Miroirs n°3 is meer dan een mysterieuze, melancholische zomerfilm. Regisseur Christian Petzold droomt ervan Duitsland zijn door fascisten vernielde zomers terug te bezorgen.
Duitslands beste filmregisseur? Sehr wahrscheinlich Christian Petzold. Het mysterieuze Miroirs n°3 evenaart lumineuze voorgangers als Barbara, Transit en Roter Himmel. De fascinerende Paula Beer speelt een pianostudente die na een dodelijk auto-ongeluk herstelt in het plattelandshuis van een vrouw die zelf door groot verlies is getekend.
‘Corona veranderde mijn kijk op cinema. Vóór corona maakte ik portretten van mensen, of ik ging in op relaties, liefdesaffaires, dat soort dingen. Sinds corona ben ik meer geïnteresseerd in gemeenschappen’, zegt Petzold. Hij was met Paula Beer en Franz Rogowski in Parijs om Undine te promoten toen president Emmanuel Macron Frankrijk op slot deed. ‘Cinema’s, restaurants, grenzen… alles moest dicht. We kregen zelfs de politie op onze nek omdat we buiten pétanque speelden! Zo kan een gemeenschap niet overleven.’ Als tegenzet smeet het boegbeeld van de Berliner Schule zich op films over groepen die proberen te overleven. In Roter Himmel moeten vier jonge mensen tijdens een zomervakantie bosbranden trotseren. ‘Miroirs n°3 toont de overlevingsstrijd van een familie, de poging tot herstel na een inzinking, na een trauma.’
Betoverende werkelijkheid
De pianostudente is haar levenslust kwijt, lijkt niet goed te weten welke richting ze uit moet met haar leven. ‘Ik ken jonge studenten die hun vertrouwen in de wereld verliezen. Maar niemand wil dat verhaal horen, iedereen kent het al. Een jonge vrouw op een brug boven het water, een jonge vrouw in een auto vol mensen die zich amuseren en de muziek luid zetten, maar zij is niet op haar gemak? Aan die beelden hebben jongeren in Berlijn, en Europa, genoeg om te weten waar er aan de hand is. Ze voelt zich niet thuis in die omgeving en dat benauwt haar. Mijn dochter studeert filosofie en sociale wetenschappen. Ze vindt het goed dat ik de voorgeschiedenis van de pianostudente net niet meegeef.’
Petzold pleit voor subtiliteit en prijst Paula Beer omdat ze nooit naar de voorgeschiedenis van haar personage heeft gepolst. ‘Ze is Alice in Wonderland. Je weet niets over haar maar je komt al wat je moet weten, te weten. Ik haat filmregisseurs die het er te dik opleggen. Uit zelfhaat de spiegel aan stukken slaan, overgeven in het toilet, naakt en luid roepend het water inlopen, joelend de armen omhoog steken in een auto zonder dak: ooit heeft dat gewerkt – in Professione Reporter van Michelangelo Antonioni bijvoorbeeld. Maar na honderd slechte imitaties datzelfde nog een keer herhalen? Bah. Verzin zelf iets.’
De Duitse estheet situeert zijn verhalen in een wereld die net dat tikje mooier en dromeriger is en altijd wat buiten de tijd staat. De locaties zijn filmisch: een verlaten tankstation, een bijna ongerept zomerlandschap, een landhuis zonder directe buren. ‘Edward Hopper! Ik schaam me daar niet voor’, grijnst Petzold. ‘Film moet de werkelijkheid laten zien, maar dan wel op een betoverende manier. De wereld is een lelijke plek, om het een beetje draaglijk te maken, moeten we de wereld lichtjes betoveren. De tankstations en de landhuizen die Hopper schilderde, bestaan niet echt. Hij dompelt ze in zo’n aangrijpend mooi licht onder dat je het gevoel krijgt dat deze wereld wel rijk is. Het is een belofte. Film kan dat ook.’
De wereld is een lelijke plek. Om het een beetje draaglijk te maken, moeten we de werkelijkheid laten zien op een betoverende manier.
Sober is sexy
Miroirs n°3 flirt net als voorganger Roter Himmel met de zomeridylle en dat is geen toeval. ‘De Fransen zijn dol op hun zomers. Sociale klassen mixen, liefdesaffaires beginnen, scheidingen dreigen: er wordt intens geleefd. Zulke zomers kent Duitsland niet. We hebben wel zon, zee en zand maar geen zomers die een Verhaal zijn. Nochtans kenden we die vroeger wel. Check Menschen am Sonntag van Robert Siodmak, Edgar Ulmer en Billy Wilder maar eens, een film uit 1930 met jongeren die zwemmen, dansen, kussen… Maar de fascisten hebben zulke Duitse zomers vernield. Aan ons om ze terug uit te vinden. In dat opzicht is Miroirs n°3 anti-fascistisch.’
Vroeger kende Duitsland zomers met een Verhaal. Maar de fascisten hebben die intense zomers vernield.
In Roter Himmel en Miroirs n°3 filmt Petzold de jongeren van vandaag met veel empathie. ‘Dat is de tragiek van de jonge generatie: het fascistische kamp staat lijnrecht tegenover het sobere kamp. Zoveel jonge mensen offeren zich op om een jaar in pakweg Colombia of Oeganda “mensen te gaan helpen”. Ook al heeft niemand hen daar echt nodig. (lacht) Ze willen helpen, bijdragen aan het herstel van de wereld. Ik begrijp dat volkomen. De wereld gaat ook naar de vaantjes. Die jongeren doen hun best om sober te leven en hebben op zijn minst de intentie om zich in te zetten. Daartegenover staan de fascisten die zonder blozen pleiten om alleen aan jezelf te denken en je niets aan te trekken van het milieu.’
Paula Beer en Petzolds dochter behoren tot het sobere kamp. ‘Ik vind dat films moeten laten zien dat deze jongeren sexy zijn en niet de fascisten. Zij zijn de losers. En saai. De geschiedenis kent geen fascistische regimes die iets opleverden. Het leidt altijd tot oorlog, verdrukking en totale vernietiging. Achteraf moet de wereld telkens weer helemaal opgebouwd worden. In Miroirs n°3 werkt een familie na een zwaar trauma aan haar herstel en vindt een jonge vrouw haar onafhankelijkheid, haar weg in het leven. Dát zijn mensen die het waard zijn om naar te kijken of om over te vertellen. Zíj zijn sexy, niet die fasco’s die lege blikjes bier uit hun Porsche cabriolet gooien en dat hun vrijheid noemen.’
Miroirs n°3
Vanaf 10.9 in de bioscoop.
Christian Petzold
Geboren in 1960, in Duitsland.
Is een van de sterkhouders van de Duitse cinema.
Breekt in 2012 door met Barbara.
Toont hoe het verleden – fascisme, oorlog, totalitarisme – blijft doorwerken.
Vertelt verhalen over vrouwen, met o.a. Nina Hoss en Paula Beer in de hoofdrol.