‘1917’ van Sam Mendes: oorlogsepos voor uw Oscarpronostiek

Met zijn opwindende oorlogsepos 1917 volgt Sam Mendes de modderige missie van twee kleine helden van de Eerste Wereldoorlog in één meesterlijke take. Op de Golden Globes werd de film net uitgeroepen tot beste drama. Ook Mendes zelf viel er in de prijzen.

Op 6 april 1917 verklaarden de VS officieel de oorlog aan Duitsland, dat al sinds 1914 aan een bloedige uitputtingsslag bezig was tegen andere Europese grootmachten. Dat nieuws heeft duidelijk het westelijke front nog niet bereikt wanneer Blake (Dean-Charles Chapman) en Schofield (George MacKay) diezelfde dag door hun generaal abrupt uit hun middagdutje worden gewekt. Hij commandeert de twee jonge korporaals om zo snel mogelijk het ‘verlaten’ niemandsland over te sluipen en daar een boodschap te bezorgen aan de korporaal van een verder gelegen bataljon, dat volgens bepaalde bronnen recht in een Duitse valstrik loopt.

Deze prikkelende premisse kreeg Sam Mendes als ukkie ingelepeld door zijn grootvader Alfred, die zelf nog als boodschapper diende aan het Vlaamse front. In het hoofd van de Oscarwinnende regisseur van American Beauty (1999) en de Bondsuccessen Skyfall (2012) en Spectre (2015) ging die herinnering een eigen leven leiden. Veertig jaar later klopte de Brit die missie in zijn eerste (!) zelfgeschreven scenario op tot een epische trip door het stukgeschoten niemandsland – een drassige plek die bezaaid is met kraters, valstrikken, ratten en rottende lijken – en langs de menselijke kant van premoderne oorlogsvoering.

Om die helse onderneming tastbaar te maken, koos de gelauwerde film- en theaterregisseur niet voor opwindende montagetechnieken zoals Christopher Nolan in Dunkirk of voor Spielbergs sentimentele spielereien in War Horse. Liever dropt Mendes zijn kijkers onvoorbereid en zonder achtergrondinfo in het midden van de actie via een beklemmende videogame-aanpak: in realtime meereizen én meeleven met zwijgzame soldaten door de gruwel in schijnbaar één lange opname te tonen, een ingenieuze techniek die Alejandro González Iñárritu in 2014 voor Birdman toepaste. Dankzij de indrukwekkende decors, de broeierige soundtrack van Thomas Newman die – net zoals deze viscerale oorlogsthriller zelf – geleidelijk meer registers opentrekt en het visuele vernuft van de iconische cameraman Roger Deakins vloeien de verschillende aan elkaar geplakte shots naadloos in elkaar over tot één doorlopende dodendans tussen camera en landschap, tussen kwetsbaarheid en harde realiteit.

Om ruim een eeuw na de feiten nog zulke nieuwe manieren te ontdekken om kijkers de overweldigende chaos en horror van de Grote Oorlog te laten ervaren en het postapocalyptische niemandsland nog levensechter in beeld te brengen, moet je een verbeeldingsrijke en innovatieve cineast zijn. Sam Mendes laat er met 1917 dan ook geen twijfel over bestaan dat hij een van de veelzijdigste regisseurs van de eenentwintigste eeuw is. Oscarpronostiek, iemand?