Charlize Theron, zuinig met complimentjes: ‘Ik wil niet dat Matthias Schoenaerts een dikke nek krijgt’

In de scifithriller The Old Guard voert Charlize Theron een militie van onsterfelijke krijgers aan, met Matthias Schoenaerts als haar luitenant. Een exclusief gesprek met de Zuid-Afrikaanse filmster over vrouwelijke heldinnen, cinema in tijden van corona en vechten voor een betere wereld. ‘We komen hier sterker uit, goddammit.’

Zin in een portie pulpactie, fantasy en avontuur in het gezelschap van eeuwenoude superhelden? Dan kunt u op Netflix terecht voor The Old Guard, een door Gina Prince-Bythewood geregisseerde actiethriller over vijf onsterfelijke krijgers die samen een geheime militie hebben opgericht om het kwade te bestrijden. De leider van het stel is Andy. Die gaat al mee sinds de prehistorie, maar zij en haar team raken toch in nauwe schoentjes wanneer een farmaceutisch bedrijf niet alleen hun genetische code maar desnoods ook hun botten wil kraken.

In de hoofdrol van deze hedendaagse variant op Highlander herkent u Charlize Theron. Die laat als de stoere maar getormenteerde Andy al haar actiespieren rollen, al hield de Zuid-Afrikaanse steractrice die de afgelopen jaren sowieso al soepel: denk maar aan haar rollen in Mad Max: Fury Road (2015), Atomic Blonde (2017) en The Fate of the Furious (2017). Op haar 44e is Theron zowat Hollywoods regerende actiekoningin, een titel waarop ze waarschijnlijk zelf niet had gerekend.

Amper achttien was ze toen ze in 1994, met slechts vierhonderd dollar op zak en een koffer vol dromen, vanuit Zuid-Afrika in La La Land aankwam. Zesentwintig jaar later heeft ze films van James Gray, Woody Allen, Robert Redford en Ridley Scott op haar cv, en in 2004 won ze een Oscar voor haar rol in Monster, waarvoor ze ook fysiek transformeerde tot de vrouwelijke seriemoordenaar Aileen Wuornos. Daarnaast trok Theron haar neus nooit op voor genrefilms, waardoor ze zich wist op te werken tot een van de meest veelzijdige steractrices van haar generatie.

Dat Theron altijd al de looks van een leading lady had – ze is niet voor niets al jaren het gezicht van Dior – zal ongetwijfeld hebben geholpen, maar wie denkt dat haar parcours richting eeuwige Hollywoodfaam rimpelloos verliep, vergist zich. Al op jonge leeftijd kreeg Theron, die opgroeide in een familie van Zuid-Afrikaanse boeren, rake klappen te verwerken, en niet alleen professioneel.

Zo was ze op haar vijftiende getuige van een tragisch incident waarbij haar moeder haar pa neerschoot nadat die in een dronken bui gedreigd had haar te vermoorden. Het jaar daarop vloog Theron naar Milaan in de hoop het in het modemekka te maken als model, om vervolgens als aspirant-ballerina naar New York te verhuizen. Beide carrièrekeuzes draaiden evenwel op niets uit, waarop ze dan maar besloot om een enkeltje Los Angeles te boeken. Met het bekende resultaat.

Anno 2020 woont Theron nog steeds in LA, waar ze samenhokt met haar Afro-Amerikaanse adoptiekinderen Jackson (8) en August (6). ‘We zijn bezig met preteaching, en met proberen elkaar niet te vermoorden’, lacht Theron wanneer we haar bellen tijdens de lockdown waar ook Hollywood de afgelopen maanden niet aan ontsnapte. ‘We zitten allemaal in hetzelfde schuitje, maar we komen er sterker uit dan ooit tevoren, goddammit!’

Greg Rucka, die de graphic novel schreef waarop The Old Guard is gebaseerd, omschreef jouw personage als ‘de humeurigste oma van de wereld’. Blij met die omschrijving?

Charlize Theron: Greg is gewoon een grapjas. Andy gaat al zesduizend jaar mee, leidt een leven van ontgoocheling en strijd, en heeft het gevoel dat het er allemaal niet toe doet, aangezien de wereld er ondanks al haar inspanningen niet beter op wordt. Je zou voor minder humeurig worden. Je vraagt je er door af of je als mens wel onsterfelijk wilt zijn. Want wie wil telkens opnieuw ellende meemaken zonder enige vooruitgang te zien? Dat maakt van Andy een interessante protagoniste voor een fantasyfilm, zeker in deze tijden van conflicten, global warming en corona. We worstelen momenteel allemaal met dezelfde vragen als zij. Komt het nog goed met deze wereld? Waarom verandert er niets en wie is daar verantwoordelijk voor? Toch blijft ze hopen, streven naar het goede. Je ziet dezelfde tegenstelling in wat we nu meemaken. Zoveel mensen gaan dood aan het virus, door het gebrek aan politiek leiderschap, door de onwil om de werkelijkheid onder ogen te zien, maar tegelijk zie je dat mensen solidairder zijn dan ooit, dat ze kleine dingen opnieuw leren te appreciëren. Daardoor ga je jezelf de vraag stellen waarom we er maar niet in slagen een gulden middenweg te vinden. Dat maakt The Old Guard heel erg actueel, al had het wat mij betreft gerust iets minder actueel gemogen. (lacht)

Ook actueel is dat de slechteriken in de film voor een farmareus werken. Die zijn nu volop een vaccin tegen corona aan het ontwikkelen, of dat hoopt iedereen toch.

Theron: Er valt geld te verdienen met gezondheid. Veel geld. Dat zet de deur open voor hebzucht en misbruik, maar we hebben tegelijk miljoenen levens aan de farma-industrie te danken. Ze verricht soms mirakels, al zie je nog altijd mensen doodgaan aan banale ziektes omdat ze zich geen medicijnen kunnen veroorloven. Dat maakt van Big Pharma een geweldige schurk, want hij is ambivalent, tot het beste én het slechtste in staat. Ook nu weer met corona: je weet dat duizenden wetenschappers over de hele wereld hun best doen om een vaccin te vinden, maar je weet ook dat een handvol bobo’s nu al aan het nadenken is over hoe ze daar zoveel mogelijk munt kunnen uit slaan. Dat hebben we ook gezien in de strijd tegen aids: daar is veel vooruitgang geboekt, maar er is ook nog steeds misbruik en mensen blijven eraan sterven.

Denk je dat mensen de juiste conclusies zullen trekken uit deze crisis?

Theron: Als ik dat wist, zou ik waarschijnlijk geen films maken. De condition humaine is altijd al complex geweest, maar ik wil geloven dat we progressie maken, dat we een ingebakken moraal hebben die het goede van het slechte onderscheidt. Verwacht het slechtste en hoop op het beste: dat is altijd mijn motto geweest. Alleen weet ik van kindsbeen af dat de Kerstman niet het hele jaar door de schoorsteen tevoorschijn komt. Je moet zelf de mouwen opstropen als je dingen wilt veranderen of verbeteren. Er is een beroemde speech van Robert Kennedy waarin hij het heeft over de druppel in de emmer, die ene druppel die een rimpel veroorzaakt en de emmer doet overlopen. Eén bepaalde stem kan soms wel degelijk het verschil maken. Daar zijn duizenden voorbeelden van. Wie moedeloos of cynisch is, begrijpt die fysische wet en dus ook de werkelijkheid niet.

Zelf heb je altijd je stem verheven, bijvoorbeeld in de strijd tegen huiselijk geweld en aids. Waar komt dat engagement vandaan?

Theron: Ik ben opgegroeid in Zuid-Afrika tijdens het apartheidsregime. Als jong meisje zag ik veel conflict en lijden om me heen. Op straat. Op school. Er was ook altijd politiek oproer. Mijn ouders waren politiek bewust. Zeker mijn moeder, die me altijd geleerd heeft om op te komen voor zij die geen stem hebben, die worden weggedrukt door het systeem. Dat inzicht bracht ze me elke dag bij. Wil je alweer nieuwe schoenen? Denk dan eens aan de man aan de overkant van de straat die geeneens schoenen heeft. Denk buiten jezelf, zie jezelf als een deel van de wereld. Door de opvoeding die ik van mijn ouders gekregen heb, en door op te groeien in een land als Zuid-Afrika, zou ik niet eens in een bubbel kúnnen leven.

Veel Hollywoodsterren doceren graag over wereldvrede vanuit hun bubbel, of dat is toch de indruk die je soms krijgt.

Theron: In de filmindustrie heb je allerlei mensen, van allerlei klassen, overtuigingen en culturen. Ik zie Hollywood zeker niet als een stel onwetende idioten. Integendeel. Het zijn verhalenvertellers die leven van empathie. Want verhalen en films draaien om empathie. Ze doen je naar de wereld om je heen kijken, alle kanten van het spectrum belichten. Hollywoodmensen worden soms wereldvreemd genoemd, of liberals, wat dat woord ook moge betekenen. Maar dat is te makkelijk, en zeker te veralgemenend.

The Old Guard wordt aangevoerd door een vrouw, maar heeft ook homoseksuele en zwarte leden in de rangen. Diversiteit stond duidelijk hoog op de agenda.

Theron: Ik hoop dat mensen dat niet eens opmerken, in de zin dat ze het een normale afspiegeling van de moderne maatschappij vinden. De vraag zou eerder moeten zijn: waarom zijn er nog altijd zo weinig vrouwelijke, zwarte of homoseksuele superhelden? Als we meer diverse films zouden maken, wordt representatie geen issue meer, en dat is waar we naartoe moeten. Diversiteit verrijkt ook de verhalen en personages, dus waarom al dat potentieel onbenut laten?

Van Aeon Flux, via Mad Max: Fury Road tot The Old Guard: je hebt vaak vrouwelijke actieheldinnen gespeeld. Beschouw je jezelf als een emancipatorisch rolmodel?

Theron: Het is een rol waarin ik gaandeweg gegroeid ben. Dat betekent niet dat ik een feministische agenda heb, of mijn personages als helden zie. Echte helden zien zichzelf ook niet als helden, toch? Ik vind het altijd belangrijk om authentiek te zijn, of het nu om een karakterrol of een actierol gaat. Waar ik het trotst op ben, is dat ik in mijn films heb kunnen tonen wat het betekent om vrouw te zijn. Soms met kwetsbaarheid, soms met humor, soms met stoerheid, maar altijd met gebreken. Als mensen positief reageerden op mijn personages dan hoop ik dat dat komt omdat ze herkenbaar waren. Ik hoop dat mensen naar Mad Max: Fury Road kijken en denken: hey, ik kan ook Furiosa zijn, want ze is helemaal niet perfect.

Over Mad Max gesproken: in een recent interview met The New York Times zei je dat die film je leven heeft veranderd, én dat er op de set flink wat strubbelingen waren met je tegenspeler Tom Hardy.

Theron: Alles aan die film was zo groots, moeilijk, veeleisend en waanzinnig. Ik weet dat ik dat maar één keer in mijn leven zal meemaken. De opnames, de logistiek, het creatieve proces: het was één gigantische, geschifte masterclass in film maken: regisseur George Miller heeft écht alles uit het script, de decors en de acteurs gehaald. Ik zal nooit meer zoveel leren op een set. Ik heb het gevoel dat ik daar en toen ben afgestudeerd als actrice, ook al had ik op dat moment al met andere grote regisseurs gewerkt en een Oscar gewonnen. That movie kicked my ass. Hij gaf me het gevoel dat ik alles aankon. Ik ben vaak de eerste om te zeggen: nee, dit is niet genoeg, ik kan beter dan dat. Behalve bij Mad Max.

Even terug naar The Old Guard: een van je kompanen wordt vertolkt door Matthias Schoenaerts. Niet te veel klachten over?

Theron: Hij was vreselijk. Een nachtmerrie. Nee, serieus, ik lieg niet als ik zeg dat ik al bijna vijftien jaar probeer om met hem samen te werken. Als ik mijn vijf favoriete acteurs van dit moment moet noemen, dan zit Matthias daar zeker bij. Hij is zo belachelijk getalenteerd dat het bijna intimiderend is. Zijn werk is vaak donker en geconflicteerd, maar hij slaagt er telkens in om zijn personages menselijk en herkenbaar te maken. Hij is niet bang om ook de lelijke kanten te verkennen, dus toen we hem aan boord kregen, wist ik: we zullen onze lat hoger moeten leggen. Schrijf dat maar discreet op, want ik wil niet dat hij een dikke nek krijgt. (lacht)

Slotvraag: Hoe zie je de toekomst van de cinema na deze coronacrisis?

Theron: Onmogelijk in te schatten, want niemand heeft dit al meegemaakt. Het is allemaal nieuw. Ik denk niet dat we nog volledig teruggaan naar de oude manier van films kijken, maar we mogen het kind nog niet met het badwater weggooien. De bioscoopervaring is zo krachtig en verrijkend dat we wel manieren zullen vinden om ze te behouden. Streaming en bioscopen kunnen perfect naast elkaar bestaan, en elkaar aanvullen en versterken. Cinema zal corona wel overleven. Mensen zullen corona overleven. Ik geloof echt dat het iets zal worden als de griep of polio. Alleen moeten we nu allemaal even op de tanden bijten. En hopen op Big Pharma. (lacht)