De plattelandsmens in Saoirse Ronan: ‘De afgelopen jaren is de wereld voor me opengegaan’

Ze is een van de grootste actrices van haar generatie. Ze werkte samen met regisseurs als Greta Gerwig, Peter Jackson en Wes Anderson. Voor haar nieuwste film, The Outrun, neemt Saoirse Ronan voor het eerst ook de rol van producent op zich. ‘Ik vond het erg stresserend.’

Op haar dertiende maakte Saoirse Ronan in de Ian McEwan-adaptatie Atonement al zo veel indruk dat ze meteen voor een Oscar genomineerd werd. Ryan Gosling noemde haar de nieuwe Meryl Streep – al vergat hij wel even dat Ronan op haar 25e al vier (!) Oscarnominaties op haar palmares had staan, en Streep op die leeftijd nog maar nul. Ronan werd ook genomineerd voor haar hoofdrollen in Brooklyn en in twee geliefde films van Barbie-regisseur Greta Gerwig: Lady Bird en Little Women.

Midden april is Saoirse Ronan jarig, ze wordt dan 31. Maar de kans is klein dat ze haar verjaardag zal vieren met een zuippartij. Het zou ook bijzonder slechte reclame zijn voor de bioscooprelease van The Outrun. Het is het aangrijpende, intieme portret van een jonge biologe, Rona, die zich terugtrekt op een van de Orkneyeilanden in het noorden van Schotland in een poging om niet meer elke dag het gevecht met de drankduivel te verliezen.

Ronan speelt de verschillende stadia van dronkenschap en het dagelijkse gevecht om nuchter te blijven met een ontwapenend naturel en een kraakhelder raffinement. Haar vloek, én haar zegen? Het valt nauwelijks nog op. Want Saoirse Ronan excelleert altijd.

Met een glas kraantjeswater zit ik klaar om haar te interviewen. Er kan een glimlach vanaf. Ronan blijkt te praten zoals ze acteert: to the point. ‘Natuurlijk, ik heb al veel mensen uit mijn naaste omgeving ten onder zien gaan aan een drankverslaving. Sommigen zijn hersteld, anderen nog niet. Het is een wijdverspreide ziekte.’

Drankverslavingen kunnen levens verwoesten. Hoe heb jij die mensen uit je omgeving kunnen helpen?

Saoirse Ronan: Het is verdomd moeilijk om in te schatten wat je moet zeggen of doen, of net niet. Het kan ontzettend pijn doen om mensen van wie je houdt te zien lijden aan een verslaving, of te zien hoe ze zich zo eenzaam en verloren voelen dat ze zelfs niet beseffen dat hen de hand wordt gereikt.

Er is geen perfecte manier om te herstellen van een verslaving, en er is geen perfecte manier om met iemand die aan het herstellen is om te gaan. Achteraf kun je altijd dingen opmerken die je anders had kunnen doen. Zo veel mogelijk inzicht verwerven in de ziekte is zeker nuttig. Zo veel mogelijk geduld hebben met wie ermee aan het worstelen is, is dat ook. Besef en erken vooral dat hun calvarietocht nooit volledig voorbij zal zijn. Je bent er nooit volledig van af. Er is geen einddoel. Probeer je gewoon zo veel mogelijk in te leven in de persoon in kwestie.

In metropool Londen loopt het grondig mis voor je personage Rona. In de Schotse wildernis probeert ze te helen. Heb jij een uitgesproken voorkeur voor stad of platteland?

Ronan: Ik zou onmogelijk nog minder een stadsmens kunnen zijn. (lacht) Ook al woon ik in Londen en kan ik genieten van het stadsleven, ik ben het gelukkigst wanneer ik weg ben van de grote massa. Ik hou van het platteland.

Dat was ooit anders. Ik ben in een prachtige maar heel eenzame plek in Ierland grootgebracht. Ik was omringd door natuurpracht, maar het enige wat ik wilde, was daarvan weglopen. Net zoals Rona en net zoals Amy Liptrot (die het boek The Outrun schreef, gebaseerd op haar eigen leven, nvdr.). Maar hoe ouder ik word, hoe meer ik weer naar die schoonheid en eenzaamheid snak.

Wanneer kantelde het?

Ronan: Heeft covid ons niet een beetje gedwongen om kleur te bekennen? Je bent een stadsmens of je bent het niet. Ik had het geluk dat ik veel tijd op het platteland kon doorbrengen. De kans om op de Orkneyeilanden te draaien was een van de hoofdredenen waarom ik The Outrun zo graag wilde maken. De film begint in duisternis, maar wordt uiteindelijk een viering van kleine gemeenschappen en van de dieren, de oceaan en al die prachtige natuurlijke rijkdom om ons heen. Die gaven me het gevoel opnieuw te leven. Het was een enorm voorrecht dat via de film te mogen eren.

Het eiland was niet groot genoeg voor een volledige filmcrew. Er was geen hotel en je moest bij de plaatselijke bevolking slapen. Je zal wel meer comfort gewend zijn.

Ronan: Die ervaring heeft me bevrijd. Het was opwindend en bracht de crew zo veel dichter bij elkaar. We zijn in Londen begonnen, Orkney was onze laatste etappe. Op het vasteland hadden we nog alles wat we nodig hadden. Maar Papay, het kleine eiland waar Rona echt begint te genezen, is ruig. Het werd een erg emotionele ervaring omdat we zelf ondervonden wat Rona ervaart. Voor sommigen was dat traumatisch en triggerend. Maar voor de meesten was het vooral overweldigend en leuk. Papay is een ongelooflijk geïsoleerde, vredige maar ook wilde plek. Met die negentig bewoners mogen samenleven, in hun huizen wonen, samen eten, samen werken: het was een onvergetelijke ervaring.

De twinkeling in je ogen zegt veel.

Ronan: Het was precies wat we op dat moment nodig hadden. Vooral de vrouwen in onze uitgedunde crew zijn daar dierbare vriendinnen geworden. We moesten wel dicht tegen elkaar aankruipen. Ik ben ontzettend dankbaar dat we het echte eilandleven hebben kunnen ervaren. We hadden geen auto’s. We liepen of fietsten elke dag naar ons werk. We maakten onze eigen lunch. Natuurlijk doet zowat iedereen in elke andere branche dat. Maar in de filmsector smeren we om de een of andere reden onze boterhammen niet zelf. Vraag me niet waarom.

Omdat mijn personage het gros van de tijd alleen is en de crew zo beperkt was, konden we heel flexibel inspelen op wat het weer, de dag, de natuur en de dieren voor ons in petto hadden. Of welke local die dag beschikbaar was.

The Outrun markeert de eerste keer dat je als producent mee aan de kar trok. Smaakt die ervaring naar meer?

Ronan: Ik vond het erg stresserend. Soms wisten we niet of we de film wel gemaakt zouden krijgen, of we het geld wel zouden vinden om hem uit te brengen. De productie van een onafhankelijke film is een nog wildere rollercoaster dan je denkt.

Ik wil gewoon de films maken die ik wil maken. In een vroeger stadium betrokken raken, lijkt me een goede zaak. Creatieven zoals Jack Lowden (de acteur uit Slow Horses met wie Ronan vorige zomer getrouwd is, nvdr.) en ik zullen altijd aan de kant van de acteurs en de crew staan. Ik heb niet per se ambitie als producent. Ik zou wel graag eens willen regisseren. The Outrun heeft me een beter zicht gegeven op wat er nodig is om een film in elkaar te steken. Ik heb geleerd dat het een proces is dat tijd kost. Het gaat stap voor stap. Dus moet ik niet in paniek raken als iets niet onmiddellijk goed gaat.

Je carrière was van meet af aan succesvol. Heeft dat misschien als nadeel dat je op je dertigste al veel kan afvinken? Cru gesteld: wat kan het doel nog zijn?

Ronan: Hoe ouder je wordt, hoe meer plezier je – hopelijk – buiten je werk vindt. Hoe rijker het leven wordt dat je voor jezelf hebt opgebouwd, hoe minder je dat wil verlaten. Ik hou inmiddels zielsveel van mijn leven buiten het werk en van de mensen die daar deel van uitmaken. En ik bevind me in de zeer geprivilegieerde positie dat ik kan kiezen wanneer ik werk. Dus op dit moment wil ik dat leven enkel achterlaten voor werk waar ik écht iets uithaal.

Wanneer heb je écht iets aan een film?

Ronan: Nou, ik denk dat er verschillende redenen kunnen zijn om een film te maken. Het hoeft niet altijd de meest artistiek integere film ter wereld zijn, of het meest hoogstaande project aller tijden. Er mogen gerust banalere redenen zijn. Het huis uit willen zijn. Eens weg zijn van de kinderen. Of de kinderen net meenemen naar een fantastische plek, om daar dan een paar maanden te wonen. Of het kan om een rol gaan die iets nieuws van je vergt en waar je nog geen enkele ervaring mee hebt. Dat was zo met The Outrun.

Ik heb er altijd zo over gedacht. Maar met ouder worden heb ik aan zelfvertrouwen gewonnen. Nu durf ik dat ook luidop te zeggen.

Hoe houd jij je innerlijke demonen op afstand?

Ronan: Acteren heeft mij altijd geholpen. Ik doe het al sinds ik een kind was. Acteren is mijn manier om de dingen te begrijpen en om bepaalde, misschien onderdrukte emoties te uiten. Als ik een tijdje niet speel, begin ik een beetje gek te worden. Zelfs tijdens een welverdiende pauze. Maar misschien heb ik overdreven.

Overdreven met werken?

Ronan: Werken was lange tijd het enige wat ik deed. Hoe ouder ik word, hoe meer mijn leven los komt te staan van mijn werk. De afgelopen jaren is de wereld voor me opengegaan op een manier die ik nooit eerder had ervaren. Ik ontdekte zoveel andere interesses die niets te maken hebben met acteren of filmmaken en me net zoveel voldoening geven. Door er simpelweg opuit te trekken of iemand te helpen, vrijwilligerswerk te doen of wat dan ook. Hoe belangrijk het soms ook is om te praten over je geestelijke gezondheid of hoe je je voelt, soms is het ook heel goed om jezelf daar even van af te leiden. Je energie ergens anders insteken in plaats van alleen maar in je hoofd: voor mij is dat een heel nuttige oefening gebleken.