Komiek Bo Burnham serveert groeipijn zonder filter in ‘Eighth Grade’

Bo Burnham brengt met zijn regiedebuut Eighth Grade de coming-of-agefilm naar het socialmediatijdperk.

Geen genre dat geschikter is om jongeren te bestuderen dan de coming-of-agefilm. Nergens komen de groeipijnen van een generatie beter tot hun recht. Kijk maar naar de films van Richard Linklater en de series van Judd Apatow. Tussen het geflirt en het kattenkwaad door tonen ze de angsten en dromen van de personages, en die van de generatie die ze vertegenwoordigen. Omdat jongeren nu meer tijd op sociale media doorbrengen dan op de skateramp of het schoolplein, is het voor cineasten een pak moeilijker geworden om ze in beeld te brengen. Want hoe vertaal je wat online speelt en de echte emoties die daaruit voortvloeien op een interessante manier naar het grote scherm?

De 28-jarige YouTube-ster en komiek Bo Burnham is een van de weinigen voor wie die internetcultuur geen black box is. In zijn debuut grijpt hij YouTube aan om naar de kern van deze/elke generatie jongeren te boren: de worsteling tussen ‘wie ben ik?’ en ‘hoe zien anderen mij?’. Die strijd wordt hier gevoerd door Kayla Day (een fenomenale vertolking van de piepjonge Elsie Fisher), een dertienjarige scholier die elke dag haar zielenroerselen online deelt. Maar al lijkt ze daar een spring-in-’t-veld – de film opent met een vertederende vlogpost -, offline is ze minder vrolijk. Sinds de dood van haar moeder heeft ze geen vrienden meer. Wanneer reacties op haar posts uitblijven, begint ze ook te twijfelen: is ze onzichtbaar voor iedereen, behalve voor haar begripvolle vader en haar strenge zelf?

Die kwetsbare premisse brengt Burnham naast charmant vooral confronterend in beeld, zowel visueel als inhoudelijk. Zo houdt Kayla doorheen deze beknopte film een zelfgeknutselde schoendoos voor ’s werelds coolste meid bij, waarin ze de schatten en dromen van haar jongere zelf bewaart. Die tijdcapsule mag ze pas openen als ze naar de high school trekt, een overgangsmoment dat met rasse schreden nadert. Maar wil ze die doos wel openen? Ze is immers nog lang niet die coole meid die ze dacht te worden.

Burnham brengt de twijfelende puber onverbloemd in beeld. Géén Instagrameffect dat haar acné wegbrusht, géén Photoshop die haar jeugdige lichaamsplooien maskeert. In plaats bedient hij zich van een documentairefotografie die haar schoolleven ongefilterd vat en het koude licht van haar smartphone dat ’s nachts haar onzekerheid benadrukt. Ook de mix tussen haar gepixelde YouTube-filmpjes en de realistische toon van Eighth Grade botst. Ze benadrukken Kayla’s dubbelzinnige opvatting over ‘jezelf zijn’: online heet dat ‘jezelf niet moeten veranderen om indruk op anderen te maken’, offline betekent dat volledig opgemaakt een net-uit-bedselfie posten.

Als Burnhams onopgesmukte coming-of-age-film één ding toont, dan wel dat jezelf zijn vandaag misschien nog complexer is geworden. Maar ook dat de conclusie nog steeds dezelfde is: wie de niet-opgesmukte versie van jou niet smaakt, is je tijd niet waard. Ja, zo’n vaderlijk advies kan tot bijzondere films leiden.