‘Nu zijn we klaar met Indiana Jones’: nog één keer laat Harrison Ford de zweep knallen

Op treindaken nazi’s knock-out meppen, wilde tuktukachtervolgingen of gekissebis met Phoebe Waller-Bridge: het gaat tachtiger Harrison Ford nog goed af in zijn laatste Indiana Jones. Al kan hij het niet navertellen zonder tranen in de ogen te krijgen.

Ik kijk Harrison Ford recht in de ogen terwijl hij een ijsblok in zijn glas cola laat walsen. Maar ik zie meer Han Solo, Indiana Jones en blade runner Rick Deckard dan Harrison Ford. Omdat die personages zo legendarisch zijn, maar deels allicht ook omdat de acteur zijn ziel nooit heeft blootgelegd.

Ford, vader van vijf, woont niet in Los Angeles maar op een ranch in Wyoming met 320 hectare land. Vliegen is zijn grote passie. Met zijn helikopter redde hij al meer dan eens mensen in nood. In 2015 hing zijn acteercarrière aan een zijden draadje door een bekkenbreuk die hij opliep bij een crash met een vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog. Sindsdien weigert zijn echtgenote Calista ‘Ally McBeal’ Flockhart nog in vintagetoestellen mee te vliegen. Veel meer is over de mens Harrison Ford niet geweten. Hij doet ook niet aan memoires omdat hij niet wil liegen en interviews zijn ook niet zijn geliefde bezigheid: hij heeft al menig journalist geplaagd met de boutade dat ze hem eigenlijk betalen voor de promotie van een film. Het acteren wil hij gerust gratis doen. Uiteraard vertelt hij dat met die schalkse blik en scheve grijns die het moeilijk maken om langer dan een tel boos op hem te zijn.

Maar de eerste vraag is amper gesteld – het ijsblokje danst nog in zijn glas – of zijn ogen worden al waterig. De oorzaak is niet de vraag maar de situatie.

De tachtigjarige Star Wars-held presenteerde op het festival van Cannes zijn vijfde en laatste Indiana Jones-film en zag zijn filmleven voorbijflitsen tijdens een montage die de ere-Gouden Palm die hij bij die gelegenheid ontving moest opluisteren. Indiana Jones and the Dial of Destiny, die hier eind van de maand in de bioscoop komt, is old-school familie-entertainment met een verrassend emotionele afdronk. En een veel waardiger afsluiter van een legendarische filmreeks dan het teleurstellende Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull (2008).

Een laatste keer grijpt Ford als archeoloog-avonturier met hoog Kuifje-gehalte naar hoed en zweep om in alle uithoeken van de wereld te knokken, rennen, speuren en springen. Hij wordt opgejaagd door nazi’s, deze keer onder leiding van Mads Mikkelsen. Hij wordt bijgestaan en tegengewerkt door Helena Shaw, een petekind dat van archeologische schatten verhandelen haar broodwinning heeft gemaakt. Die rol is voor Fleabag-fenomeen Phoebe Waller-Bridge, die hem ook tijdens het interview flankeert.

‘Let the fun begin’, bromt Ford.

Je was zichtbaar aangegrepen tijdens de wereldpremière. Al een beetje bekomen?

Harrison Ford: Mag het even? Zou jij niet emotioneel zijn?

(zucht) Ik geef toe dat ik emotioneler was dan voorzien. Ik werd eraan herinnerd hoe ongelofelijk veel geluk ik heb gehad dat ik zo veel mooie, goede verhalen heb mogen delen met het publiek. Dat greep me aan. En dat spookt nog steeds door mijn hoofd.

Je carrière is te mooi en te lang om enkel aan geluk toe te schrijven.

Ford: Schandalig veel mensen krijgen nooit de kans om hun talent te tonen. Ik heb zelf lang moeten wachten voor het geluk mijn kant op waaide (Ford was dertig toen hij met een gelukje de rol van Han Solo in Star Wars versierde, nvdr.). Het voordeel was dat ik zo de tijd heb gehad om het ambacht onder de knie te krijgen. Want het geluk lacht je inderdaad niet elke dag toe en dan kun je maar beter terugvallen op vakmanschap.

Mijn grootste geluk is geweest dat ik met onwaarschijnlijk getalenteerde mensen heb mogen samenwerken en mijn weg heb gevonden tussen genieën als Steven Spielberg, George Lucas en componist John Williams. Ik kreeg geen stamp tegen mijn achterwerk toen ik het niet zo goed deed als ik zelf wilde. Ik mocht voortdoen. En (krop in de keel) tot mijn immense vreugde mag ik nog steeds voortdoen.

Ben je ook emotioneel omdat je nu afscheid neemt van de iconische filmheld Indiana Jones?

Ford: (schamper lachje) Nee. Dit is géén vaarwel en bedankt voor alles! Maak er dat niet van!

Ik ben wel erg blij dat we de kans hebben gekregen om af te ronden. We waren niet klaar met het personage. Nu wel. De cirkel is rond.

Ik heb ervoor geijverd dat die vijfde film er zou komen. Het zag er lang niet goed uit. Het was ook niet evident. Indiana Jones is een bij uitstek erg fysiek en dynamisch personage dat zich door jeugdige passie laat meeslepen. Veertig jaar heb ik met hem samengeleefd en nu zijn we op het punt aanbeland dat we het verhaal moeten aanpassen aan zijn en mijn leeftijd. Het idee was om dat niet weg te steken. Moffel onze leeftijd niet weg maar gebruik het in de film. Laat zien hoe ook hij gebukt gaat onder het gewicht van de jaren en hoe hij zich hoognodig moet heruitvinden. En gun hem na al die flirts eens een duurzame relatie die niet op simpele fysieke aantrekkingskracht is gebaseerd.

Waarom hang je de zweep aan de haak?

Ford: Is dat niet evident? Ik moet neerzitten en een beetje rusten. Ik heb het zo lang uitgezongen omdat ik oprecht van het werk hield, van het personage, van het leven dat de filmreeks mij schonk. Beter kan ik het niet verwoorden.

Phoebe, was jij fan van Indiana Jones?

Phoebe Waller-Bridge: Ik ben met Indiana Jones opgegroeid. Ik was op mijn vierde al een grote fan.

Ford: Nochtans niet ons doelpubliek.

Waller-Bridge: Indiana Jones maakt deel uit van mijn DNA. Hij is zo’n belangrijk onderdeel van de popcultuur. Ik vrees dat ik jarenlang in de waan heb verkeerd dat Indiana Jones echt bestond. En nu zit ik zomaar naast hem.

In haar zucht naar avontuur, humor, reislust en kennis van het Oud-Grieks is je personage Helena Shaw de evenknie van Indiana Jones. Heb je geoefend op het vechten en avonturieren?

Waller-Bridge: Regisseur James Mangold en de producers hadden ons verzocht vooral niet te veel fysiek te trainen. Ik mocht er niet te glad-heroïsch uitzien. Niet dat het überhaupt mogelijk is om mij er zo te laten uitzien. Maar het is veel grappiger en beter voor het personage als het eruitziet alsof ik niet echt weet wat ik aan het doen ben. Helena Shaw weet dat ook niet. Ze improviseert voortdurend en dat zorgt voor lekker veel chaos. Ze is geen gestroomlijnde, imposante actiemachine, en maar goed ook. Ik heb wel met volle teugen genoten van de stunts en de actie. Ik vond het bevrijdend om niet te moeten nadenken en me gewoon van de ene tuktuk naar de andere te gooien. Ik was trots op elke schram, elke blauwe plek, elke buil op mijn hoofd.

Klikte het snel tussen jullie?

Ford: Ik ben geen wetenschapper, ik weet niet hoe je chemie creëert. We hebben elkaar voor het eerst ontmoet in het kantoor van James Mangold. Ik wist nog niet of jij toen al beslist had om mee te spelen of niet.

Waller-Bridge: Dat had ik. Maar misschien had jij nog niet beslist of ik de rol zou mogen spelen. (lacht)

Ford: Tuurlijk wel. Toen ik het script las, was ik per toeval net blootgesteld aan Fleabag – de serie, niet de beestjes. Ik vond je buitengewoon grappig en bewonderde je sterke présence op het scherm. Toen ik vertelde dat we jou, indien mogelijk, moesten strikken, antwoordde Kathleen Kennedy (hoofd van Lucasfilm, nvdr.): ‘O, maar ik heb haar twee nachten geleden het scenario overhandigd.’ Het was zoals bij de typemachine: tegelijk uitgevonden door twee verschillende mensen op twee verschillende plaatsen. Het was overduidelijk een geniale keuze. Je zorgt voor elegante emotionaliteit in de film. Dat zat vroeger niet of amper in ons recept.

Kriebelde het niet om nog vaker grappig te zijn, Phoebe?

Waller-Bridge: Het kriebelt altijd.

Ford: Euhm.. Als zij nog grappiger geweest zou zijn, had ik haar van de set laten verwijderen. Het is gewoon niet eerlijk hoe verschrikkelijk grappig zij is.

Waller-Bridge: Ben ik nu verschrikkelijk of grappig? Humor is Helens wapen. Ze kan iemand met één rake opmerking vloeren. Ze wil voortdurend de indruk geven dat ze de situatie meester is terwijl ze dat soms helemaal niet is. Ze claimt dat ze maar één – behoorlijk zielig – doel heeft: een bom geld verdienen. Het verraadt haar eenzaamheid en behoefte aan vriendschap. Van een vaderlijke figuur zoals Indy bijvoorbeeld.

Het eerste hoofdstuk speelt zich op het einde van de Tweede Wereldoorlog af. Digitaal werd van jou een jonge Indiana Jones gemaakt, Harrison. Deed het je wat?

Ford: Wat bedoel je? Ik ben nooit fan geweest van het idee tot ik zag wat ze ondertussen technologisch kunnen. Ze maakten gebruik van alle gearchiveerde beelden van mij in producties van George Lucas. Het komt niet over als fotoshopmagie. Ik zie bizar genoeg dat het mijn gezicht is. Zo zag ik er vijfendertig jaar geleden werkelijk uit.

Tijd en leeftijd zijn hoofdthema’s in deze laatste Indiana Jones. Hoe sta je tegenover ouderdom?

Ford: (wijst met een grijns naar zichzelf) Zie wat tijd fucking aanricht. Ik hoef daar niet over na te denken, ik vóél wat ouderdom is. Maar maak je geen zorgen, ik heb vrede met mijn leeftijd. Het was fantastisch om jong te zijn maar ik ben blij dat ik oud ben. Ik geniet van mijn oude dag, onder andere omdat ik er niet bang voor ben. Ik wilde wel geen Indiana Jones waarin er de hele tijd slechte grappen over mijn leeftijd werden gemaakt.

Waller-Bridge: Intuïtief voelde ik ook aan dat het slimmer was om niet voor die veel te gemakkelijke grappen te gaan. De film praat net mooi over ouderdom: door te tonen hoe onverschrokken jij ermee omgaat.

Ford: De scène waarin ik op leeftijd wakker word in mijn ondergoed met een leeg glas in mijn hand, was mijn idee. Dat beeld van mijn beroerde toestand zegt veel. Je ziet de schildpad zonder schelp, Indiana Jones zonder het armatuur van de jeugd, een oude gebroken man die zich moet herpakken.

Wie was jouw Indiana Jones? Wie inspireerde jou om filmheld te worden?

Ford: Ik herinner me geen specifiek moment waarop ik het licht heb gezien en besloten om acteur te worden. Er is geen voorbode die rechtstreeks naar Indiana Jones leidt. Ik ben er niet trots op maar ik ben niet de fanatiekste filmkijker. Film is mijn werk. Er zitten grote gaten in mijn filmcultuur. Maar er is wel een film die me voor het leven heeft getekend: To Kill a Mockingbird (1962).

Ik ben opgegroeid in een niet-religieuze familie. Mijn moeder was Joods, mijn vader katholiek en ik ben – God zij geprezen – als Democraat opgegroeid. To Kill a Mockingbird (met Gregory Peck, naar de gelijknamige klassieke roman van Harper Lee over racisme, nvdr.) is instrumenteel geweest in mijn begrip van het leven en van het morele onderscheid tussen goed en kwaad. Die film brengt mensen nog samen. Tegenwoordig worden we vooral uiteengedreven en opgesloten in consumptiepoules. De ander wordt zonder pardon zwartgemaakt wanneer daar winst uit te halen valt. Een fucking nachtmerrie is het. Een deel van de genezing is: de gemeenschappelijke menselijke ervaring opzoeken. Bijvoorbeeld door samen in het donker op een groot scherm met optimaal geluid op te gaan in een film die onze menselijkheid weerspiegelt. Ook dat greep me gisteren trouwens zo aan op de wereldpremière: het gevoel deel uit te maken van een gemeenschap.

Wat ga je het meest missen aan Indiana Jones?

Ford: Niets. Elke film heeft zijn uitdagingen. Een van de grote voordelen van dit werk is dat je voortdurend andere mensen ontmoet, andere mensen speelt, andere levens leeft. Je kunt niet steeds hetzelfde doen. Zoals Shel Silverstein zong: ‘After you’ve been havin’ steak for a long time, beans, beans taste fine.’

Ik ben er de man niet naar om veel achterom te kijken. Personages blijven ook nooit aan me kleven. Zou ik ook niet willen. Ze dragen vast geen proper ondergoed.

Indy’s hoed als aandenken mee naar huis genomen?

Ford: Dan schenk ik hem liever aan Sotheby’s, in de hoop dat hij veel geld opbrengt voor een goed doel. Ik heb een van de vele hoeden. Maar ik ben niet nostalgisch, ik hecht er geen te grote waarde aan. Ik koester de herinneringen, niet de hoed.