De politiek van Oliver Stone in 5 films

Regisseur Oliver Stone gaat het verhaal van de ondergedoken klokkenluider Edward Snowden verfilmen. Maar dat zal niet zijn enige film zijn die politieke thema’s behandelt. Vijf voorbeelden.

De inmiddels 67-jarige Oliver Stone gooit al sinds het begin van zijn filmcarrière politieke stenen van zijn hart. U weet het misschien niet, maar de screenplays van ‘Scarface’ en ‘Midnight Express’ zijn ook van de hand van Stone. En dat waren ook politieke films. De eerste over de medeplichtigheid van de Verenigde Staten aan de systematisch in stand gehouden cokeproblematiek en de tweede over de onzinnig harde rechtspraktijken die the land of the free in haar war on drugs inzet. Ook ‘World Trade Center’ uit 2006 was politiek geïnspireerd, hoewel extreem emotioneel. Bij de vijf onderstaande films komt het politieke aspect ook duidelijk naar voren.

Platoon (1986)

Iedereen heeft ‘Platoon’, de eerste van Stones Vietnamtrilogie (Born on the Fourth of July en Heaven & Earth), minstens één keer gezien. Nog steeds geldt het als een van de beste films over de Vietnamoorlog. Geen wonder dat Oliver Stone er 4 Oscars, waaronder eentje voor beste film en eentje voor beste regisseur, mee binnenrijfde. De film, waarin de jonge en naïeve Chris Taylor (Charlie Sheen) zijn universiteitsopleiding opgeeft voor een vrijwilligerstoer in Vietnam, werd vaak als extreem realistisch geprezen. Geen wonder, Oliver Stone was namelijk zelf soldaat in die oorlog. Herinnert u zich nog die scène waar Chris een Vietnamees meisje voor verkrachting door Amerikaanse troopers behoedt? Echt gebeurd, maar dan met Stone in de hoofdrol. Nog een leuk weetje: Charlie Sheen zou oorspronkelijk geen deel uitmaken van de absolute sterrencast (Willem Dafoe, Forest Whitaker, Tom Berenger, Johnny Depp,…). Zijn hoofdrol was eigenlijk voor Jim Morrison, frontman van The Doors, weggelegd. Morrison had zelfs het manuscript bij zich toen hij dood werd teruggevonden in Parijs.



Wall Street (1987)

Wanneer het ongebreidelde cowboykapitalisme hoogtij viert, komt er een film over diens epicentrum: Wall Street. Dat wist u toen u ‘The Wolf Of…’ ging bekijken, dat wist u ook toen u ‘Wall Street’ in 1987 zag. Het feit dat in die laatste voor het eerst in de geschiedenis van het grote scherm een draadloze telefoon te zien was, kan daar – met wat goede wil – een symbool van zijn. Zeker als u weet dat de film zich in de vroege jaren ’80 afspeelt en de eerste mobiele telefoon pas in 1983 op de markt kwam.

Net zoals in ‘Platoon’ speelt Charlie Sheen opnieuw de hoofdrol. Dit keer vertolkt hij een jonge en ongeduldige would-be yuppie, die er alles aan wil doen om de top van de financiële wereld te bereiken. Eens onder de vleugels van de koude beursgigant Gordon Gekko (Michael Douglas) genomen, komt hij in criminele sferen terecht en leert hij dat hebzucht blijkbaar goed is. Maar dat alles staat haaks op zijn opvoeding als brave burgerzoon. Elke droom heeft zijn prijs, zo blijkt. En Michael Douglas kreeg er ook eentje, namelijk een Oscar voor beste acteur. I create nothing, I own.



JFK (1991)

Eind vorig jaar was de voormalige president van de Verenigde Staten John F. Kennedy 50 jaar dood. En dat doodgaan is ook zijn grootste verdienste. Geen enkele andere moord kreeg zoveel media-aandacht en complottheorieën over zich heen. In ‘JFK’ gaat het daar ook over. Kevin Costner kruipt daarin in de huid van district attorney Jim Garrison. Die stelt zich vragen bij het officiële onderzoek dat zegt dat JFK-killer Lee Harvey Oswald en de presidentiële wreker Jack Ruby op eigen houtje tewerk gingen. Garrison begint een eigen onderzoek, maar krijgt daarbij tegenwind van een hooggeplaatste politieke kaste. Dat is eigenlijk totaal niet ver gezocht, als u weet dat George Lardner – de berichtgever van The Washington Post over nationale zekerheid – nog voor de film klaar was een vernietigend stuk schreef dat ‘JFK’ op alle vlakken aanviel. Het establishment was inderdaad niet opgezet met een alternatieve weergave van de (media-)moord. Toch sleepte het een Oscar voor beste cinematografie en montage in de wacht, werd het genomineerd voor beste film en greep Oliver Stone maar net naast een Oscar voor beste regisseur.



Nixon (1995)

Nixon is een biografische film over de gewezen Amerikaanse president Richard Nixon (Anthony Hopkins). Hij deelt het doek met Joan Allen, Bob Hoskins, James Woods en Paul Sorvino. Eric Hamburg, gewezen lid van de House Foreign Affairs Committee, kwam na een etentje met regisseur Oliver Stone op het idee om een film rond Richard Nixon te maken. De dood van Nixon van het jaar ervoor overtuigde de regisseur helemaal om de film te maken. De scenaristen Stephen J. Rivele en Christopher Wilkinson kregen in opdracht van Stone de taak om alle bekende en minder bekende dieptepunten uit Nixons carrière te vermelden. Stone interviewde personen uit de entourage van Nixon om de gebeurtenissen in de film geloofwaardig weer te kunnen geven. Hopkins leefde zich zodanig in in zijn rol van Nixon dat hij zelfs in zijn slaap verder luisterde naar beeldmateriaal van de president om de informatie in zijn onderbewustzijn te laten binnendringen. Al was de familie van Nixon niet tevreden met de film, werd hij genomineerd voor vier Oscars en een Golden Globe. Nog een leuk weetje: In Hongkong werd de film onder de titel “de grote leugenaar” uitgebracht.



Alexander (2004)

Volgens velen sloeg Oliver Stone de bal compleet mis met deze episch opgezette film. Iedereen kent de legendarische Alexander de Grote (Colin Farrell) wel. Als zoon van Phillipus II van Macedonië (Val Kilmer) moet hij diens imperialistische wens voortzetten en intact houden. Die had immers het grootste deel van Griekenland bij Macedonië weten in te lijven, maar werd vermoord. The king is dead, long live the king, roept men en Alexander komt plots aan het hoofd van een wereldmacht te staan. Hoewel een groot deel ervan nog niet ontdekt is, is het immers Alexanders droom de hele planeet te veroveren. Via Turkije/Klein-Azië deint hij uit naar het Perzische Rijk en gaat als eerste Westerling tot de grenzen van de bekende wereld, helemaal tot India. Hoe groots Alexanders wensen waren, zo groot bleek ook Stones mislukking. Een huishouden van Jan steen is nog vriendelijk uitgedrukt, de prent werd immers genomineerd voor verschillende Razzie Awards – het equivalent van een Oscar, maar dan voor de slechtste prestaties -, waaronder die voor slechtste screenplay, slechtste regisseur en slechtste film in het algemeen.