Tv-tip: ‘Leaning into the Wind’, een fascinerende blik in de wereld van een landschapskunstenaar

Een meeslepende documentaire over de Schotse landschapskunstenaar Andy Goldsworthy.

Boven op een berghelling tegen de brullende wind in leunen is iets wat niet onmiddellijk lukt. ‘Ik val veel’, zegt de Britse landschapskunstenaar Andy Goldsworthy. ‘Maar je moeten leren vallen.’ De documentaire Leaning into the Wind (2017) doet uit de doeken hoe hij uit boomtakken, regendruppels of bloemblaadjes, maar ook klei of rotsen zijn unieke werken maakt.

Je ziet in Leaning into the Wind de kunstenaar, 63 jaar ondertussen, over en tussen de takken van een kale, door de wind geteisterde en gekromde haag van jonge knotwilgen kruipen. Iets later zie je hem dat, tot verbazing van de voorbijgangers, nog eens overdoen in een groene sierstruik in de stad. Je ziet hem bij het begin van een regenbui uitgestrekt op de stoep liggen. Wanneer de tegels rondom hem helemaal nat zijn, staat hij op. Wat achterblijft, is de afdruk van zijn lichaam. Even toch, want de regen wist dat ook beeld weer uit.

Maar niet alle werk van Goldsworthy is zo vluchtig. Hij laat ook schapen met hun hoeven schilderen door rond een voederbak in een modderig weiland grote witte vellen papier te leggen. Hij bouwt koepels van rivierklei, hij buigt de stengels van bomen om tot bogen, een handelsmerk van hem dat je ook terugvindt in Stone Sea: vijfentwintig overlappende bogen van kalksteenblokken, als evenzoveel stenen golven, in het Saint Louis Art Museum.

De Duitse regisseur Thomas Riedelsheimer maakte eerder al een portret van Goldsworthy, Rivers and Tides (2001). Ondanks het warme onthaal van die film voelde Goldsworthy er zich ongemakkelijk bij: hij vond dat hij te veel werd geportretteerd als een romantische natuurgoeroe. Dat zet deze nieuwe documentaire recht. Ze toont de kunstenaar als een hardwerkende artiest die vanuit het Schotse Dumfriesshire de wereld afreist, van Brazilië tot Gabon. Het accent ligt deze keer minder op de impact die de tijd op hemzelf en zijn kunst heeft maar op de materialen waarmee hij werkt en zijn pogingen om één te worden met de natuur, een zoektocht waarvoor Goldsworthy meer en meer zijn eigen lichaam inzet. Je ziet de kunstenaar bloemblaadjes over zijn lichaam draperen, zijn met felrode aarde ingesmeerde handen in een stroompje water steken en hem tegen de woeste wind in leunen.

‘Er zijn twee verschillende manieren om naar de wereld te kijken’, zegt Goldsworthy ergens. ‘Je kunt het pad volgen of je kunt door de heg lopen.’ Zijn eigen keuze moge duidelijk zijn.