Joachim Trier filmde een liefdesbrief aan ‘The Worst Person in the World’

Ze studeert eerst geneeskunde, daarna psychologie en vervolgens fotografie. Ze gaat viraal met een essay over orale seks in het MeToo-tijdperk. Ze ruilt haar terminaal zieke vriend-striptekenaar in voor een barista zonder veel ambities. En plots is ze dertig. Maak kennis met Julie, The Worst Person in the World.

Met haar keert regisseur Joachim Trier, nadat hij zich met wisselend succes aan een bovennatuurlijke thriller (Thelma) en een uitstapje naar Amerika (Louder than Bombs) heeft gewaagd, terug naar Oslo. Daar, in zijn thuishaven, draaide hij eerder al de arthousehits Reprise (2006) en Oslo, August 31st (2011). Daar situeert hij nu de queeste van de vrijgevochten Julie, op zoek naar zichzelf en haar plek in de wereld, met als resultaat: een frisse, breed uitwaaierende millennialkroniek met een lach en een traan die zowel in Cannes als in Gent in de prijzen viel. The Worst Person in the World is allicht Triers meest vrije, persoonlijke en gevarieerde film, meegepend door zijn vaste kompaan Eskil Vogt. In de hoofdrol: de sprankelende, hier behoorlijk onbekende Renate Reinsve, die deze zomer in Cannes bekroond werd als beste actrice.

Trier windt er geen doekjes op: ‘ The Worst Person in the World is een liefdesbrief aan Renate. Aan haar talent, haar levenslust, haar intelligentie. Zelfs in Noorwegen is ze niet zo bekend, hoewel ze al een paar jaar meedraait. Ze is een van die zeldzame actrices die je meteen vertrouwt en gelooft. Ze had tien jaar geleden al een klein rolletje in Oslo, August 31st. Toen dacht ik: nu zullen de hoofdrollen wel volgen, maar haar doorbraak bleef uit. Veel van mijn Noorse collega’s moeten wel blind zijn. (lacht) Ik hoop dat mijn film die misdaad tegen de menselijkheid en de cinema helpt recht te zetten.’

Was Renate – of haar personage Julie – ook het vertrekpunt voor de film?

Joachim Trier: Ja en nee. Ik wilde een film maken die volledig vrij was, als een jazzplaat, zonder begin- of eindpunt, zonder matrix. We hebben ook tussen de lockdowns in gedraaid, wat als een bevrijding voelde, als een viering van het leven, van ons mens-zijn. Ik vind dat je dát zelfs op het doek kunt zien. Samen met Reprise en Oslo, August 31st vormt Worst Person een Oslotrilogie, maar mijn vorige films hadden altijd iets formeels, iets cerebraals en daar wilde ik me deels van bevrijden. Voor het eerst in mijn leven had ik geen project in mijn schuif liggen, en ik wilde terug naar ground zero. Wat is de essentie van mijn samenwerking met Eskil Vogt? Wat is de essentie van wat me fascineert en drijft? Wat is de essentie van wat vandaag in het leven van jonge mensen speelt? De film is als een uit de hand gelopen therapiesessie ontstaan, omdat Eskil en ik beiden beseften: we zijn de veertig voorbij en we hebben het nog nooit over het meest essentiële – de liefde – gehad. Vervolgens kwam Renate in het vizier en uiteindelijk hebben we al onze ideeën op haar personage geënt. Via haar praten we eigenlijk over onszelf.

Het is dus niet zo dat je per se een vrouwelijker insteek wilde in dit MeToo-tijdperk?

Trier: Er zijn van oudsher minder complexe vrouwenrollen dan mannelijke, maar ik heb het gevoel dat dat aan het veranderen is. Gelukkig. Het gekke is: vroeger waren er veel meer. Bergman, Antonioni, Godard: dat waren vrouwenregisseurs par excellence. Ik wil niet te jungiaans klinken – ik ben een rationalist en een atheïst – maar ik denk dat zoiets in golven verloopt, dat we als maatschappij telkens naar onze taal zoeken en dat het niet altijd zin heeft om daar te sterk op te focussen. Is mijn film vrouwelijk of mannelijk? Is het een instinctieve reactie op de sociale discussies die momenteel leven? Staat Julie model voor de jonge Scandinavische vrouw van vandaag? Jouw antwoord is evenveel waard als het mijne. Ik hoop gewoon dat je haar gelooft, dat je meeleeft.

Zijn we dan te veel bezig met die genderdiscussies?

Trier: Je bewust zijn van die dingen is nuttig en nodig, maar de slinger mag niet doorslaan. Mensen zijn meer dan hun gender of afkomst. Vrouwen moeten films kunnen maken over mannen en vice versa. Noren moeten films kunnen maken over Amerikanen, en vice versa. Dat is inclusiviteit en diversiteit. Niet het afvinken van bepaalde parameters, want dan beperk je de vrije expressie en verhinder je net empathie. Cinema is een identificatiemachine. Door cinema kan ik vrouwen beter begrijpen, kan ik meer van hen leren. Van andere culturen, van andere levensvisies. En hoe specifieker je gaat, hoe eerlijker en universeler het wordt. Ik wil Julie niet zomaar op straat filmen wanneer ze verliefd wordt. Ik wil haar filmen in die specifieke straat in Oslo, in dat specifieke ochtendlicht en bam, plots voel je ook zelf haar verliefdheid, zelfs al ben je daar nog nooit geweest. Dat is het wonder van cinema.

Had je bepaalde films in gedachten als referentiepunt?

Trier: De set-up is een romantische komedie, en ik dacht aan de films van George Cukor ( A Star Is Born, My Fair Lady) en Éric Rohmer ( Ma nuit chez Maud, Le rayon vert), die een speelse lichtheid in zich dragen. Maar ik ben een Scandinaviër dus zit er ook een stuk Ingmar Bergman in, met lange close-ups van mensen die worstelen met zichzelf en de wereld. De film is een duel tussen die twee energieën. Het is zoals Chaplin ooit zei: ‘Het leven is een drama in close-up, maar een komedie in longshot.’ Ik zou willen dat ik dat zelf bedacht had. (lacht)

Joachim Trier

47-jarige Noor, geboren in Kopenhagen, opgegroeid in Oslo.

Zijn vader Jacob Trier is een jazzmuzikant en geluidstechnicus én een verre verwant van Lars von Trier.

Begint als succesvol skater met het maken van skatevideo’s.

Studeert aan de National Film and Television School in Londen.

Werkt frequent samen met scenarist Eskil Vogt en acteur Anders Danielsen Lie.