loach het allemaal in een rauwe maar ook verrassend geestige kroniek over arbeiderstrots en misère, zonder met het opgeheven vingertje te zwaaien en zelfs met een scheut humor hier en daar. ‘They’re only clothes’, probeert een vriend Bob nog in te fluisteren, maar voor Loach’ berooide helden kunnen kleren – net als voetbal, fish-and-chips en de plaatselijke pub – een zaak van leven en dood zijn.
Loach – die in 2023 afzwaaide met het matige The Old Oak – zat op een kruispunt toen hij Raining Stones draaide. Hij was niet langer de jonge radicaal van Kes (1969) en Family Life (1971), films die de Britse arbeidersklasse op het grote doek brachten. Maar hij was ook nog niet de pamflettenfabrikant die hij door toedoen van scenarist Paul Laverty iets te vaak zou worden – al wist het duo twee keer de Gouden Palm te winnen, met The Wind That Shakes the Barley (2006) en I, Daniel Blake (2016).
Ten tijde van Raining Stones voelden Loach’ films nog niet als bakstenen die door een ruit werden gegooid, met een antikapitalistische slogan eropgekalkt. Voor het scenario deed hij een beroep op schrijver Jim Allen, die eerder Loach’ carrière had helpen herlanceren met de politieke thriller Hidden Agenda (1989) en hier rauwe maatschappijkritiek mengt met droge humor en scherpe dialogen. Voeg daarbij het ontwapenende spel van Bruce Jones als de fiere maar koppige Bob, Ricky Tomlinson als zijn sidekick Tommy, en het levensechte camerawerk dat elke Noord-Engelse regenplas tastbaar maakt, en je krijgt een aandoenlijk portret van een gemeenschap die blijft grappen, vloeken en dromen. Ondanks alles. A working class hero is something to be, indeed.
