Marvel moet enkele Avengers laten sneuvelen. Voor het helemaal belachelijk wordt

‘Avengers: Infinity War’ telt 31 superhelden en aanverwanten. 32 als je Hawkeye meetelt. Dat is er minstens één te veel.

We hadden het hier over #waarisTijs willen hebben, de Temptation-hashtag die we al weken proberen te lanceren, maar we moeten het over een andere mysterieuze verdwijning hebben: #whereisHawkeye. Voor de leek: Hawkeye, gespeeld door Jeremy Renner, is zowat iedereens minst favoriete Avenger. Heeft een pijl en boog als wapen. Moet het met ‘heel goede ogen’ doen als superkracht. Zit enkel in de Avengers omdat Jeremy Renner al onder contract lag bij Marvel. Krijgt geen solofilm, geen noemenswaardige backstory en geen goede dialogen. Hawkeye is, zeg maar, de Laurent Ciman van de Avengers: goed voor de groep, maar niemand die hem in de basis wil.

Dat werd er nog eens ingewreven in de promo van Avengers: Infinity War, waarin Hawkeye volstrekt nergens te bespeuren was. Hij dook in geen enkele van de trailers op. Zijn naam werd niet op de affiches vermeld. Hij stond op geen enkele magazinecover. Het was alsof de makers zelf Hawkeye vergeten waren. Uiteraard vond het internet dat heel erg grappig. Uiteraard ontstond daarna de hashtag #whereisHawkeye. Uiteraard kwam daar een petitie van.

Soit. De waarheid is wellicht dat er simpelweg geen plek meer was voor Hawkeye. Er viel namelijk ook iets anders op in die eerste trailers van Infinity War: de waarlijk potsierlijke proporties die het Marvel Cinematic Universe heeft aangenomen. Werkelijk álle superhelden van dat universum die u kunt bedenken doen in de film mee. Van de originele Avengers heb je Iron Man, Captain America, Thor, de Hulk en Black Widow. Daarnaast heb je de figuren die de Avengers onderweg hebben opgescharreld: Scarlet Witch, Loki, Doctor Strange, Heimdall, Wong, Happy Hogan, Pepper Potts, Spider-Man, Ant-Man, Vision, War Machine, White Wolf, The Falcon en iemand die Maria Hill blijkt te heten. Die krijgen assistentie van de recent aangeworven Wakanda-delegatie met Black Panther, Shuri, M’Baku, Ayo en Okoye. En omdat dat nog niet genoeg is, doen ook alle Guardians of the Galaxy mee: Star-Lord, Baby Groot, Rocket, Gamora, Drax, Mantis en The Collector. Dat zijn 31 superhelden en aanverwanten in één film. 32, als je Hawkeye meetelt. Niemand die dat doet, maar toch.

32 superhelden in één film is belachelijk.

Er zit voor Marvel dan ook maar één oplossing op.

Ze gaan superhelden moeten killen.

Dat is niet eens een onpopulaire mening. De roep om dode superhelden op het witte doek is al jaren een ding in fanboymiddens. In de aanloop naar Civil War verwachtten de fans dat Captain America zou sneuvelen. Cap sterft namelijk op de trappen van de rechtbank in de strip waarop de film gebaseerd is. In de film overleefde hij. De fans voelden zich bekocht. Vervolgens kwam er Age of Ultron. In de trailer daarvan sprak Iron Man nogal omineus de woorden ‘No way we all get through this’ uit. Opnieuw speculeerden de fans over een dode superheld. Opnieuw overleefde iedereen. Opnieuw voelden de fans zich bekocht. Hoe langer Iron Man, Captain America, de Hulk en Thor blijven leven, hoe luider de roep van de fans weerklinkt om er minstens eentje te killen.

Alleen Marvel lijkt daar anders over te denken. Marvel heeft namelijk een moeilijke relatie met het concept ‘dood zijn’. Waarmee we bedoelen: ze laten niemand sterven. Of toch niet definitief. Nick Fury, Agent Coulson en Bucky hebben allemaal het loodje gelegd in de films, maar bleken vervolgens miraculeus alsnog te leven. Loki hebben we niet één maar twee keer met eigen ogen zien sterven, maar bleek niet één maar twee keer terug te keren. Enkel Quicksilver werd daadwerkelijk gemold, in Age of Ultron, maar die was nog maar een kwartier bij de Avengers en dat kon werkelijk niemand iets schelen.

Het beste voorbeeld van die moeilijke relatie is Groot, de levende boomstam uit Guardians of the Galaxy. Groot, van een stem voorzien door Vin Diesel, offerde zichzelf in de eerste Guardians-film op in een grootse sterfscène, maar keerde nog voor de credits voorbij waren alweer terug als het twijgje Baby Groot. Fans merkten al snel op dat een stek van een plant niet hetzelfde is als een plant. Aanvankelijk weigerde Marvel dat toe te geven, vervolgens meldden ze dat de verhouding tussen een boomstam en een twijg ‘complex’ is. Pas vorige maand, bijna vier jaar na de feiten, gaven ze toe dat Baby Groot inderdaad niet Groot is, maar wel het kind van Groot. Kortom: zelfs als Marvel een tak laat sterven, proberen ze dat voor de kijker geheim te houden.

Terzijde: Groot is dus wel degelijk echt dood.

Sorry daarvoor.

Er is niet meteen een heldere uitleg voor die irrationele obsessie van Marvel om iedereen in leven te houden. Narratief en promotioneel houdt het net heel veel steek om Iron Man, Captain America of op zijn minst Thor te liquideren. Elke soap heeft van tijd tot tijd een groot dramatisch moment nodig. Game of Thrones is net populair geworden omdat het zijn personages liquideerde.

De enige zinnige uitleg waarom Marvel dat niet doet, is omdat ze het Cinematic Universe op alles willen laten primeren. In Marvels wereld kunnen de superhelden elkaar allemaal tegen het lijf lopen. Acties in de ene film hebben repercussies in alle andere. Dat betekent dat als ze pakweg Iron Man te pletter laten storten ze hem twaalf jaar later niet in een Avengers-film kunnen laten opduiken. Dode superhelden brengen geen geld meer op.

Of toch niet zonder gezichtsverlies te lijden. DC Comics, de grootste concurrent van Marvel, liet Superman sterven in Batman v Superman, maar wekte hem meteen daarna alweer tot leven in Justice League. Dat was inderdaad pijnlijk. Anders dan striplezers, die het gewoon zijn dat hun superhelden om de haverklap sterven en terugkomen, willen filmliefhebbers wel dat een dood iets betekent.

Het moet gezegd: in een wereld waarin zelfs Ant-Man 520 miljoen dollar genereert, valt er weinig tegen die ‘Cinematic Universe boven alles’-logica in te brengen. Marvels visie op superhelden is tot de heilige graal van de blockbustercinema uitgegroeid: een formule die succes na succes na succes garandeert. Alleen ben je dan op een bepaald punt wel films aan het maken met én Robert Downey Jr. én Scarlett Johansson én Zoe Saldana én Tom Hiddleston én Chris Pratt én Idris Elba én Benedict Cumberbatch én Benicio del Toro én Bradley Cooper én Mark Ruffalo én Gwyneth Paltrow én Paul Rudd én Don Cheadle, doe je alleen al over de onderhandelingen van wie bovenaan op de affiche mag een volledig jaar en bestaan je trailers uit zoveel close-ups van acteurs dat niemand nog weet wat deze keer het verhaaltje is.

Nogmaals: dat is belachelijk.

Het ding is: Marvel lijkt dat stilaan ook zelf te beseffen. De promo van Infinity War wordt de voorbije maanden volledig beheerst door één vraag: welke superheld legt straks het loodje? En dat is volledig door Marvel zelf in de hand gewerkt. Vanaf het begin hing er een zekere doem boven de trailers. Toen Anthony en Joe Russo, de regisseurs van Infinity War, gevraagd werd of er superhelden zouden sterven, antwoordde de ene broer ‘Jullie hadden er om gevraagd’ en de andere ‘Het spijt ons’, waarna ze een uitleg gaven over hoe ‘een verhaal niet werkt als er niets op het spel staat’. Kevin Feige, de architect van het Marvel Cinematic Universe, die alle films overschouwt, liet sindsdien weten dat ‘het definitief zou zijn’ als er een belangrijk personage in Infinity War zou verdwijnen. ‘De fans moeten voorzichtig zijn met hun wensen.’ In beide gevallen werd dat beschouwd als een bevestiging dat er minstens één superheld aan zijn laatste ronde bezig is.

Dat zou ook deze keer loze promotalk kunnen zijn, maar sowieso lijkt er een momentum te zijn voor grote veranderingen. In Infinity War krijgen de Avengers eindelijk de hulp van de Guardians of the Galaxy, waarmee Marvels intergalactische en aardse verhaallijnen samenkomen. Bovendien nemen ze het op tegen Josh Brolins Thanos, min of meer de eindbaas in het Marvel-universum. Infinity War verschijnt in twee delen, waarvan het tweede volgend jaar in de bioscoop komt: daarna lijken alle grote plotlijnen in het Marvel Cinematic Universe opgelost.

Ondertussen – eind deze maand om precies te zijn – wordt Iron Man, de film die het hele universum in gang zette, tien jaar oud. Na een volledig decennium, 18 films, 9 televisiereeksen en 14,8 miljard dollar recette lijkt ook Marvel zelf op een keerpunt te staan. Acteurs als Robert Downey Jr., Chris Evans en Chris Hemsworth zouden hun contract zien aflopen. Het Cinematic Universe is zo divers en zo sterk dat het de sterkhouders van de begindagen niet meer nodig heeft. En nu Fase 3 erop zit, gaat Marvel in rechte lijn naar Fase 4.

Mocht u dat laatste niet snappen: Marvel plant zijn Cinematic Universe in fases die telkens drie of vier jaar en een film of zeven duren. Fase 1 begon in 2008 en introduceerde Iron Man, de Hulk, Thor, Captain America en eindigde met de eerste Avengers-film. Fase 2 voegde daar Guardians of the Galaxy en Ant-Man aan toe en eindigde met Age of Ultron. Fase 3 had Doctor Strange, Black Panther en Spider-Man en eindigt volgend jaar met Captain Marvel en deel twee van Avengers: Infinity War – ja, de film is dus in twee gesplitst.

Van wat er in Fase 4 volgt is weinig geweten, behalve dat er tussen 2020 en 2022 tien ‘untitled movies’ zullen verschijnen. De vraag is welke superhelden die zullen mogen invullen. Een nieuwe Guardians of the Galaxy en Spider-Man zouden al op de planning staan en Black Widow zou eindelijk haar eerste solofilm krijgen. Voor de rest ligt alles open. En dus is de toekomst van Iron Man, Captain America en de Hulk heel onduidelijk.

Komt daar nog bij dat het superheldenlandschap er een stuk anders uitziet dan tien jaar geleden, toen Batman, Spider-Man, X-Men en Iron Man de pot verdeelden. DC Comics zag vorige zomer zijn filmfranchise gered worden door Wonder Woman. Het is niet onopgemerkt gebleven dat één vrouw slaagde waar Superman en Batman samen faalden. Niemand die verbaasd zou zijn als straks Captain Marvel, gespeeld door Brie Larson, en Scarlett Johanssons Black Widow iets gelijkaardig bewerkstelligen voor Marvel. Ondertussen scoorden offbeat superhelden als Ant-Man en Deadpool aan de bioscoopkassa ruim boven de verwachtingen. En deze maand stak Black PantherTitanic voorbij aan de box office: met 1,3 miljard dollar werd het de derde succesvolste film aller tijden, geen rekening gehouden met inflatie. Iron Man, tien jaar lang Marvels vaandeldrager, is dus niet eens meer hun meest succesvolle superheld.

Marvel is nooit happig geweest op vernieuwing, maar de commerciële logica duwt hen nu heel nadrukkelijk in één richting. En waar narratieve overwegingen niet in slaagden, slagen financiële misschien wel in. Niet dat alle blanke mannen straks zullen verdwijnen, maar het zou niemand verbazen als één zwarte man, twee vrouwen en een paar underdogs een centrale rol spelen in de volgende fase van Marvel. Wat wil zeggen dat er een paar andere Avengers plaats moeten ruimen. Misschien dus dat het Marvel goed uitkomt dat uitgerekend Thanos, een halfgod geïnspireerd op de Oud-Griekse personificatie van de dood, nu naar de aarde afzakt.

Ze kunnen een paar lijken gebruiken.

Willen we nog snel meegeven: de regisseurs van Avengers: Infinity War willen de titel van het tweede deel van de film niet vrijgeven. De reden: de naam zou een spoiler zijn voor de film die nu verschijnt.

Wij gokken op Avengers: Captain America Is Dead and All of You Were Right, Happy Now?