60 jaar Spike Lee in 6 films

Op een dag als deze, maar dan zestig jaar geleden, werd Shelton Jackson Lee geboren, hij die u later zou leren kennen als Spike Lee. De rebelse regisseur in zes sleutelfilms.

Met rolmodellen als Akira Kurosawa nam de Amerikaanse regisseur Spike Lee zich al van bij het begin van zijn carrière voor om een storyteller te zijn. Lee mijdt daarbij de controverse niet – zijn publieke persona wordt niet zelden bekritiseerd – en hij legt zich gestaag toe op het in beeld brengen van de Afro-Amerikaanse geschiedenis, zie Malcolm X (1992) en Get on the Bus (1996).

Centrale thema’s in zijn oeuvre zijn racisme, geweld, morele keuzes en terechte straffen. Er wordt hem soms verweten geen sterke rollen weg te leggen voor vrouwen en ook transpersonen te vergeten in zijn strijd. Maar dat is nog niet te laat, want na 22 langspeelfilms, 10 documentaires en verschillende kortfilms, reclamespots en videoclips is de honger van deze regisseur, scenarist, acteur en producer nog lang niet gestild.

In afwachting van zijn documentaire Go Brasil, go! – die al enige tijd aangekondigd is maar waarrond het voorlopig stil blijft – en de op zijn gelijknamige langspeler uit 1986 gebaseerde serie She’s gotta have it: een terugblik op zijn carrière in zes films.

• She’s gotta have it (1986)

Een schoolvoorbeeld van de guerrillafilm: Lee slaagde erin om She’s gotta have it, waarvan hij zowel scenarist, regisseur, acteur en producer is, in twaalf dagen te draaien met een zeer beperkt budget, waardoor hij zich genoodzaakt zag veel van zijn vrienden in te schakelen als cast en crew. She’s gotta have it is de enige film die een scène bevat waarvan Lee achteraf spijt had: de verkrachtingsscène, die voor een epifanie zorgt bij het hoofdpersonage. Gelukkig voor hem kan hij dat in de gelijknamige serie die weldra verwacht wordt rechtzetten.

• Do the Right Thing (1989)

Met Brooklyn als setting brengt Lee hier raciale spanningen in beeld. De zomerse hitte kent de film een beklemmende sfeer toe die enkel kan uitmonden in een tragedie. Verwacht spitsvondige replieken genre ‘Mookie, the last time I trusted you we ended up with a son.’

• Malcolm X (1992)

Wellicht Lee’s meest bekende film, waarin hij het leven van de controversiële leider van de Nation of Islam beschrijft. De hoofdrol wordt vertolkt door Denzel Washington, die er een Oscarnominatie voor beste acteur mee in de wacht sleepte.

• 4 Little Girls (1996)

In deze documentaire brengt Spike Lee verslag uit van de aanslagen op een Baptistenkerk in Alabama, waarbij vier Afro-Amerikaanse meisjes om het leven kwamen. Een Academy Award-nominatie voor beste documentaire was zijn deel.

• 25th Hour (2002)

Voor deze film, die zich afspeelt in het Amerika van na 9/11 en gebaseerd is op het gelijknamige boek van David Benioff, kon Lee rekenen op Edward Norton en Philip Seymour Hoffman voor de hoofdrollen. Monty Brogan (Norton) is een terechtgestelde drugdealer die in zijn laatste vrije uren bespiegelingen houdt over zijn levensloop. Eén van de meest memorabele scènes is zonder twijfel de ‘fuck’-monoloog van Brogan, waarmee Lee rechtuit raciale stereotypen aankaartte.

• Chi-raq (2015)

Deze moderne adaptatie van de Oud-Griekse komedie Lysistrata van Aristophanes toont het gewelddadige bendeleven in het hedendaagse Chicago, en hoe de vrouwen daar een einde aan proberen te maken door hun partners seks te ontzeggen tot er een wapenstilstand is. Lee kon onder andere rekenen op samenwerkingen met Teyonah Parris, Nick Cannon, John Cusack, Wesley Snipes en Samuel L. Jackson.