Hoe Jessica Hausner de emotionele gaten in onze samenleving probeert dicht te rijden

Met haar films over innerlijke kwellingen rijfde Jessica Hausner de ene filmprijs na de andere bij elkaar. Met haar nieuwe langspeelfilm Little Joe, te zien in Cannes, verlaat de Weense dat pad en kiest ze voor sciencefiction.

Wie Jessica Hausner niet meteen kan thuisbrengen in de filmwereld, mag haar gerust vergelijken met Jacques Tati. Net zoals deze Franse filmregisseur, bekend van heerlijke komedies als Les vacances de monsieur Hulot, vertelt Hausner altijd het onderliggende verhaal van een individu dat maar weinig van de wereld begrijpt.

Maar Hausner – een Weense regisseuse en dochter van een schilder – ruilt de erfenis van Tati dit jaar voor sciencefiction in haar zesde langspeler Little Joe. Daarin volgen we een alleenstaande moeder en toegewijde platenkweker die in opdracht van een bedrijf nieuwe plantensoorten ontwikkelt. Op een dag creëert Alice een karmozijnrode bloem dat therapeutische krachten heeft: met voldoende voeding en aandacht zou de bloem haar eigenaar gelukkig maken. Alice doopt haar creatie Little Joe en geeft het cadeau aan haar tienerzoon. Al snel blijkt de plant niet zo onschuldig te zijn als de bijnaam doet vermoeden.

Debuteren deed Hausner in 1996 met de kortfilm Flora , over de 17-jarige Flora die op zoek is naar troost en geborgenheid, maar de jongemannen waarmee ze in contact komt niet begrijpt. Meteen valt Hausner in de prijzen, onder meer op het Internationaal Filmfestival van Locarno in Zwitserland.

Afstuderen deed ze met Inter-View, over een jongeman die ronddoolt en aan voorbijgangers vraagt wat zij belangrijk vinden in het leven, in de hoop om zelf wijzer te worden van hun antwoorden. Met haar eindwerk mocht ze in 1999 voor de eerste keer naar Cannes, waar ze de juryprijs won in de categorie Cinéfondation.

Leven met onrecht

Twee jaar later creëerde Hausner al haar eerste langspeler. Lovely Rita, vernoemd naar het nummer van The Beatles, volgt de zeventienjarige tiener die zich zowel op school als in haar thuisomgeving onbegrepen voelt. Haar ouders – een strikt religieuze moeder en temperamentvolle vader – betreuren het dat hun dochter bij niemand aansluiting vindt. Rita besluit dan maar om haar oudere buschauffeur te versieren. Hausner beleefde haar filmpremière op het filmfestival van Cannes voor de tweede keer met Lovely Rita en won uiteindelijk de Vienna Film Award.

Waarom eenzaamheid en het onbegrepen individu nu precies de rode draad is doorheen Hausner’s filmcarrière, verklaart de regisseuse zelf in de Filmkrant. ‘Onze maatschappij kampt met grote emotionele tekorten waarin mensen weinig over zichzelf weten en geen vragen stellen. Zelfs het feit dat iedereen ooit sterft, proberen we te negeren omdat dit anders te moeilijk zou zijn om een plaats te geven. Maar we moeten nu eenmaal leren leven met het idee dat wij deel uitmaken van de natuur die niet rechtvaardig is, dat er onrechtvaardigheid bestaat en dat toevallige gebeurtenissen ons leven beïnvloeden. Ja, dat doet pijn.’

Met haar tweede film Hotel liet Hausner in 2004 een andere kant van zichzelf zien. In die psychologische thriller portretteerde de Weense filmregisseuse een jonge vrouw die de job van hotelhulpje aangeboden krijgt en ontdekt dat haar voorgangster in vreemde omstandigheden verdween. Een succes voor Hausner, want in 2004 neemt ze drie prijzen naar huis.

Onderliggende wonderen

Vijf jaar hield de Weense regisseuse zich sporadisch bezig met filmproducties en de kortfilm Toast, maar pas in 2009 volgde een nieuwe volwaardige film: Lourdes over een rolstoelgebruiker die naar het iconische bedevaardsoord trekt om aan haar isolement te ontsnappen.

Niet alleen pikt Hausner haar geliefde thema over het individu terug op, maar voegt ze er een tweede aan toe over de onderliggende hoop in het leven. Hausner in Australian Films: ‘De film gaat over ons allemaal. Iedereen heeft de onderliggende hoop om betekenis en geluk in het leven te vinden, het feit negerende dat het ooit tot een einde zal komen.’ Opnieuw kreeg Hausner bijval. Haar wonderverhaal werd zelfs genomineerd voor de Gouden Leeuw op het Filmfestival van Venetië.

Vijf jaar na Amour Fou, gebaseerd op het leven van de Duitse dichter Heinrich von Kleist, is er nu dus een sf-film van Hausner. Grijpt ze in Cannes de oppergaai die ze in Venetië liet liggen? Dat weten we binnenkort.