De documentaire ‘In the Court of the Crimson King’ is minder kameleontisch en iconoclastisch dan zijn onderwerp

In de rockdoc In the Court of the Crimson King laat Toby Amies je binnen in de backstage van de profeten van de progrock.

Sluit vijf of zes van de beste rockmuzikanten ter wereld op in een kamer onder supervisie van de immer veeleisende gitaargoeroe Robert Fripp. Laat ze loos gaan met metalriffs, mellotrons, polyritmische patronen en vingerzettingen die zo complex zijn dat het lijkt alsof ze met hun instrumenten een wiskundige code aan het kraken zijn. Gooi vervolgens de sleutel weg en kom een maand later luisteren naar de ‘songs’ die ze in de tussentijd met ijzeren discipline in elkaar geknutseld hebben. Dit in de veronderstelling dat ze elkaar niet uitgemoord hebben, tenminste.

Dat is de essentie van King Crimson, een groep die al een halve eeuw lang net zo doorgrondelijk is als de gemiddelde belastingaangifte, en zo voorspelbaar als een weerbericht tijdens een tornado, maar tegelijk een van de meest invloedrijke rockbands aller tijden is. Samen met zijn acolieten heeft Fripp de grenzen van het rockgenre geherdefinieerd en verdraaid totdat het kreunde van verwondering, verwarring, en – als de muze meezit – pure extase. Het is een ethos dat in conservatieve popmilieus haat en hoongelach opleverde, maar daarbuiten tijdloze albums als In the Court of the Crimson King, het iconische debuut uit 1969, Red (1974) en Discipline (1981), platen met topmuzikanten die kwamen, zagen, veroverden en vervolgens weer gingen. Fripp was de enige die al die tijd bleef zitten – figuurlijk, maar op het podium ook letterlijk – als de bebrilde, cerebrale cherubijn van de progrock.

Als je een documentaire bekijkt over King Crimson – dat veelkoppige, vraatzuchtige maar edele monster van de rock – verwacht je niets minder dan een film die net zo kameleontisch en iconoclastisch is als de band zelf. Maar het meest tegendraadse aan In the Court of the Crimson King is dat filmmaker en melomaan Toby Amies het anderhalf uur conventioneel houdt. Het is de vertrouwde, vlot gemonteerde mix van interviews met bandleden (huidige en voormalige), van footage on the road en (korte) livefragmenten van de wereldtournee in 2019 en 2020 die samen de sluier lichten achter het legendarische anti-rockcombo.

Wie integrale registraties van 21 st Century Schizoid Man, Epitaph, Starless of andere Crimson-klassiekers verwacht, of een soort This is Spinal Tap van de progrockscène, met drummers die ontploffen achter een imposante batterij kits en cimbalen, laat deze docu best links liggen. Maar dat wil niet zeggen dat er geen humor in zit. Alleen is die van de wrangere soort, met dank aan Fripp van wie je nooit goed weet of zijn soms venijnige, soms diepzinnige opmerkingen gemeend zijn of mind games om je als muzikant – of kijker – alert te houden.

Wat ook in de documentaire zit, is pijn en melancholie, en niet alleen door drummer Bill Rieflin die spreekt over zijn terminale darmkanker. Uit de getuigenissen blijkt dat in King Crimson zitten minstens even vaak een strafexpeditie is als een bevrijdende muzikale odyssee; een beeld dat overigens niet alleen wordt bevestigd door Adrian Belew, de zanger-gitarist die Fripp na jarenlange dienst plots buiten bonjourde, maar zelfs door huidige bandleden.

‘King Crimson is zo goed dat ik meteen wilde stoppen toen ik hen voor het eerst hoorde’, zei Jimi Hendrix ooit. En ook al valt deze behoorlijk klassieke rockdoc niet in dezelfde categorie; geestig, onthullend en entertainend is hij zeker.