Alle mannen zijn dezelfde (en ze stalken Jessie Buckley in Alex Garlands ‘Men’)

In Men wordt Jessie Buckley belaagd door een octet toxische mannen – onder meer een dominee, een politieagent en een exhibitionist – die er allemaal uitzien als de beste vriend van James Bond.

‘Ik kan niet wachten om naar huis te gaan en het gras te maaien’, schatert Jessie Buckley luid maar bijna onhoorbaar – op het aanpalende stuk strand wordt op klaarlichte dag loeiharde muziek gespeeld, bepaald geen uitzondering op het filmfestival van Cannes. De Ierse actrice, die een Oscarnominatie overhield aan The Lost Daughter (2021) van Maggie Gyllenhaal, reisde naar de Côte d’Azur af om er in de Quinzaine des Réalisateurs Men te presenteren, ongemakkelijke, cerebrale folkhorror van Alex Garland – de regisseur die eerder verbaasde met Ex Machina (2014), Annihilation (2018) en Devs (2020) (en in een vorig leven onder meer de roman The Beach (1996) en het scenario van 28 Days Later (2022) schreef).

De katalysator van de horror in Men is rouw. Hebben we last van cyclische trauma’s die een gezonde relatie verhinderen? En waarom?

Op meeslepende wijze vertolkt Buckley in Men de jonge Harper Marlowe, die een prachtig landhuis in de pittoreske groene Engelse countryside huurt om te bekomen van de zelfmoord van de echtgenoot die ze net wilde verlaten. Rust blijkt haar echter niet gegund. Waar ze ook gaat, wordt ze door mannen belaagd: van de onbehouwen, jolige huiseigenaar Geoffrey tot een naakte stalker of een bemoeizuchtige priester. De in totaal acht rare snuiters worden allemaal door dezelfde acteur gespeeld: Rory Kinnear, die u kent als Bill Tanner uit de Bondfilms.

Wat dat allemaal precies te betekenen heeft, weet ook Buckley niet. ‘Ik denk dat het vooral de bedoeling is om vragen op te werpen, niet om een visie op te dringen. Ik vermoed dat Alex Garland erg benieuwd is naar wat de mensen ervan maken. Bij mij – en dat is louter mijn aanvoelen – roept Men vragen op over weerkerende trauma’s. Hebben we last van cyclische trauma’s die een gezonde relatie verhinderen? En waarom? De katalysator van de horror in Men is rouw, een relatiebreuk en de noodzaak om soms iets te ventileren. Sommigen hebben het moeilijk met de pijn uitzitten en verstoppen die dan, maar pijn vindt altijd een weg naar buiten. Soms eindigt dat in toxische mannelijkheid. Maar vrouwen zijn medeplichtig. Man en vrouw staan niet los van elkaar. Harper is geen engel: ze heeft haar echtgenoot pijn gedaan en erkent dat ook. Met die schuld moet ze leren leven maar ze moet niet de schuld van een ander dragen.’

Buckley bewondert haar personage. ‘Ondanks de pijn, het verdriet en de horror kiest Harper voluit voor het leven. Ze gaat naar dat landhuis om haar innerlijke demonen te trotseren. Ze komt de waarheid onder ogen. Ze onderkent haar angst. Ze is eerlijk tegenover zichzelf. Ze is zo dapper om de man te vragen om ook zijn moed bijeen te rapen en voor het leven te kiezen. Het leven met alles wat daarbij hoort: geluk en pijn, liefde en verlies.’

Regisseur Alex Garland leeft zich in het mysterieuze Men uit in sinistere landschapstableaus en heidense symboliek. De griezeligheid en de misogynie monden finaal uit in een verbijsterende bodyhorrorclimax. ‘Alex had me niet verteld wat hij visueel van plan was. Ik vermoed dat hij daar vooral met de fantastische director of photography Rob Hardy over gepraat heeft. Ik kan je wel vertellen dat Alex in dat weelderig groene Engeland is opgegroeid. Als kind moest hij voortdurend door die bizarre, eindeloze spoortunnel in het bos. Hij maakt in Men van de natuur en het landschap een belangrijk personage. Het bos, de weides, die tunnel, de verlaten bunkers… Ze bepalen de textuur van de film en dragen bij tot het onbehagen. Hij brengt die wereld verrukkelijk in beeld. Ik heb de levendigheid van Engeland nog nooit zo uitgesproken in een film gezien.’

De horror werkte niet op het gemoed van de filmploeg. ‘Het was eigenlijk heel leuk om Men te maken. Alex is een regisseur die graag en gemakkelijk samenwerkt. Van camera-assistent en production designer tot acteurs: iedereen wordt aangemoedigd om mee te denken. We waren blij toen we eindelijk aan de enge, zwaardere scènes begonnen. Dat is opwindend werk.’

Toch liet het onheil in Men zijn sporen na. ‘Ik dacht dat ik het personage en de horror perfect van me kon afzetten zodra ik ’s avonds naar het hotel terugkeerde. Maar toen ik in het weekend eens thuis was schrok ik me luid gillend dood telkens wanneer mijn lief de kamer binnenkwam. Het moet zwaarder op me hebben gewogen dan ik aan mezelf toegaf.’

***

De roodharige Ierse eindigde in 2008, op haar negentiende, tweede in I’d Do Anything, een door musicalgod Andrew Lloyd Webber overschouwde BBC-talentenjacht. Daarna wisselde ze musicals af met theater en tv-series. Op haar filmdebuut was het wachten tot de bezwerende thriller Beast (2017) maar toen was het dus wel meteen raak en sindsdien heeft ze de wind in de zeilen. Met de hoofdrol in Wild Rose (2018), over een alleenstaande Schotse moeder die droomt van een countrycarrière in Nashville, kon ze haar capaciteiten als zangeres demonstreren. Volgende week brengt Buckley overigens ook een album uit met voormalig Suedegitarist Bernard Butler. ‘We koppelen daar een bescheiden tour aan, waar ik erg naar uitkijk. Acteren en zingen hebben overeenkomsten. In beide gevallen vertel je een verhaal. Songs zijn films van drie minuten, goeie films zijn als muziek. Maar ik ervaar het werk wel helemaal anders. Een film is een uitdaging. Films verbreden mijn beperkte visie van de wereld en hoe de mens in elkaar steekt. Zingen is meer een een publiek beroeren. Ik voel me heel licht en vrij als ik muziek mag maken of optreden.’

Met rollen in Chernobyl (2019), de ijzersterke miniserie over de kernramp van 1986, en het vierde seizoen van het onvolprezen Fargo (2020), waarin ze de moorddadige verpleegster Oraetta Mayflower speelde, liet Buckley zich ook opmerken in het kruim van de tv-series. In filmland lijkt haar voorkeur uit te gaan naar spraakmakende regisseurs die niet binnen de lijntjes kleuren. Ze speelt de jonge vrouw die met Jesse Plemons afreist naar diens ouders in I’m Thinking of Ending Things (2020), een unheimliche mindfuck van Charlie Kaufman. ‘Als je door een regisseur wordt gevraagd die intelligente, visueel verbluffende, uitdagende films maakt, dan moet je toch niet twijfelen? Ik hou van artiesten die risico’s durven te nemen, die nog vragen durven te stellen zonder je antwoorden op te dringen en die stoutmoedig voor zichzelf een wereld creëeren. Dáár doe ik het voor. Voor mij liever geen vanille, geen middelmaat. Ik beschouw het als een grote eer en een groot geschenk om met regisseurs als Charlie Kaufman of Alex Garland te werken.

Voor haar bijrol in The Lost Daughter (2021), het meer dan geslaagde regiedebuut van actrice Maggie Gyllenhaal, werd Buckley dit jaar genomineerd voor een Oscar. ‘Ook los daarvan was het een geweldige ervaring die me als vrouw heeft veranderd. Aan de basis ligt het boek van Elena Ferrante. Iedereen zou op een bepaald moment in zijn of haar leven de wereld van Ferrante moeten betreden. Maggie Gyllenhaal bleek een geweldige regisseur te zijn.’ Later dit jaar zien we haar aan de zijde van Rooney Mara en Claire Foy in Women Talking. Projecten met Riz Ahmed en Olivia Colman staan in de steigers.

Door het vele werk snakt Buckley ernaar om eens gewoon thuis te zijn. ‘Maar ik klaag niet. Ik prijs me gelukkig dat ik aan zo veel films, series en muziekprojecten mag deelnemen. Ik heb de indruk dat me dat niet uitput maar oplaadt. Het is een choquerend heerlijke tijd voor mij…. Maar dat gras moet echt eens gemaaid.’