Op dag 2 van Film Fest Gent 2025 moest het amusement niet van de voorspelbare coming-of-age drama’s Little Trouble Girls en La Petite Dernière komen. Gelukkig bewees Jim Jarmusch zijn Gouden Leeuw voor Father Mother Sister Brother te verdienen en zorgde de Japanse gameverfilming Exit 8 voor de verrassing van de dag.
Dag twee van Film Fest Gent 2025 werd afgetrapt met een waar prijsbeest. Eind augustus won Jim Jarmusch met zijn Father Mother Sister Brother de Gouden Leeuw in Venetië. Daar stopt het vuurwerk, want voor de rest is het een sobere film zoals we die van Jarmusch gewend zijn. Father Mother Sister Brother bestaat uit drie afzonderlijke scènes waarin familieleden elkaar opnieuw ontmoeten. De regisseur toont hoe er tussen de generaties vaak wederzijds onbegrip heerst, en hoe ouders en kinderen altijd een beetje vreemden voor elkaar blijven. Dat laat hij expliciet zien in het ongemak dat soms over de eettafel hangt, maar nog gevatter in wat er niét gezegd wordt.
Tolstoj schreef ooit dat alle gelukkig families op dezelfde manier gelukkig zijn, maar alle ongelukkige families zijn dat op hun eigen unieke manier. Jarmusch lijkt het niet met die uitspraak eens te zijn. Door verschillende motiefjes te laten terugkeren in elk segment, suggereert hij dat al onze persoonlijke familieproblemen helemaal niet zo uniek zijn. Al is het overdreven om te stellen dat de families in Father Mother Sister Brother ongelukkig zijn. Ze worstelen gewoon met de alledaagse problemen en ongemakken die het menszijn met zich meebrengt. En in het laatste hoofdstuk laat Jarmusch zich van zijn meest melancholische kant zien. Hoe vreemd je je ouders ook vindt wanneer ze nog leven, hoe ongemakkelijk die feestdagen ook kunnen zijn, ooit zal je ze missen. Zonder veel tierlantijntjes heeft Jarmusch een slimme, pakkende film gemaakt.
Ook Little Trouble Girls begint met onbegrip tussen moeder en dochter. Wanneer de Sloveense tiener Lucia van andere meisjes in haar koor lippenstift op krijgt, snauwt haar moeder haar af. Ze is immers het soort moeder dat de televisie van zender verandert wanneer haar zestienjarige dochter een seksscène dreigt te zien. Wanneer het koor drie dagen op retraite gaat in een klooster, begint Lucia zichzelf seksueel te ontwikkelen. Wat volgt is een ongemakkelijk relaas van een ontluikende puberteit, met alle verwarrende en gênante momenten die daarbij komen kijken.
Little Trouble Girls is zeker geen slechte film, maar wel eentje die we al honderden keren gezien hebben. Wie twintig jaar geleden naar Film Fest Gent kwam, kon daar ongetwijfeld al soortgelijke films zijn. We snappen het, de puberteit is een universeel thema dat iedereen in hun eigen leven meemaakt, maar op een bepaald moment stel je jezelf de vraag of we als mensheid niet al genoeg coming-of-age drama’s met drassige kleuren, strikte ouders en religieuze repressie gemaakt hebben. Op het einde toverde regisseur Urska Djukic nochtans een poëtische slotscène uit haar mouw. Daarom rijst des te meer de vraag of al dat uitgekauwde naturalisme van ervoor echt nodig was.
Bij de daaropvolgende film kreeg ik hetzelfde gevoel. Ook in La Petite Dernière ontdekt een tienermeisje haar seksualiteit. In het geval van Fatima gaat het specifieker om een meisje dat begint te beseffen dat ze op vrouwen valt. Daar ligt ze nogal in de knoop mee: haar islamitische omgeving heeft het moeilijk met homoseksualiteit, en ook haar vrienden op de middelbare school maken constant homofobe grappen.
Op het filmfestival van Cannes won La Petite Dernière de Queer Palm. Nu ik de film zelf gezien heb, snap ik niet zo goed waarom. Op elk vlak is La Petite Dernière een degelijke film, maar nergens meer dan dat. Bovendien hangt het plot aan elkaar met clichés die al in ontelbaar veel andere queer coming-of-age drama’s getoond werden. Net als Little Trouble Girls zal deze weer snel vergeten worden.
Gelukkig werd het roer bij de laatste film van de dag omgedraaid. Al van in het begin was Exit 8 een unieke film op het programma. Hoeveel gameverfilming heb je immers al eerder op het programma van Film Fest Gent gezien? Toegegeven, daar is meestal een reden voor – de vertaling van spel naar film loopt doorgaans nogal mank. Gelukkig kan Exit 8 op een origineel uitgangspunt rekenen. We volgen een man die vast komt de zitten in een metrotunnel die zichzelf na elke bocht lijkt te herhalen. Na een paar rondjes ontdekt hij dat er regels aan verbonden zijn. Loopt hij door dezelfde tunnel die hij constant tegenkomt, mag hij gewoon rechtdoor gaan. Wijkt er echter iets af aan het decor of de gebeurtenissen in de tunnel, moet hij rechtsomkeer maken. Als hij acht keer na elkaar de juiste weg weet te kiezen, biedt de uitgang zich aan. De film werkt op twee niveau’s: als psychologische horror, en als metafoor voor het constant uitstellen van moeilijke beslissingen in het leven.
Doorheen de hele film is Exit 8 duidelijk op een game gebaseerd. Niet alleen omdat je tijdens de eerste tien minuten rechtstreeks door de ogen van het protagonist kijkt, alsof je zelf een gamepersonage bestuurt. Vanwege de structuur van de film ga je zelf ook telkens meekijken of de tunnel veranderd is, en op welke manier precies. Dat is geen punt van kritiek, want als heel je film zich afspeelt in een kille, ongezellige metrotunnel, moet je de aandacht van het publiek op een andere manier weten vast te grijpen. Op deze manier was het fijn om mee met het hoofdpersonage af te dwalen in zijn spiraal van waanzin. Achteraf was ik wel opgelucht om bij de uitgang van de Kinepoliszaal geen eindeloos herhalende tunnel te vinden.