Ook 57 jaar na de release is ‘L’année dernière à Marienbad’ een lumineus labyrint

Verdwaal opnieuw in L’année dernière à Marienbad, de modernistische mijlpaal van Alain Resnais, nu in gerestaureerde versie te zien in Cinema Palace, Brussel.

In zijn allerlaatste interview met Knack Focus, een jaar voor zijn dood in 2014, vertelde de Franse filmicoon Alain Resnais: ‘Toen Marienbad uitkwam, zei een bioscoopuitbater me woest: “U meneer, u maakt de cinema kapot met uw poespas. U beseft toch dat – indien alle films zo zouden zijn – er straks geen kat meer in de zaal zou zitten.” Ik stelde hem gerust en zei: ” Monsieur, ik kan u garanderen dat er weinig films als deze zullen zijn.” En ik heb gelijk gekregen.’

Voor sommigen is Resnais’ haute-nouvelle-vagueklassieker nog altijd het zinnebeeld van ondoorgrondelijke, hermetische en hyperartificiële cinema, een chique Chanel-spot (modekoningin Coco Chanel ontwierp de prachtige kostuums) gepimpt tot een twee uur durende filmpuzzel. Voor anderen is het een monumentale mijlpaal van het modernisme, een film die zelfs nog radicaler en invloedrijker bleek dan Resnais’ al even iconische debuut Hiroshima mon amour (1959).

Aangezien L’année dernière à Marienbad een poging was om de discursieve vertelstructuren van de nouveau roman te implementeren in cinema – scenarist met dienst was ‘nouveau romancier’ Alain Robbe-Grillet – hoef je geen klassiek verhaaltje met een begin, midden en einde te verwachten. Tijd en ruimte, droom en werkelijkheid, fictie en metafictie: ze kronkelen dwars door, over en langs elkaar heen in dit glaciale beeldenballet. Daarin draait alles om de vraag: hebben de jetsetfiguren X (Giorgio Albertazzi) en A (Delphine Seyrig) elkaar vorig jaar daadwerkelijk ontmoet in Marienbad? Of is het gewoon een spelletje waarmee X A hoopt te verleiden en haar mysterieuze man jaloers tracht te maken? Tenminste: als die twee al écht getrouwd zijn.

Niets is immers zeker in deze hypothetische vertelling die door Resnais gefilmd en gemonteerd wordt als een ijle koortsdroom in zwart-wit, met een camera die doolt door de eindeloze rococogangen en geometrische tuinpaden van het luxehotel waarin de intriges en spelletjes – die tussen de figuren en die met de kijker – zich afspelen, en dat in feite een composietconstructie is van verschillende Duitse kastelen.

Alles in dit desoriënterende spiegelpaleis is bewust fake of kunstmatig, van de personages tot de locaties. Maar voor wie zijn vooroordelen over wat cinema hoort te zijn even opzijschuift, is het nog altijd heerlijk verdwalen in en met open mond gapen naar dit lumineuze labyrint.