Tv-tip: ‘En toen was het stil’, een integere docu over de aanslagen van 22 maart in Brussel

© © VRT - Lieve Blancquaert

Op 22 maart zal het vijf jaar geleden zijn dat ons land werd opgeschrikt door terroristische aanslagen in Zaventem en het metrostation Maalbeek. In de integere driedelige docureeks En toen was het stil zoeken fotograaf Lieve Blancquaert en regisseur Nathalie Basteyns (Beau Séjour) acht getuigen van die noodlottige dag op.

Lieve Blancquaert: Het is geen reconstructie, maar een serene, visueel sterke documentaire over mensen die zelden gehoord worden. 32 doden. 300 gewonden. Dat zijn de officiële cijfers, maar bijna niemand spreekt over en met de duizenden betrokkenen. We krijgen bijna de kans niet om te luisteren naar wat er in hun hoofden omgaat.

Hoe hebben jullie die dag beleefd?

Nathalie Basteyns: Ik denk dat iedereen zich wel kan herinneren waar hij of zij op dat ogenblik was, net als bij 9/11 en de schietpartij in de Bataclan. Maar dit gaat over zoveel meer dan de aanslagen. We hebben in de eerste plaats naar die mensen geluisterd. Er wordt veel te weinig geluisterd.

Blancquaert: We hebben vooral gekozen voor getuigen die psychisch gekwetst zijn. Hun verhaal is herkenbaar voor al wie met een afgrijselijke gebeurtenis moet leven. Dat maakt het universeler dan een documentaire over de daders. Laat die maar over aan Eric Goens. (lacht)

Het kan voor hen toch niet gemakkelijk geweest zijn om zo openlijk hun verhaal te doen?

Basteyns: Zeker niet, maar het bood hen troost en loutering. Achteraf waren ze allemaal blij dat ze het gedaan hadden.

Blancquaert: Onder de getuigen zijn er ook mensen die geen duidelijk fysiek letsel hebben, en daardoor soms niet als een slachtoffer worden erkend.

Basteyns: De maatschappij heeft het daar nog altijd moeilijk mee. Ik zit zelf in een rolstoel. Acht jaar geleden keken mensen me echt argwanend aan. Als je niet volledig in gips gewikkeld bent, is er blijkbaar niets met je aan de hand.

Blancquaert: Ik was ongelooflijk zenuwachtig om te spreken met Ed en Marjan, die hun twee kinderen op slag verloren in Zaventem. Ik was kapot van dat verhaal, misschien omdat ik ook een zoon en dochter heb. Maar dat bleek dan zo’n krachtige, serene getuigenis, die mij heel veel geleerd heeft. Het is misschien wel onze verantwoordelijkheid om de slachtoffers aandacht te blijven geven en te ondersteunen. Daarin schiet de maatschappij soms tekort.

Zijn jullie bang dat onze samenleving het trauma van 22 maart op een dag vergeten zal zijn?

Basteyns: Het is menselijk. Ik heb ooit met straatkinderen in Nepal gedraaid voor een documentaire. Dit vergeet ik nooit, dacht ik toen. Een maand later was ik het toch vergeten.

Blancquaert: Het is goed dat we zulke vreselijke gebeurtenissen deels achter ons kunnen laten. Maar we moeten ze ook regelmatig oproepen, om onszelf te herinneren aan het belang ervan. Dat is ons met de docu ook gelukt, denk ik. Je zult merken dat de verhalen universeel zijn. Dat ze niet enkel over Zaventem gaan, maar in zekere zin over elke aanslag op iemands vrijheid.

En toen was het stil

Maandag 15/3, 20.35, Eén

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content