Celine Song over haar debuutfilm ‘Past Lives’: ‘In het echte leven doet iedereen zijn best om gebroken harten te vermijden’

Een van de mooiste films van het jaar komt nu pas in de bioscoop. Past Lives toont hoe je het verleden te ruste moet leggen.

Aan de ronde toog van een goudgele bar in Manhattan zitten een vrouw tussen twee mannen. Zij is Koreaans, een van de twee mannen ook, de andere is een witte Amerikaan. Een stem vraagt zich af wie die mensen zijn.

Het is niet alleen de openingsscène van Past Lives, een film die overal in de eindejaarslijstjes opdook, het is ook helemaal uit het leven van regisseuse Celine Song gegrepen. ‘Ik zat zelf ook in een bar in New York tussen mijn jeugdliefde die uit Korea was overgevlogen om me na 24 jaar nog eens te zien en mijn echtgenoot. Ik moest voortdurend tussen hen vertalen’, lacht Song, die zelf op haar twaalfde van Zuid-Korea naar Canada emigreerde – ondertussen woont en werkt ze in New York.

Niet alleen de woorden van die twee mannen moest ze daar in die bar vertalen, ook hun cultuur. ‘Maar dat was géén onaangename ervaring, ik voelde me net machtig. Ik zag mijn leven plots helder in. Ik voelde de decennia die gepasseerd waren en besefte dat het deels een gesprek was tussen mijn oude ik en de vrouw die ik nu ben.’

In haar wondermooie film, die voelt als het liefdeskind van Wong Kar-wai’s In the Mood for Love en Richards Linklaters Before-trilogie, vraagt een stem zich bij die scène af wie die drie mensen zijn. ‘Ik duw de kijker in de rol van detective. Vervolgens toon ik de levens van die drie personages over een langere periode. Op het eind keer ik terug naar de bar. De detective-kijker weet nu wel wie ze zijn, maar het mysterie blijft.’

Inderdaad: zelfs dan blijft het onduidelijk wie Nora, Hae-sung en Arthur voor elkaar zijn. ‘Nora en Hae-sung zijn niet echt ex-geliefden. Ze hielden als kind elkaars hand vast maar dat maakt hen nog geen lieven. (lacht) Wie ze voor elkaar zijn, kun je niet in één woord vatten. Je kunt het nog het best beschrijven met het Koreaanse concept dat de film vernoemt: in-yun.’

Dat betekent zoveel als lot of voorzienigheid en wordt gebruikt wanneer je bij een eerste ontmoeting met iemand het speciale gevoel hebt dat er door eerdere levens al een band tussen jullie bestaat. Nora en Arthur zijn getrouwde schrijvers met een leven in New York. Hae-sung is een jeugdliefde die Nora in Korea moest achterlaten toen ze op haar twaalfde naar Canada verhuisde. Twaalf jaar later vinden ze elkaar via sociale media. Nog eens twaalf jaar later zoekt Hae-sung Nora in New York op. Wat als ze niet van elkaar gescheiden waren? Hoe zouden hun levens er dan hebben uitgezien?

Drie afscheidsscènes structureren de film. ‘De eerste twee zijn slecht. Bij het eerste afscheid zijn Hae-sung en Nora nog kinderen, te jong om het gewicht van het moment te beseffen. Ze nemen niet goed afscheid en daardoor blijft dat spoken. De tweede keer, zo veel jaren later, is opnieuw slecht want ze zijn niet bij elkaar: ze skypen.’

Song geloof namelijk dat de mens ‘analoog’ is. ‘Zelfs digital natives moeten eten, elkaar zien en omhelzen. Digitaal zal nooit opkunnen tegen de fysieke aanwezigheid van de ander. Uiteindelijk snakken we allemaal naar een gevoel van verbondenheid. Dat kan er pas zijn als je elkaar echt ziet.’

Het derde en laatste afscheid, in New York, wachtend op een Uber, is het enige goede. ‘Het is het afscheid dat ze elkaar al 24 jaar verschuldigd zijn. Pas daarna zijn ze in staat om hun levens verder te zetten.’

Past Lives breekt harten omdat het continu wegstuurt van alle clichés en drama die driehoeksverhoudingen zo vaak meekrijgen in fictie. Integendeel, de drie volwassenen reageren net zo verstandig en tactvol mogelijk op de situatie. ‘Het is veel te gemakkelijk om één iemand de lul te maken’, lacht Song. ‘In het echte leven doet iedereen zijn best om gebroken harten te vermijden. Alleen lukt dat daarom nog niet. Ik toon drie mensen die zich gedragen als volwassenen. Ze nemen hun verantwoordelijkheid, tegenover zichzelf én de ander. Dat is best heroïsch want het is veel moeilijker dan je als een kind te gedragen.’

Het is veel te gemakkelijk om hier één iemand de lul te maken. In het echte leven doet iedereen zijn best om gebroken harten te vermijden.

Op het einde heeft Nora niet meer het gevoel dat ze tussen twee stoelen valt. Dat is ook de ervaring van Celine Song. ‘Ik had soms het idee dat het feit dat ik twee talen spreek een slechter persoon van me maakte. Engels is mijn tweede taal maar moet ik gebruiken als mijn voornaamste taal. Koreaans is mijn moedertaal maar spreek ik te weinig. Vooral in Korea merk ik pijnlijk goed dat ik het Koreaans spreek van een kind van jaren geleden. (lacht) Ik beheers geen enkele taal perfect en dat maakt je onzeker. Toen ik daar in die bar zat te vertalen tussen mijn jeugdlief en mijn echtgenoot, leek ik een superkracht te hebben. Sinds die dag geloof ik dat het net verbindend is om twee talen te spreken en twee culturen samen te brengen.’

Song is bovendien niet vergeten om van Past Lives een echte film te maken, met veel sfeer en intimiteit, een feest van kleine bewegingen en veelzeggende blikken. ‘Ik wil niet dat je ziet dat Past Lives een debuut is. Ik wilde een filmtaal die perfect is voor dit verhaal. Ik wilde ook mijn eigen filmtaal vinden. De codewoorden waren eenvoud en beheersing.’ Daarbij ging ze ervan uit dat haar liefde voor New York City en voor soul wel vanzelf zouden doorschemeren. ‘We tonen New York zoals iemand die er woont en erop verliefd is de stad ziet. Zo is alles op ooghoogte gefilmd. We zijn niet op zoek gegaan naar prachtige shots. De schoonheid komt voort uit het verhaal en de personages.’

Past Lives haalde zoals gezegd niet alleen in dit blad de eindejaarslijstjes en is niet kansloos in de Oscarrace. Maar de grootste winst tekende Song al tijdens de opnames op. Voor Past Lives was ze vooral een theaterauteur, sinds Past Lives is ze een regisseur. ‘Tijdens het draaien pas heb ik geleerd dat ik een filmregisseur ben. Ik herinner met dat ik thuiskwam en mijn man vertelde dat ik de liefde van mijn leven had ontdekt. Ik wil op mijn negentigste nog films maken. Wat een wonderlijk iets!’

De ironie daarvan ontgaat haar niet. ‘Ja, ik heb mezelf ontdekt tijdens het maken van een film over een vrouw die zichzelf ontdekt.’ De mooiste bekroning vindt ze de reacties van sommige toeschouwers. ‘Een meisje kwam naar me toe en zei: “Ik ben zestien en nog nooit verliefd geweest maar ik kan niet wachten tot het zover is.” Past Lives gaf haar zin om verliefd te worden: hoe zalig! De grap is dat zestigjarigen me eigenlijk hetzelfde vertellen: “Ik ben al zo lang niet meer verliefd geweest. Wat mis ik dat gevoel van toen ik zestien was.” Ik herhaal: ik wil voor altijd films blijven maken.’