Jo Willems, de cameraman dankzij wie ‘The Hunger Games’ zich een klein beetje in Westerlo afspelen

Als u straks naar de nieuwe Hunger Games gaat kijken, weet dan dat een Kempenzoon dat alles in beeld bracht. En die intrieste, doorweekte Justin Timberlake in Cry Me a River? Ook vintage Jo Willems.

Katniss Everdeen (Jennifer Lawrence) die al draaiend haar witte bruidsjurk laat ontvlammen tot een prachtig zwart kleed met de vleugels van een spotvogel? De pijl die onverwacht het hart van van rebellenleidster Alma Coin (Julianne Moore) doorboort in plaats van dat van de tirannieke president Coriolanus Snow (Donald Sutherland)? De kus van Katniss en Peeta Mellark (Josh Hutcherson)?

Geen idee welke scènes uit de Hunger Games-films u zijn bijgebleven maar als ze uit Catching Fire (2013), Mockingjay – Part 1 (2014) of Part 2 (2015) komen dan zijn ze geregisseerd door Francis Lawrence en belicht en gefilmd door Jo Willems. Uit Westerlo.

Acht jaar na Mockingjay zet datzelfde duo de razend populaire sciencefictionfranchise, die al 2,9 miljard dollar opbracht, verder met een prequel. Het opnieuw op een boek van Suzanne Collins gebaseerde The Hunger Games: The Ballad of Songbirds & Snakes draait om de jonge Coriolanus Snow (nu vertolkt door Tom Blyth). Hij vindt het beschamend dat hij tijdens de Hongerspelen mentor moet zijn van een tribuut uit het verguisde district 12, Lucy Gray Baird (Rachel Zegler). Tot blijkt dat Lucy een geboren entertainer is die de massa moeiteloos op haar hand krijgt.

‘Velen denken allicht dat we nog eens langs de kassa willen passeren. Dat is niet zo’, zegt Jo Willems. ‘Francis Lawrence vond het na lang nadenken echt interessant om het verhaal van de slechterik te doen. Hoe is Coriolanus Snow zo kunnen worden?’

Hoe verklaar jij het buitengewone succes van The Hunger Games?

Jo Willems: Het is niet enkel popcorn. Het verhaal heeft waarde, vertelt iets belangrijks over het verzet van de gewone mens tegen grote politieke systemen en totalitaire regimes. Donald Sutherland, Philip Seymour Hoffman, Woody Harrelson, Stanley Tucci en Julianne Moore wilden daar graag bij zijn en dat zorgde voor respect. En dan was er nog de fantastische Jennifer Lawrence. Dankzij haar down to earth-spel herkende het grote publiek zich in Katniss.

Rachel Zegler, die al te zien was in Spielbergs West Side Story, wacht de ondankbare taak om Jennifer Lawrence te doen vergeten. Lucy, haar personage, is volgens regisseur Francis Lawrence een anti-Katniss: een charmeur en entertainer in hart en nieren. Heb je je daar als cameraman aan aangepast?

Willems: Ik stel Rachel met iets meer glamour voor. Ook al zag Jennifer Lawrence er in bepaalde scènes ook erg goed uit. Tijdens de Hongerspelen is Rachels personage erg kwetsbaar. Dan is ze een kleine meisje dat niet kan vechten. Maar op een podium en wanneer ze zingt, is ze een fenomeen.

De voornaamste visuele verandering is dat we van nog dichterbij filmen. Soms op dertig centimeter van het gezicht van de acteur. Heel intiem. Dat durfden we vroeger niet. Francis en ik zijn ermee begonnen op de set van See, onze tv-serie met Jason Momoa. Daar komt best veel ervaring en techniek bij kijken, zeker wat de belichting betreft.

The Hunger Games is sciencefiction in monumentale decors met extravagante personages en kostuums. Maar binnen dat kader probeer je het er zo realistisch mogelijk te laten uitzien?

Willems: Absoluut. Dat is een beetje mijn handelsmerk. Mijn hart gaat uit naar authentieke verhalen die ik eerlijk, simpel en naturalistisch in beeld mag brengen. Ik ben opgegroeid met dat soort films.

Het is niet dat Hunger Games er mag uitzien als een film van Ken Loach, Mike Leigh of de Dardennes. Van hun harde en grimmige realisme blijf ik weg. Het blijven grote spektakelfilms. We gaan voor enhanced realism. De beelden moeten er goed uitzien, de belichting heeft een zekere schoonheid maar we blijven ver van Hollywood-fake, van sterk overbelichte, gestileerde, glossy sciencefiction die onecht aanvoelt.

Valt je fotografie daardoor minder snel op?

Willems: Ik lig er niet wakker van als iemand opmerkt dat mijn werk er niet erg Hollywood uitziet. Dat is de bedoeling. Het is misschien wat naïef maar op de set denk ik er niet eens aan dat er 100 of 150 miljoen dollar op het spel staat. Ik voel die druk niet en weer het artificiële zoveel mogelijk.

Je bent van de Kempen naar filmschool Sint-Lukas in Brussel getrokken, later ruilde je die stad in voor Londen en Londen voor Hollywood. Welke stap boezemde je het meest angst in?

Willems: Toch wel die van de Kempen naar Sint-Lukas. Ik ben al van films bezeten sinds mijn twaalfde. Mijn vader was een filmfanaat en samen keken we naar belangrijke films: Ingmar Bergman, het Italiaans neorealisme en de Franse nouvelle vague. Ik was héél gemotiveerd om film te studeren en toch voelde het als een heel grote en moeilijke stap om als jonge gast naar Brussel te trekken.

Blonk je uit op Sint-Lukas?

Willems: Ik was niet de crack. Ik was waarschijnlijk de laatste van wie men veel verwachtte. Maar ik heb een enorm werkethos en kan goed samenwerken met regisseurs.

Vandaag kan een getalenteerde Belgische DP, een director of photography, zijn beroep relatief snel uitoefenen. Vroeger bleef je jaren in de wachtkamer. Begin jaren negentig werden er in België amper vijf, zes films per jaar gedraaid. Ik was 22. De vaste DP’s waren veertig, vijftig jaar. Ik zou twintig jaar assistent moet spelen voor ik DP kon zijn. Om dat te vermijden trok ik naar Londen. Na een cursus aan de London Film School werkte ik er twee jaar als electro (die samen met de lichtregisseur en de cameramensen zorgt dat de belichting goed zit, nvdr.). Mijn grote geluk was dat ik met regisseur David Slade videoclips ben beginnen te maken. We werken trouwens nog steeds samen.

Jullie draaiden clips voor onder meer Tori Amos, Kylie Minogue en System of a Down. Aan welke video bewaar je de beste herinnering?

Willems: Ik heb het meest genoten van Clubbed to Death van Rob Dougan en Mr. Writer van Stereophonics. Ik zou The Hunger Games nooit aangekund hebben zonder de ervaring die ik daar opdeed. Ik hou bovendien enorm van muziek. Een clip draaien brengt je in direct contact met de band. Dat is zalig. Ik heb ooit een video met Prince gedraaid, voor Musicology. Het is een geweldig gevoel om een close-up van Prince te nemen, om met zo’n grote artiest heel concreet, heel gewoontjes samen te werken.

Heb je Hunger Games-regisseur Francis Lawrence ook via die clips leren kennen?

Willems: Davids muziekvideo’s – we hebben er tientallen gedraaid – genoten best veel respect in het wereldje. Francis regisseerde ook clips en heeft me daarop enkele keren gevraagd. Onze tweede videoclip, Cry Me a River van Justin Timberlake, heeft me járen werk opgeleverd. Ik krijg er nog steeds complimenten voor. Francis had een ander idee voor de look maar ik koos ook daar voor dramatisch naturalisme.

De intense samenwerking met hem is wel pas jaren later gestart. Ik werkte met David op de fantasypolitieserie Awake en Francis werkte ook voor Fox aan een serie. We raakten opnieuw aan de praat. Hij vond mijn werk voor de sciencefictionfilm Limitless van Neil Burger, met Bradley Cooper en Robert De Niro, erg goed en stelde voor om samen aan speelfilms te werken. Hij heeft daarna niks meer zonder mij gedaan. Een carrière heeft ook een beetje geluk nodig.

Je moet de kansen die je krijgt wel grijpen.

Willems: Klopt. Ik ben David naar LA gevolgd. We maakten samen een speelfilm die meteen werd opgemerkt, Hard Candy (cultfilm uit 2005 met Elliot Page als veertienjarige die een verkrachter martelt, nvdr.). Maar bij elke stap hogerop moet je bewijzen dat je meekunt. Doe je je job niet goed, dan word je niet teruggevraagd. De concurrentie is moordend.

Met Lawrence filmde je naast vier Hunger Games ook de onderschatte spionagethriller Red Sparrow, met Jennifer Lawrence en Matthias Schoenaerts, en een film (Slumberland) en een serie (See) met Jason Momoa. Wat maakt dat jullie twee elkaar telkens weer opzoeken?

Willems: We verkiezen allebei authentiek boven kunstmatig, we hebben dezelfde smaak en weten perfect wat we aan elkaar hebben. Hij vertrouwt de belichting volledig aan mij toe, ik vertrouw hem voor de plaatsing van de camera. Ik gebruik buiten haast nooit meer kunstlicht en ik waak over de flow. Ik zorg ervoor dat we heel lange takes aankunnen. We hebben én een goeie synergie én een efficiënt systeem.

Ook zonder Lawrence trek je aardig je plan. Je filmde voor Apple TV+ Tom Hanks in het postapocalyptische Finch, over een oude man die zijn robot leert zorgen voor zijn hond. De horrorthriller His House, opgepikt door Netflix, ging dan weer over een Soedanees koppel in een krot in een Engelse achterbuurt, als een mash-up van Ken Loach en Wes Craven. Je palet is breed.

Willems: Finch is sciencefiction maar ik stelde voor het op te vatten als een familiefilm en het naturalistisch, simpel en observerend te houden. En Tom Hanks bleek een heilige.

His House was andere koek: een veel kleiner project van een debutant, Remi Weekes. Ik vond het belangrijk om hem niet te overweldigen met al mijn ervaring. Eerst goed naar de regisseur luisteren, dat is mijn aanpak. Laat mensen hun eigen stem, je kunt later altijd nog bijsturen.

Hoe kies jij wat je doet?

Willems: In het begin van je carrière pak je wat je kunt krijgen. Hoe jong ik me ook nog voel, ik ben er ondertussen 52. Ik ben rustiger maar ook kieskeuriger. Ik wil geen films meer maken waar ik niet achter sta. Zelfs al kost het een fortuin om mijn dochter in New York te laten studeren. Ik ga geen namen of titels noemen maar ik heb al vaak neen gezegd tegen popcornfilms. Het mag entertainment zijn maar het moet waardevol zijn. Zoals The Hunger Games. In His House was ik onmiddellijk geïnteresseerd vanwege de problematiek van vluchtelingen en de sociale impact.

Mogen Vlaamse regisseurs ook aankloppen?

Willems: Tuurlijk. Ik volg Belgische films met een internationaal bereik op. Close en De acht bergen vond ik erg goed. Maar ik zou niet weten hoe België over mij denkt. Ik heb er ook nooit gewerkt. Tenzij je meetelt dat ik nog de personal assistent van Marc Didden ben geweest bij Mannen maken plannen. Of die kortfilm die ik in mijn Westerlo regisseerde met Gene Bervoets en Dominique Deruddere als acteurs. Ik ontdekte er dat regie me niet ligt en zette alles op filmfotografie.

Slotvraag: droom je, zoals bijna elke migrant van de eerste generatie, van een terugkeer naar het land van herkomst? Zien de Kempen je nog terug of is Los Angeles te zonnig?

Willems: Ik denk niet dat LA onze eindbestemming is. Ook al woon ik hier ondertussen al 23 jaar en hebben we het hier goed, soms denken we over een terugkeer naar Europa. Maar ik denk niet dat België in de plannen zal passen. Mijn vrouw is van Ierland. Mijn dochters spreken geen Nederlands. Soms vind ik dat jammer.