Lukas Dhont, onze Man van het Jaar: ‘Mijn volgende film wordt een politiethriller, in de stijl van Girl’

Knack Focus blikt terug en biedt de beste verhalen van 2018 opnieuw aan. Dit is er een van.

Van onbekende filmbelofte over triomfator in Cannes en daarbuiten, tot Knack Focus’ mens van het jaar. Girl-regisseur Lukas Dhont blikt terug op zijn 2018 en andere culturele fenomenen. ‘Soms denk ik zelf: is dit wel echt?’

Lees hier de rest van de beste Knack Focus-verhalen uit 2018.

Zes maanden geleden was Lukas Dhont nog een frisse, jonge maar relatief onbekende filmbelofte die – na enkele verdienstelijke kortfilms – net zijn eerste langspeler Girl had geregisseerd. Maar toen werd dat pakkende portret van een transgenderballerina geselecteerd voor het festival van Cannes, won Dhont daar onder meer de prestigieuze Camera d’Or voor beste debuut en werd hij in één klap een internationale filmsensatie.

Sindsdien rijgt de amper zeventwintigjarige Gentenaar de lofzangen aaneen. Prijzen in Zürich, San Sebastián, Londen, Stockholm en op andere festivals volgden. Hij mocht Film Fest Gent op gang schieten en werd bekroond met de Jo Röpcke Award, de Vlaamse filmprijs van dit blad. Ook commercieel doet Girl, dat dit jaar de Belgische Oscarinzending is, het uitmuntend. In ons land gingen al dik 200.000 mensen kijken naar Dhonts film over een meisje dat haar dromen – danseres én volwaardig vrouw worden – hoopt te realiseren. In Frankrijk staat de teller inmiddels op ruim 350.000 bezoekers, ongeziene cijfers voor een Vlaamse film die het label ‘arthouse’ draagt.

Daarmee kan nu al met zekerheid worden gesteld dat er nooit eerder een Vlaamse filmmaker was die bij zijn debuut zo veel indruk maakte. Niet alleen is Dhont een cineast die weet te ontroeren en te confronteren, en die op zijn 27e de lat voor de Vlaamse film weer wat hoger legt, hij weet de transgenderthematiek ook aan te kaarten op een toegankelijke en empathische manier, zonder met een moraliserend vingertje te zwaaien of rond bepaalde taboes te trippelen.

Die vranke maar integere aanpak bracht Dhont de voorbije weken trouwens in nauwe pointes bij Netflix, dat Girl in de VS zal uitbrengen (ook in de bioscoop, om zo in aanmerking te komen voor de Oscar van beste niet-Engelstalige film). Voor de streaminggigant bleken sommige scènes te gevoelig te liggen, zoals die waarin Lara – verbluffend vertolkt door nieuwkomer Victor Polster – haar buurjongen pijpt, of die ene scène waarin ze naakt te zien is, inclusief genitaliën. Netflix drong aan op een knipbeurt. Kwestie van toch maar op geen enkele manier met het verspreiden van minderjarig naakt te worden geassocieerd.

‘Er is veel commotie rond geweest. Te veel’, aldus Dhont, pas terug uit de States, waar hij campagne voerde voor de Oscars. ‘Ik kan er niet veel over zeggen. Wat ik wel kan zeggen: Girl zal in de originele versie op Netflix worden gelanceerd.’

Wat is überhaupt het probleem? Victor Polster is in de film geeneens naakt te zien. Dat ene shot is toch gemaakt met een stand-in die wél meerderjarig was?

Lukas Dhont: (wikt zijn woorden) Het ding is: naakt, jonge jongens, internet, je weet hoe snel dat allemaal gaat, en je weet nooit wat sommigen daarmee van plan zijn, zelfs al gaat het totaal niet om seksueel beladen beelden. Netflix wil die discussies vermijden. Ik heb eerder een statement over de zaak gemaakt en kan en wil dat alleen maar herhalen. We hebben intern gediscussieerd en uiteindelijk besloten om de originele versie op Netflix’ platform te tonen. Voilà. (lacht)

Netflix scoorde dit jaar zijn eerste, grote filmtriomf: het won met Roma van Alfonso Cuarón de Gouden Leeuw in Venetië. De meeste mensen zullen die film straks dus moeten ontdekken op een computerscherm. Hoe kijk jij daartegen aan?

Dhont: Ik heb al een paar jaar een abonnement op Netflix en kijk daarop vooral naar series en films die het niet van hun cinematografische ervaring moeten hebben. Ik kan niet om de confrontatie heen met hoe mensen tegenwoordig films consumeren. Ik geloof enorm in de immersieve kracht en de gedeelde ervaring van cinema. Het dwingt je twee uur geconcentreerd te blijven, waardoor het in deze tijden van constante stimulatie en schermverslaving iets therapeutisch heeft.

Cinema is goed voor onze mentale gezondheid, voor ons empathisch vermogen. Mensen hebben cinema meer dan ooit nodig. Tot vorig jaar ging ik tot drie keer per week naar de bioscoop en ik zou het liefst hebben dat mensen Girl ontdekken op het grote scherm. Daar is de film ook voor gemaakt, en ik ben blij dat hij overal in Europa in de zalen komt. Maar soms vallen de dominostenen zo dat je de best mogelijke optie moet kiezen. In de States was dat Netflix.

Hoe verloopt het contact met hen nu?

Dhont: Je kunt niet zeggen dat Netflix niet cinefiel is. Ze investeren enorm in de zichtbaarheid van Girl en ik voel me enorm ondersteund door hen. Kijk ook naar al die filmmakers die ze carte blanche, of toch een royaal bedrag, geven om hun films te maken zoals zij die voor ogen hebben. Scorsese, de Coens, Cuarón: dat zijn niet de minsten. Ik heb het gevoel dat ze zoeken naar manieren om hun content op een gevarieerder manier te verspreiden, en als dat is om Oscars en prestige te winnen: so be it. Cinema kan er maar van profiteren. In de States komt Roma breed in de zalen, simultaan met de Netflixrelease. Het is nog niet wat het zou kunnen zijn, en er beweegt nog van alles, maar ze komen er wel.

Heb je Roma gezien?

Dhont: Nee. Ik zou die film bijvoorbeeld nooit op een klein scherm willen zien. Ik heb Cuarón de voorbije weken verschillende keren ontmoet, omdat we in de States allebei bij Netflix zitten en allebei in de running zijn voor de Oscars. Heel sympathieke gast, en een geweldige regisseur.

Roma wordt een van de meest te duchten concurrenten in de categorie beste niet-Engelstalige film. Wie zie je nog als grote kanshebbers?

Dhont: Pawel Pawlikowski, de regisseur van Cold War komt ik ook overal tegen. Er is Border van Ali Abbasi, The Guilty van Gustav Möller, Shoplifters van Hirokazu Kore-eda – heel straffe namen. Girl staat wel vaak bij de laatste tien titels die getipt worden. Dan begin je natuurlijk te hopen. De campagne is ook goed verlopen. We hebben veel screenings en interviews gedaan, veel mensen ontmoet, veel positieve feedback gekregen. Het was wel een vreemde sfeer met die bosbranden in en rond LA. Er hing een gigantische wolk over de stad, en alles rook verbrand. Ik ben een keer op en af naar New York gevlogen, voor een screening in het MoMA, en daar kwam ik in een sneeuwstorm terecht. Het was hectisch, maar fijn. Ik was ook blij dat Felix van Groeningen in LA was, waar hij campagne voerde voor Beautiful Boy. We konden ons aan elkaar optrekken.

Vorig jaar won de Chileen Sebastián Lelio de Oscar in diezelfde categorie met Una mujer fantástica, ook een film over een transgender. Is dat een voor- of een nadeel?

Dhont: Er zullen Academyleden zijn die denken: wéér een transfilm. Maar in Amerika is de transgenderthematiek nog urgenter dan vorig jaar, nu Trumps gezondheidsmemo is gelekt, waarin hij eigenlijk stelt dat die mensen niet eens bestaan. Beide films zijn wel totaal verschillend. Lelio is fan van Girl, en ik heb met hem in LA gepraat over de representatie van transgenders, en over hoe slopend campagne voeren wel is.

Lelio is nu bezig aan een Amerikaanse remake van zijn doorbraakfilm Gloria, met Julianne Moore in de hoofdrol. Die was naar verluidt ook diep onder de indruk van Girl.

Dhont: Klopt. Ik ben met Julianne koffie gaan drinken in New York. Mijn agent had ons in contact gebracht. Een concreet project kan ik haar niet aanbieden, dus ja: waar praat je dan over? Over cinema, het leven, haar kinderen. Ik was onder de indruk van haar natuurlijke schoonheid. Ze deed me denken aan mijn moeder. Het was een magisch moment. Ik heb zoveel bewondering voor haar, en dan zit ze plots voor je te vertellen hoezeer jouw film haar geraakt heeft. Trouwens, tijdens de Governors Awards stond ik naast Lady Gaga en Oprah Winfrey om mijn vest op te pikken. Op zo’n momenten ben ik nog altijd een fanboy. Soms denk ik zelf: is dit wel echt. (lacht)

De Oscar voor beste film ging op de vorige editie naar The Shape of Water, het scifisprookje van Guillermo del Toro, de beste buddy van Cuarón. Terecht?

Dhont: Dat was niet mijn favoriet. Er zaten straffe dingen in, maar het geheel deed me weinig. Dan vond ik zijn Pan’s Labyrinth stukken beter. Get Out vond ik vorig jaar goed. En Three Billboards outside Ebbing, Missouri was wat mij betreft de strafste Oscarfilm. Alleen al voor de vertolking van Frances McDormand.

In mei was er het festival van Cannes, waar je werd bedolven onder de lof en de prijzen. en Dat heeft je leven veranderd. We zijn nu een goed halfjaar verder. Ben je al die aandacht soms niet beu?

Dhont: Ik ben blij dat Girl zo veel aandacht genereert, en blijft genereren. Dat is toch wat je wilt als je een eerste film maakt? Het rare is: je werkt vier, vijf jaar aan een film die helemaal van jou is, en dan wordt hij plots publiek domein, reageert iedereen erop en heeft iedereen er een mening over. Soms zou ik wel eens op de pauzeknop willen drukken om de dingen te laten bezinken. Ik snak naar een ritme. Koken, afwassen, de was doen: die kleine dingen mis ik. Maar goed: ik weet ook dat het straks na de Oscarcampagne afgelopen is. Dan ga ik weer twee jaar in mijn grot kruipen om te schrijven aan mijn tweede film.

Was is het vervelendste aan je nieuwe leven in de fast lane?

Dhont: Ik heb Girl geschreven, geregisseerd en gemonteerd. Ik heb alle mogelijke gesprekken over de film al gevoerd met mezelf, de cast en de crew. Voor buitenstaanders is het de eerste confrontatie met het werk, en dan willen velen er een gesprek over aanknopen, wat ik begrijp en waar ik blij mee ben. Meestal is dat ook leuk, leerrijk of ontroerend. Alleen kan het soms ook dwingend zijn, wanneer mensen vragen stellen waar ik gewoon niet op wil antwoorden, dingen waar ze geen zaken mee hebben. Ook journalisten hebben soms last van opdringerigheid. Of wat ik nog erger vind: journalisten die op geen enkele manier laten blijken wat ze van de film vonden. Dat is heel ambetant. Zeg gerust of je Girl goed of slecht vond. Dan kun je tenminste een gesprek voeren.

Veel reden tot klagen heb je wel niet. Je moet al serieus googelen om een negatieve recensie over Girl te vinden.

Dhont: Ik ben blij dat er óók kritiek komt. Elke slechte recensie doet pijn, maar de reacties waren zo overrompelend dat kritiek als een soort zuurstof voor mijn volgende film aankomt. Die moet kunnen ademen en groeien. Men vraagt me vaak: ben je niet bang dat je het succes van Girl nooit meer zult evenaren? Ligt de druk nu niet onredelijk hoog? Mijn antwoord: de druk die ik mezelf heb opgelegd om met een goede film te debuteren was nog veel groter. Die klip heb ik nu genomen. Het succes geeft me de energie en de vrijheid om volgende keer opnieuw de best mogelijke film te maken die ik op dat moment in me heb. Ik voel meer opluchting dan stress.

Girl had ook zijn timing mee. Het identiteits-en-genderdebat woedt in alle hevigheid.

Dhont: Timing is alles. Dat is deel van het succes. Maar ik maak me sterk dat mijn volgende film ook een personage heeft dat we nog nooit op het scherm hebben gezien, en de juiste thema’s aanraakt op het juiste moment.

Wat mogen we daar al over weten?

Dhont: Het wordt een politiethriller, maar dan in de stijl van Girl, met een atypische flik. Als Girl gaat over het lichaam, dan gaat mijn volgende film over gedrag, over macht en hoe we ons tegenover elkaar positioneren. Meer zeg ik niet.

Naast Girl zette dit jaar ook VTM-journalist Bo Van Spilbeeck de transgenderthematiek in Vlaanderen op de agenda. Hoe heb je dat beleefd?

Dhont: Voor veel Vlamingen was zij een van de eerste confrontaties met transgenders. Bo heeft me meteen na de release gecontacteerd en ze is een enorme fan van de film. Het is straf wat ze doet. Je weet als mediafiguur dat iedereen naar je kijkt, je wordt tegen wil en dank een voorbeeldfiguur, terwijl je allicht zelf nog tijd nodig hebt om alles te verwerken. Daar op zo’n positieve manier mee omgaan: daar heb ik alleen maar bewondering voor.

Toch kwam er ook kritiek van mensen die het te veel een goednieuwsshow vonden. Die transitie is voor veel transgenders net erg moeilijk.

Dhont: Er zijn veel vormen van trans zijn. Bo is niet ‘de transgender van Vlaanderen’, zoals ik niet ‘de homo van Vlaanderen’ ben. Ik heb niet de indruk dat ik door een gemeenschap als embleem naar voren geschoven wordt, maar voor Bo, of voor Jani Kazaltzis of andere mensen die veel in de belangstelling staan, moet die druk veel groter zijn. Je kunt mensen niet reduceren tot één facet of kenmerk. Girl toont één meisje in één bepaalde situatie, terwijl er veel transgenders zijn die in een heel andere situatie zitten. Wanneer ik Bo zie, zie ik een gelukkige vrouw die zichzelf aan het ontdekken is. Wellicht is dat enkel de voorgrond, en niet de achtergrond. Maar moet je haar daarom haar geluk misgunnen?

Dries Van Langenhove van Schild & Vrienden mocht zijn kritiek daarover zelfs komen ventileren in Terzake.

Dhont: Mijn God, ik heb dat gesprek gezien. Ik probeer zo’n types altijd weg te denken en mezelf voor te houden: geen aandacht aan geven, doodzwijgen. Maar aan de andere kant maken ze me zo kwaad en misselijk. Ik vind het jammer voor Van Langenhove dat hij zo’n funest gebrek aan empathie heeft. Net als de rest van die Schild & Vrienden. Het is triestig dat er mensen zijn die zo denken, zeker omdat ze nog zo jong zijn. Ik vraag me dan altijd af: is dat nature of culture? Zijn die zo, of hebben ze dat meegekregen van hun omgeving? Dat intrigeert me. Die fenomenen bevestigen ook alleen maar waarom ik voor mezelf cinema wil maken: om de brug te slaan naar anderen, om anderen te leren kennen en begrijpen.

Een week nadat bekend werd dat Girl de Belgische Oscarinzending is, zette Theo Francken zijn beruchte bericht op Facebook dat het maar eens afgelopen moest zijn met die ongein van mannen die zich schminken, een sacoche en lingerie dragen. Hoeveel spendeer jij per maand aan mannenlingerie?

Dhont: (sarcastisch) Veel. Het is een grote post in mijn budget. Soms eet ik niet om mannenlingerie te kunnen kopen. En make-up. Dat is hetzelfde verhaal. Het beste is om op die dingen niet te reageren. Ik vind het jammer voor Francken dat hij zulke uitspraken moet doen. Op een publiek forum dan nog. Als politicus. Zo gênant.

Zit jij op sociale media?

Dhont: Alleen op Instagram. Om professionele redenen, of om te zien wat mijn vrienden doen. Ik word ongemakkelijk van Twitter. Iedereen doet daar zomaar ongefilterd zijn behoefte op. Er zullen vast mooie dingen op gepost worden, maar vaak is het een beerput die ik liever dicht laat. Als ik iemands mening wil, zal ik daar wel om vragen.

Ook de transgemeenschap had een mening over Girl, soms ook een negatieve: sommigen vonden het niet kunnen dat hoofdrolspeler Victor Polster zelf geen transgender is, anderen vonden Girl rollenbevestigend en seksistisch.

Dhont: En waarom? Omdat Lara graag kookt? Hebben ze de vader in de film gezien? Die staat nog meer aan het fornuis. Als ik die dingen hoor, zit ik daar even mee en vraag ik me af: hebben ze een punt? Omdat die mensen natuurlijk reageren vanuit hun identiteit en kwetsbaarheid. En dan denk ik: awel, neen. (lacht) Uiteraard mag iedereen zijn mening hebben maar het parcours van Girl bewijst dat we de juiste keuzes hebben gemaakt. Victor heeft inmiddels zijn vijfde acteerprijs beet. Ik ben supertrots op hem. Als je de redenering doortrekt dat transgenders enkel door transgenders gespeeld mogen worden, dan reduceer je hen niet alleen tot één bepaald aspect, tot één bepaalde rol, je ontkent ook de transformerende kracht van cinema, de mogelijkheid om bruggen te slaan naar anderen. Dan draai je de kraan van de empathie dicht en zetten we elkaar weer voor het blok, net op het moment dat we eindelijk uit dat hokjesdenken komen. Die vorm van politieke correctheid is niet juist en ik zal me daar altijd tegen verzetten. Sebastián Lelio heeft daar een mooi statement over gemaakt. Ook hij zegt: cinema is een brug, geen muur.

Even naar het Belgische filmjaar: wie ook bruggen slaan en muren doorbreken, ook voor veel jonge Vlaamse allochtonen, zijn Adil El Arbi en Bilall Falah, die begin dit jaar scoorden met Patser.

Dhont: Ik vind dat straffe kerels. Ook in de States gaan ze over de tongen, nu zij daar Bad Boys 3 aan het voorbereiden zijn. Ze maken niet het soort cinema dat me artistiek uitdaagt, maar een film als Patser hadden we in Vlaanderen nog nooit gezien, en je voelt dat ze die coole Amerikaanse mainstreamcinema kennen en die actietaal beheersen. Ik vond Patser entertainend en stimulerend. Het gaf me goesting om ook eens Matteo Simoni te regisseren.

Wat vind je op Vlaams niveau dan wel artistiek uitdagend?

Dhont: Een van de beste Vlaamse films van de laatste jaren was Home van Fien Troch. En Kid, haar film daarvoor, was al even fantastisch. Dat zijn specifiekere films die een beperkter publiek bereiken, maar het is goed dat de Vlaamse cinema die diversiteit omarmt.

Girl zit in België inmiddels over de 200.000 toeschouwers. Kid haalde er indertijd geen 5000.

Dhont: Dat is doodjammer. Eerlijk: ik zou ontgoocheld zijn mocht Girl zulke cijfers hebben gehaald. Wat ik de voorbije maanden geleerd heb: jezelf verkopen is part of the game. Ik heb de voorbije weken in LA niks anders gedaan.

Een van de filmfenomenen en grootste kaskrakers van het jaar was Black Panther, een superheldenfilm met een zwarte regisseur en een nagenoeg volledig zwarte cast.

Dhont: Niet gezien. Ik hoor daar verschillende dingen over van mijn vrienden. Sommige vonden hem geweldig, anderen overroepen. Ik wil hem graag zien, vanwege zijn culturele impact en belang: als cinema een afspiegeling wil zijn van de maatschappij, is het positief dat ook het scherm diverser kleurt. Ik heb ook Avengers: Infinity War niet gezien, blijkbaar de grootste hit van het jaar. Ik heb weinig met superhelden.

Wat waren voor jou de films van 2018?

Dhont: Ik heb veel minder gezien dan anders. Shoplifters, Dogman, Burning…: allemaal gemist. The Favourite (die bij ons uitkomt op 9 januari, nvdr.) vond ik grandioos. Ik viel achterover toen ik hoorde dat Yorgos Lanthimos die film niet zelf geschreven heeft, hoewel alles eraan – de dialogen, de sfeer, de beeldregie – zijn stempel draagt. Heel straf als je andermans materiaal zo naar je hand kunt zetten. Beautiful Boy vond ik mooi. A Ciambra van Jonas Carpignano. En Phantom Thread was fantastisch, al blijft The Master mijn favoriete film van Paul Thomas Anderson. Waar ik naar uitkijk, is Widows van Steve McQueen. Die heeft nog nooit iets verkeerd gedaan.

McQueen was als videokunstenaar al top. Is dat ook een wereld die je boeit?

Dhont: Toch wel. Ik heb een boek over McQueens videowerk. Ik speel soms met het idee om eens iets met fotografie te doen, maar ik merk dat ik altijd weer bij narratieve fictie uitkom.

Wie steevast schipperde tussen cinema en installatiekunst was Chantal Akerman. Die ging je drie jaar geleden, kort na haar dood, voor als Knack Focus’ mens van het jaar.

Dhont: Treed ik in haar voetsporen? Wow. Wat een eer. Akerman is een heel straffe madame. Ik heb haar nooit ontmoet maar zij was diegene die me confronteerde met de mogelijkheden van het medium film. Ik ben zoals de meeste mensen opgevoed met Hollywood, maar dan kom je op de filmschool, leer je Gus Van Sant en Todd Haynes en via hen ook Chantal Akerman kennen, en dan ontdek je wat tijd is in cinema, wat de mogelijkheden van een camera zijn. Akerman is een enorme inspiratiebron. In België hebben we geen idee hoe invloedrijk ze is, zoals ook de Dardennes wereldwijd een enorme status genieten. Hun cinema is niet mijn natuurlijke habitat, maar als je hun films grondig bekijkt, ontdek je hoe geweldig hun mise-en-scène is, hoe subliem gechoreografeerd hun shots zijn, al gaat het zogezegd om sociaal realisme. We hebben in België veel filmmakers om trots op te zijn.

Tot slot: heb je dit jaar nog wat ontdekt op tv- of muziekgebied?

Dhont: Wat muziek betreft, denk ik aan The Blaze, Tamino en Warhola. En de beste tv die ik dit jaar heb gezien, was Sharp Objects, een misdaaddramaserie met Amy Adams in de hoofdrol. Nee, die is niet van Netflix. (lacht)