Tilda Swinton reist langs tijden en geslachten in Sally Potters even somptueuze als subversieve kostuumsprookje Orlando, nu digitaal gerestaureerd.
Je hebt van die films die zo snel verouderen dat ze best al op voorhand een tripje naar Turkije boeken. Andere lijken dan weer vrijer, frisser en tijdlozer te worden met de jaren. Tot die laatste, veel zeldzamer categorie behoort Sally Potters even ongrijpbare als ondeugende Orlando, een historische rêverie over liefde, dood en seksuele identiteit die Tilda Swinton voorgoed tot de arthouse-adelstand verhief.
32 jaar na zijn oorspronkelijke release arriveert Orlando – losjes gebaseerd op de gelijknamige fantasiebiografie van Virginia Woolf uit 1928 – nu opnieuw in de zalen, in een digitaal opgeboende 4k-restauratie die de kleuren, kostuums en contrasten in volle glorie van het scherm doet spatten. Daarin zie je Swinton zowel van tijdperk als van geslacht switchen, als het aristocratische en androgyne titelpersonage dat tussen eeuwen, seksen en hoven in zweeft, en af toe koket knipoogt in de camera om te laten weten wat hij – of zij – van alle somptueus in beeld gezette gebeurtenissen denkt.
Orlando begint zijn avontuurlijke tijdreis anno 1600, als favoriet van de stervende koningin Elizabeth die hem doet beloven om geen dag ouder te worden. Daarna wordt hij verliefd op een Russische prinses, en nog later wordt hij een Engelse diplomaat in het Ottomaanse Rijk, waar de androgyne jongeling plots – dit is niet echt een spoiler – tot vrouw muteert. Eens terug uit het Oosten, ontdekt de lady die vroeger lord was dat ze is onterfd, maar dat weerhoudt haar er niet van een victoriaanse romance aan te gaan met een Amerikaanse avonturier (Billy Zane), om uiteindelijk ook nog even de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog te passeren.
Heel diep graaft Potters hypertheatrale arthouse- en genderbendervariant op Forrest Gump niet, en wat de film te zeggen heeft over dood, seks en de cathartische kracht van kunst blijft in winterse nevelen gehuld. Zoals het hoort. De weelderige tableaus waarop Potter je een economische anderhalf uur lang trakteert lijken dan ook meer betoverd door de geesten van filmdandy’s Peter Greenaway, Terence Davies en de late Federico Fellini dan door die van Virginia Woolf of de feministische lezingen die in de film ‘een transgressief antwoord op de Britse homofobie’ zagen.
De fun en het metier druipen immers van elk liefdevol gecomponeerde frame af, en de exuberante, Oscargenomineerde kostuums van Sandy Powell en de decors van Ben van Os kunnen zo het Victoria and Albert Museum in. Bovendien laat de immer enigmatische Swinton, die op dat moment nog geen mocassin in Hollywood had gezet en enkel in de avant-gardefilms van Brits beeldenstormer Derek Jarman viel te spotten, elk shot subtiel oplichten als Orlando, de would-be-dichter(es) die zich niet laat inperken door aardse besognes als tijd en genitalia.
Een grens- en genderverleggende kostuumfilm die meer dan ooit plaagt, prikkelt, pronkt en de vrijheid bezingt. Ja, desnoods zelfs met de falsetstem van Jimmy Somerville als cherubijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
