‘Les Misérables’: Parijs brandt van de collectieve woede

In zijn beenharde debuut Les misérables mixt Ladj Ly het opstandige karakter van de Parijse banlieues en het machogedrag van enkele politieagenten tot een explosieve cocktail.

Opstand en protest zitten Parijs in het DNA. Volgens de Amerikaanse schrijfster Rebecca Solnit is de revolutionaire geschiedenis van de Franse hoofdstad deels te wijten aan de brede boulevards waarop het zo aangenaam protesteren is, de essayiste Lauren Elkin schrijft die rebelse spirit op het conto van de Parijzenaars. Volgens haar kunnen die op elk moment ontploffen en de straten met hun grieven inpalmen, mits de juiste omstandigheden. En wie Victor Hugo’s roman uit 1862 kent waaraan dit drama zijn titel, locatie en motto (‘Er bestaan geen slechte planten of mensen, alleen slechte kwekers’) ontleent, weet dat er voldoende zulke redenen zijn.

In het debuut van Ladj Ly pikt een jong, verveeld straatschoffie op een bloedhete dag een leeuwenwelp uit een rondreizend circus dat enkele potige clowns in dienst heeft. Op hetzelfde moment begint brigadier Stéphane aan zijn eerste shift bij de Parijse politie. Samen met zijn macho-collega Chris en diens schietgrage partner Gwada probeert hij de steeds verhitter rakende gemoederen in de banlieues te sussen. De zaken escaleren wanneer ze de jonge knul neerschieten en blijkt dat alles door een drone werd gefilmd. Terwijl de agenten proberen de bezwarende beelden vast te krijgen, barst de opgekropte collectieve woede los.

Er moet niet lang gezocht worden naar rebelse stadsfilms die hun stempel hebben gedrukt op Ly’s langspeeldebuut – een gespekte herwerking van zijn gelijknamige kortfilm. De realistische, dynamische docustijl waarmee de Parijzenaar (die zelf nog altijd in de voorsteden woont) deze met droge humor en brutaal geweld gekruide mokerslag in beeld brengt, is duidelijk geïnspireerd door Spike Lee’s stedelijke snelkookpan Do the Right Thing, Mathieu Kassovitz’ La haine en Training Day.

Maar vergis u niet: Les misérables, dat in Cannes de juryprijs won, heeft vooral een eigen pokdalige smoel. De finesse waarmee Ly het sociale weefsel in vergeten wijken schetst, de trefzekerheid waarmee hij en cameraman Julien Poupard de openbare ruimte tot een betonnen gevangenis degraderen en de manier waarop hij het geweld laat escaleren tot het punt waarop het zowel opwindend, dubbelzinnig (gerechtvaardigd of niet?) als onverbloemd oogt: het getuigt van een bijzonder talent dat zowel visueel als moreel durft uit te dagen. Ook dat zit Parijs in het DNA.