De evolutie van Jude Law: hoe ouder, hoe stouter

Alleen God kan overal zijn, maar ook Jude Law doet zijn stinkende best. Zeker dit jaar. Hij zet de wetten van de cinema schijnbaar op hun kop. Soms is kalen en verrimpelen het beste wat een filmster kan overkomen.

Het was al een druk jaar voor Jude Law. Als geslepen piratenkapitein bracht de Londense acteur schwung en een vleug mysterie in Star Wars: Skeleton Crew. Vervolgens maakte hij met een forse snor jacht op white supremacist-terrorist Bob Mathews in de film The Order van Justin Kurzel. Laws ongeschoren look – holle blik, bloeddoorlopen ogen, diepe frons – paste perfect bij zijn rol als verzopen FBI-agent: een man die nog net genoeg kracht en verbetenheid vindt om een extreemrechtse revolutie tegen te houden. Zo veel kunstgrepen kwamen er naar eigen zeggen niet aan te pas: veel werk en twee kinderen in de luiers hadden de vijftiger al afdoend geknakt.

In Eden, Ron Howards onbedoeld campy survival-thriller met Sydney Sweeney, Vanessa Kirby en Ana de Armas, steelt hij de show. Met (te?) veel bravoure en een opvallend vals gebit speelt hij een megalomane filosoof die nieuwkomers op zijn Galapagoseiland probeert weg te pesten. Op het filmfestival van Venetië mocht hij dan weer uitleggen waarom hij voor pruik en pruillip was gegaan om de Russische president Vladimir Poetin te spelen, in The Wizard of the Kremlin van de Franse regisseur Olivier Assayas. En vanaf donderdag 18.09 kun je niet Netflixen zonder dat Black Rabbit op je schoot springt.

Zelfs nu hij niet meer voor pretty boy kan doorgaan, blijft Jude Law in trek. Of moet je het omdraaien? Is hij juist in trek omdat hij pretty boy af is? Veelzijdig en capabel is hij altijd al geweest. Hij kan nu de grootste schurken spelen: van Vladimir Poetin tot Hendrik VIII in Firebrand of, uiteraard de ergste, Kapitein Haak in Peter Pan & Wendy. Dat hij ooit een weergaloze adonis was, is dan peper en zout op de vertolking.

Vintage

In de eerste aflevering van Black Rabbit wordt er gedold met zijn leeftijd. De 52-jarige Law, met gouden ketting en Amerikaans accent, speelt de uitbater van de Black Rabbit, een drukbezochte bar-restaurant-nachtclub in Brooklyn, New York. Hij hoopt een grote slag te slaan. Stap één: een criticus van The New York Times verleiden tot een jubelrecensie. Stap twee: van de hype profiteren om investeerders mee te krijgen om op een iconische plek een tweede zaak te beginnen en een merk te worden. Maar net wanneer er absoluut niets mag fout gaan, loopt alles fout. Te beginnen met de onverwachte terugkeer van zijn broer, Hurricane Vince, die door zijn gokverslaving in zware schulden zit, en wiens dochter bedreigd wordt door woekeraars. Het is een rol voor een zwaar bebaarde Jason Bateman, die ook enkele afleveringen regisseerde. Met Black Rabbit probeert het voormalige tieneridool en Arrested Development-alumnus een vervolg te breien aan het succes van Ozark. Net als Law blies Bateman zijn carrière nieuw leven in door brave personages in te ruilen voor klootzakken.

Black Rabbit is Ozark plus The Bear, zonder ooit in de buurt van die toppers te komen. Een overkokende, luxueuze thriller over de val van een broederpaar, met dooddoeners als ‘helaas kan je je familie niet kiezen.’

Law heeft geen enkele moeite met het personage: een man die zich rijker voordoet dan hij is en voorvoelt dat hij weldra de kracht en energie zal ontberen om zijn grote droom, het grote geld, alsnog waar te maken. Horeca is immers ‘a young man’s game’. Zijn ex merkt op dat hij er vermoeid uitziet. ‘Oud, bedoel je?’ vraagt hij met een Jude Law-grijns. ‘Vintage!’ antwoordt ze eerder lief dan gevat.

Misschien is dat nog het woord dat zijn huidige hoogconjunctuur het best samenvat.

Gigolo Jude

Jude Law heeft van meet af aan de wind in de zeilen. Hij is al gelanceerd in het toneel wanneer hij op zijn 24e wordt gevraagd voor vrijpostige seksscènes met Stephen Fry in Wilde, een biopic over de Ierse schrijver Oscar Wilde. Bodyhorrorlegende David Cronenberg cast hem daarop in Existenz (gestileerd als eXistenZ). En de volgende film zal zijn carrière en leven in de plooi leggen.

In de Patricia Highsmith-verfilming The Talented Mr. Ripley (1999) van Anthony Minghella staat hij tussen allemaal jong talent dat zal uitgroeien tot de grootse filmsterren – Gwyneth Paltrow, Matt Damon, Cate Blanchett en Philip Seymour Hoffman – en speelt ze allemaal naar huis als de charismatische playboy Dickie Greenleaf. Hij houdt er een leger fans aan over én een eerste Oscarnominatie. De volgende vijf jaar is hij the hottest ticket in town.

Hij past voor Superman maar zegt ja tegen Sam Mendes (Road to Perdition), David O. Russell (I Heart Huckabees) en Martin Scorsese (The Aviator) die hem als Hollywood-legende Errol Flynn ziet. Mike Nichols laat hem in het volwassen relatiedrama Closer flirten met zowel Julia Roberts als Natalie Portman. Cold Mountain, Minghella’s romantische oorlogsdrama met Nicole Kidman, is al goed voor een tweede Oscarnominatie. En Steven Spielberg laat hem in het sf-sprookje A.I. zijn jeugdige schoonheid uitspelen als Gigolo Joe, een androïde ontworpen om huisvrouwen fysiek te bevredigen. Moeten we er een tekeningetje bijmaken? Dik tien jaar lang staat hij te boek als de ultieme pretty boy. Of, wat chiquer: de personificatie van jeugd en schoonheid.

De eerste rimpels

De Britse tabloids smullen van zijn roem en succes en gaan in hufterige, stalkende overdrive wanneer hij kort na zijn scheiding van Sadie Frost een relatie begint met actrice Sienna Miller. Hun verloving wordt verbroken na het uitlekken van zijn affaire met de nanny. Geen detail wordt ons bespaard.

Op het moment dat Alfie, een ongelukkige remake van de sixties-hit met Michael Caine als rokkenjager, flopt, is zijn carrière al tegen een stootje bestand. De hoogtepunten worden wat schaarser maar de rollen blijven binnenkomen. The Holiday, met Cameron Diaz en Kate Winslet, groeit mettertijd uit tot een robuuste romcom- en kerstklassieker. Sherlock Holmes met Robert Downey Jr. als speurneus en Law als Doctor Watson wordt een miljardenfranchise.

Ook met de jonge Perkamentus in de Fantastic Beasts-films, een spin-off van Harry Potter, heeft hij een mooie rol beet, maar de franchise wordt geplaagd door controverses rond Johnny Depp en J.K. Rowling. Hetzes rond Woody Allen maken A Rainy Day in New York dan weer vleugellam. En met Captain Marvel kiest hij er nét die superheldenfilm van Marvel uit die niet werkt. Zo riskeer je natuurlijk wel weg te deemsteren.

Parfum van poep

Maar hij deemstert niet weg. Ten eerste kan hij zich optrekken aan een duivels sexy glansrol als Amerikaanse paus in twee series van de Italiaanse stilist Paolo Sorrentino: The Young Pope (2016) en The New Pope (2019). Jude Law liet de wereld eigenhandig wennen aan het idee van een Amerikaanse paus. Leo XIV mag gerust een dankgebedje zeggen.

Ten tweede snijdt hij rond zijn vijftigste een nieuwe hoofdstuk in zijn carrière aan, waarin hij definitief afscheid neemt van zijn bloeiperiode als mooie jongen. De wijkende haarlijn wordt niet meer op alle mogelijke manieren bestreden. Een diepe frons hoort voortaan bij zijn karakterkop. Plots liggen de grootste bruten binnen bereik. Poetin is een voorbeeld. Meer bravoure, meer spelplezier doen hem goed.

Het wanstaltigst is zijn Hendrik VIII in kostuumdrama Firebrand. Volgens de overlevering kon je de beruchte Engelse koning al van drie kamers ver ruiken door zijn drankverbruik en een wegrottend been. Om dat te benaderen besprenkelde Law zich met een parfum van bloed, zweet en stront. Zo hoefden tegenspelers als Alicia Vikander hun weerzin minder te veinzen. Via de intimiteitscoördinator krijgt hij het geregeld dat hij zijn vingers in hun monden en neuzen mag steken.

Het verhaal dat, niet onbegrijpelijk, zowat overal wordt opgehangen aan Laws omslag is dat van de rasacteur die, bevrijd van typecasting als aantrekkelijke man, eindelijk kan laten zien wat hij in zijn mars heeft. Zoals transformaties in ploerten. Maar dat verdient toch enige nuance.

Pretty good

Ten eerste is het niet zo dat hij nu zo veel beter acteert dan vroeger. Hij was, door de bank genomen, altijd al goed. Ook als jonge acteur zocht hij de complexiteit op – terwijl hij vandaag net moet opletten dat hij niet te veel begint te schmieren. Kijk maar naar zijn vertolking in de survival-thriller Eden.

Ten tweede is afstand proberen te nemen van het imago van hartenbreker al van bij de start van zijn carrière een dingetje. Hij was zich misschien zelfs iets té bewust van het risico om vooral gevraagd te worden voor zijn looks. Op aanraden van een manager zei hij eerst nee tegen The Talented Mr. Ripley. Anthony Minghella moest stevig aandringen. Het idee dat hij ei zo na paste voor de rol die van hem een vedette maakte en een lawine aan opportuniteiten op gang bracht, vindt hij vandaag trouwens zelf idioot. Waarom wilde hij geen charmante, knappe man spelen? Vorig jaar klonk het zo in The Guardian: ‘In mijn twintigerjaren wilde ik koste wat kost serieus genomen worden. Ik hoopte op uiteenlopende dramatische rollen, niet enkel de good-looking types. Dat spookte voortdurend door mijn hoofd. Maar een mens veroudert, en dan krijg je die rollen sowieso niet meer. Dan denk ik nu: wat bezielde me toen?’ In Vanity Fair adviseert hij zijn jongere zelf: ‘Man toch, geniet er gewoon van! Het zal niet blijven duren.’

Uiteraard beseft hij dat zijn verleden nog doorspeelt. ‘Ik leun nog op mijn looks, die ik soms als een vloek heb beschouwd. Maar het zijn serieuze filmmakers en de rollen verwijzen dan wel naar vroeger maar zijn ook zo veel meer. Ze zijn complex, volwassen en nuanceren waar ik voor op de vlucht was.’ Het ziet het toch als een soort beloning. ‘Misschien komt het door mijn leeftijd, misschien door de carrière die ik heb opgebouwd, of misschien omdat ik nu als acteur word erkend? Ik weet het niet.’

En zo holt hij vanaf donderdag met Black Rabbit dus The Bear achterna – de successersie rond Jeremy Allen White, de Jude Law van deze tijd. Is het dan toch ‘a young man’s game’?