Dit is waarom u de topfilm ‘Annihilation’ niet in de cinema kunt zien

Topactrices, een regisseur die in functie van het grote scherm dacht, bloedstollende scènes en een verhaal dat onder de huid kruipt: Annihilation heeft alles om het bioscoopevenement van de week te zijn. Alles behalve een bioscooprelease.

Ook in dit blad is de Southern Reach-trilogie van de Amerikaanse schrijver Jeff VanderMeer, waarvan Annihilation het eerste deel is, al meermaals bejubeld, maar tussen papier en pellicule kan nog zo veel mis gaan: een te krap budget, een scenario dat het boek te slaafs volgt, een regisseur zonder visie, middelmatige acteurs, gewoon tegenslag tijdens de opnames.

Dat is allemaal niet gebeurd. Integendeel zelfs. Natalie Portman en Jennifer Jason Leigh doen het prima als dappere biologe en dubieuze psychologe die zich met drie andere vrouwen in ’the shimmer’ wagen, een uitdijend schemergebied waar om mysterieuze redenen (goddelijke? buitenaardse? experimenteel-wetenschappelijke?) het leven, de natuur en de tijd bokkensprongen maken die niet stroken met onze natuurwetten. Regisseur-scenarist Alex Garland bevestigt het goeds dat over hem gezegd is na Ex Machina, zijn sciencefictionparabel over artificiële intelligentie. Hij bedacht geen bewegende plaatjes bij het ‘onverfilmbare’ boek maar ging zijn eigen weg. De zenuwslopende sfeer van onzekerheid en het permanente gevoel van naderend onheil beklemmen, de imposante beelden van de gedetailleerd uitgewerkte wereld verwonderen. Wat afschrikwekkende horrormomenten schudden je dooreen. De soundtrack is gecomponeerd door Geoff Barrow van Portishead en zijn maatje Ben Salisbury. Op de koop toe lijkt het nog ergens over te gaan ook. Wil u visueel straffe sciencefiction die een beroep doet op uw intelligentie en Denis Villeneuve ( Arrival, Blade Runner 2049) is niet beschikbaar? Dan is Alex Garland uw man.

Straight to Netflix

Overtuigd? Klaar om naar de bioscoop te snellen? Vergeet het. De bioscoopcarrière van Annihilation is geaborteerd. Enkel in Noord-Amerika en China is de film op het grote scherm te zien. De rest van de wereld moet zich met Netflix behelpen. Op de sociale media ventileren veel filmliefhebbers hun ongenoegen. Olie op het vuur was een uitspraak van een teleurgestelde Garland: ‘Ik heb niets tegen het kleine scherm maar deze film is voor de bioscoop gemaakt.’ De annulering van de bioscoopcarrière is helaas geen accident de parcours of een onverklaarbare gebeurtenis uit the shimmer. Ze is exemplarisch voor de omwentelingen die in de filmindustrie plaatsvinden.

De Netflix-kant van het verhaal is het makkelijkst uitgelegd. De streaminggigant heeft continu nieuw en exclusief materiaal nodig om de klanten te overtuigen hun abonnement te blijven verlengen. Vooralsnog heeft hij lang niet genoeg aan films en series die hij zelf produceert. Dus koopt hij genereus films op vóór ze in de bioscopen belanden. Of die goed of slecht zijn, doet er in Netflix’ enorme aanbod eigenlijk niet toe.

Een recent voorbeeld: The Cloverfield Paradox, een variant op de monsterfilm Cloverfield én een miskleun. De doorgewinterde Hollywood-studio Paramount zag op tegen de promotiekosten en verkocht de distributierechten stiekem aan Netflix, dat tijdens de Super Bowl, dé hoogdag van de Amerikaanse sport- en reclamewereld, verraste met een teaser. Na de wedstrijd kon je The Cloverfield Paradox meteen bekijken. Het gaf niet dat de stunt een stuk straffer was dan de film. In het slechtste geval krijgt Netflix de reputatie de vuilnisbak te zijn voor films die de grote studio’s vroeger rechtstreeks op dvd zouden uitbrengen. Niet in de belangstelling staan, dát zou erger zijn.

Waar bleef u?

Annihilation is een ander verhaal. Het is geen miskleun, alleen paniekte Paramount toen het testpubliek de ambitieuze productie intellectueel en ingewikkeld noemde. Producers David Ellison en Scott Rudin kwamen neus aan neus te staan. De eerste wilde ingrijpen in de film, de tweede vooral niet. Paramount koos voor optie twee maar werd almaar nerveuzer toen in de bioscopen bitter weinig volk opdaagde voor vergelijkbare, dure sf-films. Positieve recensies noch de aanwezigheid van Harrison Ford en Ryan Gosling, Jennifer Lawrence en Matt Damon brachten de massa op de been voor Blade Runner 2049 van Denis Villeneuve, mother! van Darren Aranofsky of Downsizing van Alexander Payne. Paramount heeft al twee opeenvolgende rampjaren achter de rug en koos eieren voor zijn investering van 50 miljoen dollar door Annihilation aan kostprijs aan Netflix te verpatsen.

Die beslissing is dus al aardig onder vuur genomen maar de pijnlijke waarheid is dat zulke volwassen spektakelfilms te weinig volk naar de bioscoop lokken om de kostprijs en de promotiekosten te wettigen. In Amerika kreeg de film wel een normale bioscooprelease. De cijfers van het openingsweekend waren teleurstellend. Hollywood besteedt het denken al honderd jaar uit aan een rekenmachine. Voor de kostelijke sciencefictionprojecten van Villeneuve, Aranofsky, Garland en co. ziet het er dus niet goed uit. U hebt twee opties: scha en schande roepen op Twitter of in het vervolg wel opdagen als hun films in de bioscoop draaien.