‘Depressies komen harder aan als het over je kinderen gaat’: Hugh Jackman en Florian Zeller over ‘The Son’

In zekere zin heeft The Father The Son al bij voorbaat genekt, maar dat mag u er niet van weerhouden naar de nieuwste van Florian Zeller te gaan kijken. Al was het maar om Hugh Jackman te zien zonder dat hij het van vlijmscherpe klauwen of zijn stembanden moet hebben.

‘Meer een soapopera voor yups dan een film’, sneerde The Observer. ‘Een pijnlijk intens drama over familiale angst en ennui’, loofde The Guardian. De meningen over The Son zijn op zijn zachtst gezegd verdeeld. Frans succesauteur Florian Zeller had de lat dan ook hoog gelegd met zijn debuutfilm The Father. Die werd unaniem bejubeld, lokte volle arthousezalen en leverde sir Anthony Hopkins een Oscar op als aftakelende patriarch die verloren loopt in zijn eigen hoofd.

In opvolger The Son, dat bij zijn wereldpremière in Venetië flink wat vitriool over zich heen kreeg, voert Zeller Hugh Jackman op als vader in crisis. De Australische A-lister speelt de New Yorkse advocaat Peter die pas opnieuw papa is geworden, wat bij Nicholas – zijn tienerzoon uit zijn eerste huwelijk – dubbelzinnige emoties triggert. Bovendien heeft Nicholas sowieso al issues met zichzelf, wat Peter met begrip en liefde, maar helaas tevergeefs tracht te managen wanneer hij komt logeren.

Wist Zeller je op een aangrijpende manier rond te gidsen in alle kamers van een dementerende geest in The Father, dan is Zellers nieuwste film – toegegeven – minder verrassend en meer manipulatief, zeker in de slotact. Alleen maakt dat van The Son nog niet die ‘doffe gesel’ die The Hollywood Reporter ervan maakt. Om zijn eigen toneelstuk Le fils naar de bioscoop en het Engels te vertalen werkte Zeller opnieuw samen met theaterreus Christopher Hampton, die voor zijn adaptatie van The Father een Oscar kreeg. Ook over de cast valt weinig te klagen. Er is Vanessa Kirby als Peters pas moeder geworden trofee-echtgenote. Er is Laura Dern als zijn ex die hun tienerzoon Nicholas enkele weken bij hem dropt. Maar er is vooral Hugh Jackman, die zich vol overgave op zijn vaderrol stort en die, ondanks alle goede bedoelingen, zijn grip verliest op zijn met depressies kampende zoon.

Met een beetje gevoel voor Bijbelse beeldspraak kun je claimen dat The Son werd vermoord door The Father, toch bij de critici. Maar dat weerhoudt Zeller en Jackman er niet van om hun film gepassioneerd te verdedigen. ‘Generatieclashes zijn er altijd geweest’, weet Zeller. ‘Depressies ook. Maar ze komen harder aan als het om je eigen kinderen gaat. Zeker in deze tijden, waarin werk- en prestatiedruk hoger liggen dan ooit. De kern van de film is geen fictie. Het vergt moed en tijd om demonen te bekampen, en helaas win je niet altijd. Gaat het hier om een psychische aandoening? Om adolescentie? Om falen als ouder? Het is te makkelijk om te zeggen: ach, dit is een generatie van snowflakes. Ze kunnen tegen niks meer. Het is een complexe kwestie en die wilde ik met deze film onderzoeken.’

Hugh Jackman: De jonge generatie wordt ook met issues geconfronteerd die wij niet kenden. De pandemie, de klimaatcrisis… Die dingen wegen. Ik las onlangs in een Australische krant dat één op de vier adolescenten het voorbije jaar met depressieve buien kampte. Eén op de vier! Er is veel gaande dat wij als ouderen misschien niet altijd snappen, en dat draagt alleen maar bij aan het gevoel van machteloosheid. Florian heeft een prachtige scène toegevoegd waarin de vader de zoon leert zwemmen en je hem ziet twijfelen. Moet ik hem vast blijven houden? Of moet ik hem loslaten met het risico dat het te vroeg is en hij kopje-onder gaat? Ik denk dat elke ouder dat gevoel van onzekerheid kent.

Je bent zelf vader van twee kinderen. Was dat de reden waarom je The Son per se wilde doen?

Jackman: (knikt) Toen ik Florians stuk las, raakte het me tot in de kern. Ik wist niet hoe ik de vader zou spelen, maar ik zou en moest hem spelen. Ik reageerde er instinctief op. De angst, hoop en onzekerheid die je als vader voelt. Hoe je achtergrond en je verleden je vormen. Ik wist dat ik dit personage vol waarheid kon spelen, dat ik tijdens dat proces dingen over mezelf zou ontdekken. Daarvoor vertrouwde ik blindelings op Florian, die als auteur van het stuk vele versies van Peter heeft gezien. Misschien ook betere?

Florian Zeller: De film is een nieuwe reis die los van alle theateropvoeringen staat. Wat telt, is de passie die ik voor een acteur voel. Toen ik de film voorbereidde, ontving ik een brief van Hugh. Hij schreef: ‘Ik weet dat je The Son wilt adapteren, en vergeef me als je al aan het dansen bent met een andere acteur, maar indien niet dan zou ik je graag ontmoeten.’ Ik was ontroerd door de nederigheid en eerlijkheid van zijn brief. Even later hebben we gezoomd en amper acht minuten in het gesprek zei ik: ‘Het is beslist, jij bent de vader.’ Omdat ik intuïtief voelde hoe diep het voor Hugh ging. Het was de beste beslissing ooit. Hugh faket niks. Hij is zichzelf. Hugh is ook echt een danser. Zijn techniek en controle zijn geweldig, terwijl de film gaat over een man die zijn techniek en controle kwijtspeelt. Daarom heb ik beslist om vooraf niet te repeteren. We zijn er gewoon in gesprongen. Om de emoties ter plekke te vangen.

Doe je dat vaak, Hugh: regisseurs aanschrijven?

Jackman: Nooit. Dit was de eerste keer in mijn leven. Ik was overweldigd door The Father, en door het toneelstuk van The Son. Ik zou het oké gevonden hebben als Florian me de rol niet had gegeven. Of ik de film dan bekeken zou hebben, is wat anders. (lachje) Dit was een reis waar ik persoonlijk nood aan had. Als vader, maar ook als acteur. Omdat ik het soms mis om de controle te verliezen. Om op te gaan in het moment. Ik had het er nog over met mijn vrouw: dit is de rol die me het diepst heeft geraakt, en het meeste impact op me heeft gehad. De opnames waren tijdens de coronapandemie, we zaten in lockdown en kwamen amper buiten. Toen overleed mijn vader (die Hugh en zijn vier andere kinderen grootbracht nadat Jackmans moeder het huis had verlaten en naar Engeland was verhuisd, nvdr.). Ik kon het op dat moment niet toegeven aan mezelf en praatte er ook niet over met mijn vrouw, maar ik sliep slecht en worstelde met dezelfde angsten en twijfels als Peter. Ik ben Florian reuzedankbaar dat ik hem had om die periode door te komen.

The Father liet verschillende tijd- en verhaalniveaus door elkaar lopen. The Son is meer een klassieke drieakter.

Zeller: In The Father wilde ik de kijker doen ervaren hoe het voelt om de controle over je geest te verliezen. Ik trok hem het brein binnen. In The Son blijf ik buiten en laat ik de kijker observeren. Eigenlijk is het een simpel verhaal over een liefhebbende vader die zijn zoon van zijn ketens wil verlossen, maar de sleutels niet vindt. Vandaar de eenvoudige, lineaire en fatalistische structuur. Het moet fout aflopen, zoals in een klassieke tragedie.

Er zit ook een vleugje Tsjechov in.

Zeller: (knikt) Anton Tsjechov was de eerste om depressie in toneel te verkennen. Hij was ook een van de eersten die het als een ziekte beschouwde, die mensen die eraan leden niet veroordeelde. Je kunt rijk en gezond zijn en toch psychische pijn lijden. Als tiener was ik zelf ook getroebleerd, al heb ik The Son vooral geschreven op basis van mijn ervaringen als vader. Dit is niet mijn persoonlijke verhaal, maar het zijn persoonlijke emoties die de personages voedden. Dat maakt het tegelijk universeel. Het is ongelofelijk hoeveel reacties ik na toneelvoorstellingen van dit stuk kreeg. Mensen kwamen me hun eigen verhaal vertellen, hun eigen ervaringen met depressie en zelfmoord en me bedanken om het thema van mentaal welzijn bespreekbaar te maken.

Hoe persoonlijk ligt het thema bij jou, Hugh?

Jackman: Als tiener kanaliseerde ik mijn emoties door te acteren. Ik was de jongste thuis en de laatste die overbleef. Telkens wanneer ik op de planken stond, had ik het gevoel bij mijn stam te zijn. Dat gaf me een gevoel van richting.

The Son is ook een exploratie van mannelijkheid, van wat het betekent om vader en patriarch te zijn.

Zeller: Peter zit geprangd tussen zijn professionele en familiale leven, wat vroeger vooral voor vrouwen een dilemma was. Wanneer ben je als vader best autoritair? Wanneer best zachtaardig? De wereld is er niet eenvoudiger op geworden. Trauma navigeert bovendien over de generaties heen. Peter wil de goede vader zijn die hij zelf nooit heeft gehad. We worden allemaal opgejaagd door de spoken van ons verleden. Heel erg Tsjechov allemaal. (lacht)

Je hebt het verhaal naar het hedendaagse New York getransponeerd, in een bemiddeld advocatenmilieu.

Zeller: Ik wilde het generisch houden, omdat dit verhaal zich eender waar zou kunnen afspelen. Het heeft niks te maken met klasse of afkomst. Alleen: mocht je het verhaal in een lager sociaal milieu situeren, of met een alcoholische vader of zo, dan zou het daarover gaan, en dat wilde ik niet. Ik wil niet verklaren waar depressies vandaan komen. Depressies komen overal en nergens vandaan, zoals de meeste ziektes. Het gaat over machteloosheid, en die komt sterker naar voren in een context waar alles comfortabel lijkt.

Kende je het advocatenmilieu, Hugh? Of was het gewoon een mooi pak aantrekken en klaar?

Jackman: Mijn broer is advocaat in Australië. Een bekende zelfs. Alleen moet hij daar een pruik dragen. In Amerika gaat het er gladder aan toe. Ik ben met New Yorkse advocaten gaan praten, om een idee te hebben van hun leefwereld en jargon, maar het is niet zo dat ik ter voorbereiding een half jaar op een advocatenkantoor gewerkt heb. (lacht)

Net zei je: ik wilde deze rol als vader, én als acteur. Omdat je het gevoel had vast te zitten aan een bepaald Hollywoodpersona?

Jackman: Dat gevoel had ik even, rond 2003, 2004, nadat ik de eerste keer Wolverine in de X-Men-films had gespeeld. Plots kreeg ik alleen nog actierollen aangeboden. Ik heb het altijd raar gevonden dat ik überhaupt actie deed. Ik kom uit het theater. Ik heb er altijd naar gestreefd om verschillende dingen te doen. Ik had nooit gezongen toen ik mijn eerste musical deed. Toen Darren Aronofsky me The Fountain aanbod, stond een nieuwe X-Men op til. In die periode had ik een zekere carrièrestrategie. Maar er waren altijd meerdere deuren. Ik had nooit het gevoel vast te zitten. Nu kies ik mijn rollen intuïtiever. Ik las The Son, voelde het tot in mijn buik en hoopte dat Florian me wilde.

Heb je, ondanks je staat van dienst, dan soms nog angst om afgewezen te worden?

Jackman: Van alle beroepen blijft acteren een van de meest onzekere. Je weet nooit waar het heen gaat. Je trekt van set naar set. Je moet op anderen vertrouwen. Je grijpt naast rollen. Alleen voetbaltrainers zijn minder bedrijfszeker. (lacht) Vandaar dat ik mijn familie altijd dichtbij heb gehouden. Om professioneel die persoonlijke reis aan te gaan. Ik zweer het je: het is mij nooit om faam of fortuin te doen geweest. Het ging altijd om vat krijgen op het leven, de menselijke conditie beter begrijpen.