Ontroerende cinema is kinderspel

“Never work with children or animals”, luidt een credo in de filmwereld. Regisseur Clio Barnard sloeg dat devies in de wind, maakte met The Selfish Giant een aangrijpend drama met onervaren kind-acteurs in de hoofdrol en sleepte er de Grote Prijs voor Beste Film mee in de wacht.

“Never work with children or animals”, luidt een credo in de filmwereld. Regisseur Clio Barnard sloeg dat devies in de wind, maakte met The Selfish Giant een aangrijpend drama met onervaren kind-acteurs in de hoofdrol en sleepte er de Grote Prijs voor Beste Film mee in de wacht.

Met felicitaties van de jury voor de jonge cast. Vormen koters voor de camera toch méér dan een zenuwtergend zootje ongeregeld? Volgens de Ierse filmcriticus en documentairemaker Mark Cousins wel: “In veel van de beste films ooit gemaakt, zijn de protagonisten kinderen.”

Cousins’ recentste film-essay A Story of Children and Film speelde in de Classics-categorie van het veertigste filmfestival van Gent. De documentaire is een ode aan kinderen in de wereldcinema, waarin de regisseur fragmenten uit meer dan vijftig films voorziet van eigenzinnige reflecties over de manier waarop jonge personages in beeld worden gebracht.

Frisse authenticiteit

“Vaak zijn kinderen in films gewoon strak geregisseerde projecties van volwassen filmmakers”, vindt Cousins. “Maar de mooiste fragmenten zijn die waarin kind-acteurs de speling krijgen om zichzelf te zijn. Op dat moment vangt de camera een glimp op van de intense en grillige emoties die zo eigen zijn aan de kindertijd.”

Cousins verwijst onder meer naar Hirokazu Koreeda, de gelauwerde kinderregisseur die op Film Fest Gent zijn recentste film kwam voor­stellen. Like Father, Like Son volgt twee Japanse families die ontdekken dat hun zesjarige zoontjes verwisseld werden bij de geboorte. Het verhaal over vaderliefde wordt soms melig en moraliserend, maar de piepjonge cast geeft de film een frisse authenticiteit.

Koreeda slaagt er als geen ander in de onervarenheid en onbevangen­heid van kindacteurs tot troeven om te buigen. Dat kan aan zijn beginjaren als documentairemaker liggen. De regisseur lijkt infantiele emoties te registreren in plaats van ze te regisseren. Door een vertrouwde omgeving te scheppen op de set en ruimte te laten voor spontaniteit, wakkert de filmmaker een oprechtheid aan die zijn fictie naar een hoger niveau tilt.

Engagement boven sentiment

Film Fest-laureaat The Selfish Giant schetst de vriendschap tussen Arbor en Swifty, twee jongetjes die samen opgroeien in een arme buitenwijk van het Britse Bradford. De film grijpt je bij de keel, maar een beetje cynicus merkt op dat het makkelijk is om te ontroeren met een verhaal waarin kinderen onrecht wordt aangedaan. Jonge personages worden gauw geromantiseerd tot vaten vol onschuld in de gecorrumpeerde wereld van volwassenen.

“In de realiteit gaat het net omgekeerd”, vindt regisseur Clio Barnard. “Jongetjes uit de arbeidersklasse worden gecrimina­liseerd of tot overlast gereduceerd.” The Selfish Giant is gebaseerd op een victoriaans sprookje van Oscar Wilde, waarin kinderen symbool staan voor lieflijkheid en schuldeloosheid. Maar Barnard bewerkte het verhaal vanuit een verontwaardiging over de manier waarop vandaag tegen kansarme tienerjongens uit Bradford wordt aangekeken. “Ze worden alleen maar geassocieerd met overlast. Er heerst vijandigheid en een schokkend onbegrip tussen hen en de autoriteiten.”

De regisseur gebruikt jonge personages om een sociaal statement te maken, maar hun kindsheid wordt nergens een middel tot gratuit sentiment. Haar hoofdpersonages zijn lang geen onschuldige bloedjes, maar Barnard graaft voorbij het brandmerk van klein krapuul. “Dat was een belangrijke drijfveer bij het maken van de film: ik wil dat kinderen als Arbor en Swifty naar waarde geschat worden.”

Excentriek wonderkind

Film Fest Gent kon de het werk van de kindacteurs dit jaar wel smaken. Ander jong talent op het Film Fest was Kyle Catlett in The Young and Prodigious T.S. Spivet. Twaalf jaar geleden sloot de wereld Jean-Pierre Jeunets geesteskind Amélie Poulain in het hart omwille van haar kinderlijke naïviteit, vandaag kiest de regisseur voor een echt kind in de hoofdrol.

In The Young and Prodigious T.S. Spivet vertolkt de tienjarige Catlett een excentriek wonderkind dat de Verenigde Staten doorkruist om zijn begaafdheid te etaleren. Het verhaal blijkt tegen de realiteit aan te schuren: “Kyle is drievoudig wereldkampioen Kung Fu en spreekt vloeiend Russisch en Chinees”, vertelt Jeunet. De jongen timmert met rollen in tv-series en reclamespots aan een carrière als kindsterretje en pendelde tijdens de opnames per helikopter tussen verschillende sets. Een nieuwe ster is aan het opkomen.

“Kunst toont ons telkens weer dat als we aandachtig naar iets kleins kijken, we er veel in kunnen zien”, besluit Mark Cousins in A Story of Children and Film. Wie tijdens het Gentse filmfestival oog had voor de kleine acteurs, zag vooral veel groot talent.

© 2013 – C.H.I.P.S StampMedia – Emmeline Vandeputte