Once upon a Time in Denmark met Mads Mikkelsen in ‘King’s Land’

In de (pseudo)historische western King’s Land galoppeert Mads Mikkelsen de barre Deense heide op in gilet en knielaarzen, een tenue die de Scandinavische leading man als gegoten zit – is het ooit anders?

Er bestaan twee soorten Mads Mikkelsen. Aan de ene kant heb je die sexy slechterik die zich graag een sardonische grijns aanmeet in Engelstalige films en series, bij voorkeur met een subtiel Scandinavisch accent. Denk aan zijn bloedende Bondschurk Le Chiffre in Casino Royale (2006), zijn fijngemanierde kannibaal uit de huiverserie Hannibal (2013-2015) of recent nog aan de nazi die Indiana Jones het vuur aan de schenen legt in The Dial of Destiny (2023).

Kahlen moet het meest geobsedeerde karakter uit mijn carrière zijn. Dat wil toch wat zeggen als je weet dat ik een Bondschurk én Hannibal Lecter heb gespeeld.

Daarnaast heb je de ‘Deense’ Mads Mikkelsen. Die incarneert doorgaans brave burgers in benarde situaties, zij het dan burgers die er stukken knapper uitzien dan gemiddeld omdat ze nu eenmaal op Mads Mikkelsen lijken. ‘Modale Mads’ kreeg je onder meer te zien in Jagten (2012) en Drunk (2020), twee topfilms van zijn landgenoot Thomas Vinterberg. Daarin speelt hij respectievelijk een opvoeder die van pedofilie wordt beschuldigd en een leraar die zijn midlifecrisis hoopt weg te spoelen met een constant promillegehalte van 0,5. Zo beweegt Mikkelsen, een rasacteur die getraind is als gymnast en als danser, zich al twintig jaar met verbazend veel souplesse tussen arthouse en mainstream, tussen zijn thuisland en Hollywood.

In King’s Land, dat Denemarken vertegenwoordigt in de Oscarcategorie voor beste niet-Engelstalige film en daarin alvast de shortlist heeft gehaald, krijg je voornamelijk die tweede Mads voorgeschoteld, zij het met de branie en de viriliteit eigen aan de eerste.

In dit pseudohistorische drama van regisseur Nicolaj Arcel, die al hoge toppen scheerde met het eveneens door Mikkelsen aangevoerde koningsdrama A Royal Affair (2012), trekt hij de gilet en de kniebroek van kapitein Ludvig Kahlen aan. Die hoopt anno 1755 de barre Deense heide leefbaar te maken om er in naam van de koning een kolonie te stichten, in ruil voor een aristocratische titel.

Alleen heeft Kahlen niet alleen een vijand in het door struikrovers en de elementen geteisterde land. De eenzelvige ex-legerofficier raakt er ook in de clinch met de jonge rijke landeigenaar Frederik de Schinkel (Simon Bennebjerg). Die zint namelijk op wraak wanneer hij ontdekt dat twee van zijn loonslaven zijn ontsnapt om zich aan te sluiten bij de koppige Kahlen. Koste wat het kost.

Wat volgt, is een episch duel tussen twee haantjes; een clash der klassen die zich weliswaar afspeelt in het Denemarken van de achttiende eeuw, maar met zijn weidse landschappen, gewelddadige outlaws en archetypische goed-versus-kwaadintrige de allures van een klassieke western heeft.

‘De cowboyhoeden moet je er dan wel bij denken’, grijnst Mikkelsen. ‘Het is in elk geval iets wat ik nog nooit gespeeld had. Kahlen moet het meest geobsedeerde karakter uit mijn carrière zijn, en dat wil toch wat zeggen als je weet dat ik een Bondschurk én Hannibal Lecter heb gespeeld.’

Was dat je motivatie om de rol te aanvaarden?

Mads Mikkelsen: Dat, én het script, én de regisseur. Dat zijn altijd mijn parameters om een rol te kiezen. Twaalf jaar geleden heb ik met Nicolaj Arcel A Royal Affair gemaakt, en dat was zo’n positieve ervaring dat we nog eens wilden samenwerken. Alleen kwam het er niet van. Tot hij me vorig jaar belde. Toen ik het script las, was ik meteen geïntrigeerd. Wie is die kerel? Waar komt hij vandaan? Wat drijft hem? Kahlen is zo koppig dat hij niet beseft dat hij zichzelf en de mensen om hem heen te gronde richt. Dat is ook wat hem menselijk en herkenbaar maakt. We hebben allemaal onze obsessies, onze ambities. Soms drijven die ons te ver en worden ze destructief. Alleen hopelijk niet in die mate.

Herken je jezelf in Kahlen, als acteur en als mens?

Mikkelsen: Ik kan mezelf in al mijn personages herkennen. In sommige aspecten toch. Die linken zoeken is telkens weer de uitdaging. Alleen wil ik ze daarom nog niet mee naar huis nemen. Obsessief ben ik nooit geweest, wel gedreven en gefocust. Dat moest ook wel. Ik zat nog op de toneelschool toen ik voor het eerst vader werd (zijn dochter Viola is in 1992 geboren, nvdr.) en van de ene dag op de andere was het van moeten. Ik werd daardoor beter en meer gefocust in wat ik deed. Vader worden is het belangrijkste en het beste wat ik ooit heb gedaan. Stukker belangrijker dan acteren in elk geval. Sinds kort ben ik zelfs opa.

De film is gebaseerd op de roman Kaptajnen og Ann Barbara van Ida Jessen, én op historische feiten. Wat wist je over de echte Ludvig von Kahlen?

Mikkelsen: Niks. Kahlen is geen beroemde Deens volksfiguur of zo. Ik kende ook al die randverhalen niet. Over hoe gevaarlijk de Deense heide vroeger met al die struikrovers was. Over alle vergeefse pogingen om het land vruchtbaar te maken. Ik wist wel het een en ander over het Denemarken van de achttiende eeuw, omdat A Royal Affair zich in dezelfde periode afspeelt, maar dan alleen over de koningen en de grote historische gebeurtenissen. De heide kende ik alleen omdat ik er een paar keer ben geweest. Het gevaarlijkste wat ik daar toen tegengekomen ben, waren stekelige planten. (lacht)

Het leven is orde vinden in de chaos. Ik merk dat ik daar best wel talent voor heb.

Kahlen ontfermt zich over een verstoten vrouw en een zigeunermeisje. Zegt de film iets over man-vrouwrelaties toen en nu?

Mikkelsen: Hij zegt vooral iets over de relaties tussen de personages. Ik bedoel: het is normaal dat er mannen en vrouwen in voorkomen, én het is normaal dat historische films bekeken worden door de ogen van vandaag. Ze zijn vandaag gemaakt voor een hedendaags publiek. Alleen moet je de moraal van toen niet afwegen tegen de moraal van nu. Dat gebeurt tegenwoordig al te vaak. Je kunt de geschiedenis niet herschrijven naar de normen van vandaag. Ik vind het nuttiger en nobeler om naar menselijkheid te speuren in het verleden, ook al bevat dat donkere kanten. Wat maakt Kahlen – ondanks alles – menselijk, herkenbaar? Dat is veel uitdagender.

Heb je de gevoeligheden zien veranderen de jongste jaren, nu ook de kunstwereld politiek correcter is geworden?

Mikkelsen: Niet in mijn carrière. Niet in mijn wereld. Ik bedoel: sla er gerust mijn filmografie op na. Ik heb altijd graag met mensen gewerkt die zich artistiek vrij durfden te uiten. En ik heb altijd het geluk gehad om dergelijke mensen te vinden. Anders Thomas Jensen, Nicolas Winding Refn, Jonas Åkerlund en noem maar op.

Gaat de film ook over orde vinden in de chaos die ons omringt, iets waar Kahlen obsessief mee bezig is?

Mikkelsen: Het leven ís orde vinden in de chaos, professioneel en privé. Ik merk dat ik daar best wel talent voor heb. Ik gedij in chaos. Beter dan in orde zelfs.

Orde in chaos creëren is ook wat dansen definieert, wat je als getraind balletdanser vast weet.

Mikkelsen: (knikt) Acteren en dansen vloeien voort uit hetzelfde gevoel van vrijheid. Maar je hebt voor beide wel techniek nodig om op een bepaalde plek te raken. Anders is het gewoon chaos boven op andere chaos. Vraag aan acteurs en dansers om vrijuit te improviseren en het wordt geheid een zootje. Vraag hen om al improviserend naar een bepaald doel toe te werken en je krijgt de meest wonderlijke creaties. Plots zit er richting in en krijgt elke beweging, elk woord betekenis. Dat is wat ik ook op een filmset tracht te doen: die balans tussen vrijheid en doelgerichtheid vinden. Hoe kleiner de filmset, hoe meer ruimte je krijgt om je evenwicht te zoeken. Maar het kan ook lukken op een grotere schaal, zoals nu bij The King’s Land, dat een van de duurste Deense films ooit is.

Het lukte ook wonderwel in Drunk. Die dansscène op het einde is nu al klassiek.

Mikkelsen:Wel, ik had mijn best gedaan om na al die jaren nog eens mijn dansschoenen aan te trekken, en mensen vonden het geweldig. Aanvankelijk wilde ik die scène nochtans niet doen. Ik bleef maar vragen aan Thomas Vinterberg: waarom in vredesnaam een dansscène? Wat heeft dat met die leraar te maken? Tot hij me toesnauwde: ‘Ik heb het je verdomme al op honderdvijftig verschillende manieren uitgelegd. Dans nu gewoon.’ Sindsdien heb ik me voorgenomen om altijd braaf naar de regisseur te luisteren. Enfin. Meestal toch. (lacht)