‘Laat de wereld buiten, hij is waardeloos’: was Insyriated een goede opener voor Film Fest Gent?

Eerst een oorlogsfilm, dan een receptie: kan die combinatie werken? Volgens de organisatie van Film Fest Gent alleszins wel.

Dinsdagavond ging de 44ste editie van het Film Fest Gent van start. Het grootste filmfestival van België werd afgetrapt met Insyriated, de Belgische claustrofobische thriller over de oorlog in Syrië van Philippe Van Leeuw. De organisatie benadrukt daarmee haar voorliefde voor cinema die belangrijke sociaal-maatschappelijke thema’s belicht, net zoals ze dat overigens vorig jaar deed met I, Daniel Blake van Ken Loach.

‘We proberen al enkele jaren voor een openingsfilm te kiezen die staat voor wat we de rest van het festival tonen’, zegt programmator Wim De Witte. ‘Het gaat om films waarin filmmakers worstelen met de actualiteit, de politieke ontwikkelingen en de blijvende vraagtekens’, verklaarde artistiek directeur Patrick Duynslaegher eerder in het mission statement van de Knack Focus-special met het officiële programma.

Verantwoordelijkheid

Insyriated is de tweede langspeelsfilm van Van Leeuw, die daarvoor vooral als cinematograaf actief was. ‘Ik ben er heel blij om dat de film door beide culturele gemeenschappen van België gesteund wordt (zowel het VAF als het Centre du Cinéma et de l’Audiovisuel de la Fédération Wallnie-Bruxelles schaarden zich erachter, nvdr.) en hoop dat dit ook een teken is dat de situatie van Syrië en de Syriërs niet vergeten kan worden’, zei Van Leeuw eerder.

Ook die sterke boodschap en de wetenschap dat die zou worden uitgedragen in de aanwezigheid van de Vlaamse elite, waren voor Duynslaegher belangrijke factoren in het maken van de keuze want we tonen een film aan een publiek waarvan meer dan de helft die nooit zou gaan kijken. Het woord verantwoordelijkheid is nooit ver weg, ook al beschouwt De Witte dat als te heftig. ‘Maar als culturele organisatie heb je die toch’, voegt hij eraan toe.

Insyriated speelt zich af in het verlaten appartementsgebouw dat ooit de warme thuis van de hoofdpersonages was. Als kijker voel je dat de meest banale handelingen van de karakters algauw een fatale afloop kunnen kennen. Overal liggen snipers op de loer en leven wordt overleven, wat niet zelden dwingt tot het nemen van hartverscheurende keuzes. Van Leeuw werkte overigens vooral met Syrische acteurs en actrices, die zelf moesten wegvluchten voor het oorlogsgeweld.

Niet gewaagd, wel nodig

De Belgische regisseur voert in de claustrofobische setting een divers palet aan personages op, elk met hun eigen sterkte. De ene probeert hoofdzakelijk het huishouden te organiseren, een ander zoekt heil in zijn religie, zijn dromen, herinneringen of de focus op zichzelf. Wat ze allemaal gemeen hebben, is hun nood aan liefde om deze barre, schijnbaar eindeloze tijden te overbruggen.

Laat de wereld buiten, hij is waardeloos, zegt de grootvader op een gegeven moment wanneer één van zijn kleinkinderen uit het raam wil kijken. Van Leeuw maakt het omgekeerde mogelijk: hij laat de wereld binnenkijken in het huishouden van een door de oorlog geteisterde familie die niet wil opgeven. Dit met de hoop dat diezelfde wereld beseft dat het daarbinnen in dat appartement van moedige mensen om méér gaat dan de getallen zonder verhaal die het nieuws overheersen, als de pers er al de nodige aandacht aan besteedt.

Het contrast tussen wat er in de zaal getoond werd en de glamour van, na Cannes en Venetië, één van Europa’s belangrijkste filmfestivals kan niet groter zijn. De vraag is dan natuurlijk of die actualiteit, die politieke ontwikkelingen en die vraagtekens de receptie halen en het verhaal zijn medium overstijgen kan.

De Witte had die opmerking verwacht: ‘Er zullen veel mensen zijn die dit niet echt een openingsfilm vinden, maar ze zullen niet kunnen zeggen dat het een slechte film was.’ Duynslaegher noemde hun keuze in klare taal ‘niet gewaagd, maar nodig.’