Waarom u geen volwassen man wilt zijn in een tienerreeks op Netflix

© Mellon
Geert Zagers
Geert Zagers Journalist bij Knack Focus

Mocht u tijdens I Am Not Okay with This het gevoel gehad hebben dat u de reeks al eens gezien hebt, dan is daar een goede reden voor: Netflix’ elevator pitch voor de reeks was letterlijk ‘wanneer The End of the F***ing World Stranger Things kruist’. De nieuwe generatie jongerenreeksen waar Netflix vandaag zwaar op inzet, is in snel tempo een formule aan het worden. Maar dan wel: een eigenaardige, bizar specifieke formule.

Spoilert wp-block-rmg-alertbox-rmg-alertbox

Dit stuk bevat spoilers voor Sex Education 1 & 2, The End of the F***ing World 1 & 2, Stranger Things 1, 2 & 3 en I Am Not Okay with This.

1. Wees vaag over de tijd waarin de reeks zich afspeelt

Als je er eenmaal op begint te letten, wordt het al snel een kleine obsessie: uitzoeken in welk decennium Sex Education, The End of the F***ing World en I Am Not Okay with This zich afspelen. Eric uit Sex Education kleedt zich alsof hij in The Fresh Prince of Bel-Air meespeelt – denk colour blocking en heel veel prints, peak 1990. De rest van de personages waant zich in een Amerikaanse high school van de eighties, wat ietwat vreemd is aangezien ze Brits Engels spreken en Ed Sheeran in hun universum wel degelijk blijkt te bestaan. Stanley uit I Am Not Okay with This dirkt zich dan weer op alsof hij naar een Beegees-concert gaat en rijdt rond in een Ford Fairmont uit 1979, maar hij weet wel wat een USB-stick is. De huizen in The End of the F***ing World zijn dan weer ingericht in vijftig tinten bruin, volledig naar seventiesstandaarden, terwijl Bonnie rondrijdt in een Volkswagen Corrado, die pas vanaf 1988 geproduceerd werd.

Zoals gezegd: een kleine obsessie.

De vaagheid is geen toeval: het is de bedoeling. Het is het voornaamste kenmerk van de moderne tienerreeks, nieuwe stijl: alles speelt zich af in een ongedefinieerd, maar hypergestileerd verleden. Stranger Things, de enige van deze reeksen die in een specifiek decennium gesitueerd is, bekijkt de jaren tachtig dan weer door een opvallend geromantiseerde en geïdealiseerde bril – alsof iedereen een BMX had, walkietalkies écht zo goed werkten en batterijen nooit leeg raakten. ‘The Teen Dramas That Reject Modernity’, noemt The Atlantic het. ‘In een wereld waarin zelfs Sesamstraat thema’s als dakloosheid en de opioïdencrisis bespreekt, kunnen kijkers terecht bij Netflix om getroost te worden door een cultureel landschap waar we nog vrij kunnen rondfietsen door kleine stadjes, er nog diners op Main Street zijn en mensen nog met elkaar praten zonder dat er een scherm tussen zit.’

Stanley uit I Am Not Okay with This beschikt over een VHS-collectie, luistert zijn muziek liefst op vinyl en heeft een mening over laserdisk: we zitten met een generatie met een ernstige analoogfetisj.

Het ís inderdaad opvallend, net omdat de nieuwe generatie jongerenreeksen momenteel de vlaggenschepen van de streamingdienst zijn. Stranger Things 3 behoorde tot de meest bekeken Netflix-reeksen tot op heden. Sex Education zou in een maand 40 miljoen kijkers hebben gelokt. Het succes van The End of the F***ing World 1 was ook voor Netflix zelf een verrassing. Toen Netflix zeven jaar geleden op het toneel verscheen, zette het zich in de markt met reeksen die heel erg over de maatschappij van nu leken te gaan, zoals House of Cards en Orange Is the New Black. Nu die series afgelopen zijn, gaat de streamingdienst een nieuwe richting uit: die van de veilige, vage en een beetje vervalste nostalgie naar een periode die zijn kijkers nooit gekend hebben.

2. Vind de enige tieners ter wereld zónder smartphone

Nog even over het hele ‘Was het nu 70, 80, 90 of 2020?’-spelletje: helemaal geschift wordt het als het over de technologie in die reeksen gaat. In I Am Not Okay with This wordt er één referentie aan Instagram gemaakt en bestaan er USB-sticks, maar verder lijkt niemand over een gsm te beschikken. In Sex Education wordt Otis niet met zijn gsm wakker, maar met een wekker – dat is zo’n ding dat het uur aangeeft en met een kabel naar het stopcontact gaat alsof het 1996 is. In The End of the F***ing World slaat Alyssa haar gsm kapot en blijkt James er nooit een gehad te hebben. Mocht u al eens in contact gekomen zijn met een tiener, dan weet u: dat is niet realistisch. Netflix lijkt de enige minderjarigen ter wereld te hebben gevonden die geen gsm hebben, niet weten wat YouTube is en hun opzoekwerk daadwerkelijk in een bibliotheek doen.

Ondertussen wordt vergane technologie gecultiveerd alsof het moderne relikwieën zijn. Dan hebben we het niet alleen over Stranger Things, dat dweept met walkietalkies, amateurradiozenders en Sony Walkmans, Fixkes-stijl. Stanley uit I Am Not Okay with This blijkt over een VHS-collectie te beschikken, waarin nineties- en noughtiesfilms als Sister Act 2 (1993) en Erin Brockovich (2000) prijken, zijn muziek liefst op vinyl te beluisteren en een mening over laserdisk te hebben. Voeg daar de audiocassettes en polaroids in 13 Reasons Why aan toe en het is duidelijk: we zitten met een generatie met een ernstige analoog-fetisj.

3. Maar die wél weten wat panseksualiteit en body positivity is

Het had een verrassende plotwending in I Am Not Okay with This moeten zijn: Syd die zich realiseert dat ze op meisjes valt. Alleen: dat was het niet. Het zat er namelijk aan te komen. Dezelfde twist zat immers ook al in Stranger Things 3, waarin Robin de avances van Steve afhield omdat ze op meisjes viel, én in Sex Education 2, waarin Lily en Ola ontdekten dat ze gevoelens voor elkaar hadden. Dat zijn drie reeksen in minder dan een jaar tijd die zich wagen aan een lesbian reveal. Het is een geinige vaststelling: ook woke televisie lijkt op weg om zijn eigen tropes te creëren.

Want dat is het andere ding: de moderne tienerreeks mag zich dan in een soort onbestemde seventies of eighties afspelen, de zoektocht naar seksualiteit en identiteit van de personages is heel erg 2020. Dat is niet eens een groot statement. Het is simpelweg evident voor een tienerpubliek. Sex Education is het voor de hand liggende voorbeeld, met subplots over MeToo, het belang van consent, vaginisme, body positivity en het spectrum dat seksualiteit is. Werkelijk elke zestienjarige lijkt er ook doordrongen van het belang van open en eerlijke communicatie in een relatie en praat met de expertise van een assistent in een faculteit Psychologische Wetenschappen.

Drie reeksen in minder dan een jaar tijd wagen zich aan een lesbian reveal. Het is een geinige vaststelling: ook woke televisie lijkt op weg om zijn eigen tropes te creëren.

Maar het zit ook in pakweg Stranger Things. Misschien niet zozeer in het begin, maar je voelt hoe de reeks doorheen de seizoenen opschuift richting maatschappelijk bewustzijn. In seizoen twee krijgt Eleven controle over haar eigen plot en is ze niet langer een nevenpersonage in een jongensuniversum. In het derde seizoen wordt Nancy plots geconfronteerd met seksisme op de werkvloer en heeft ze gesprekken met haar moeder over de permanente onrust die gepaard gaat met een vrouw in een mannenwereld zijn. Plots is Mike niet langer het centrum van het verhaal – iets wat ook Otis overkwam in Sex Education 2 – en moet hij aanvaarden dat de dingen niet om hem draaien. Plots krijgt Steve het meisje níét . Of hoe de issues van 2020 ook in de jaren tachtig blijken op te duiken.

4. Het mannelijke hoofdpersonage: een softboi

Mochten Otis, Mike, Stanley, James en Timothée Chalamet in uw hoofd zowat één persoon geworden zijn, dan bent u daar niet alleen in. Veel meer dan de lesbian reveal is dat dé trope van de nieuwe Netflix-generatie: de softboi. De gespierde hunk en de artistieke rebel zijn passé. De moderne droomjongen is zacht, schattig en vraagt of alles oké met je gaat.

‘Why Are British Soft Boys Taking Over Netflix?’ kopte Vulture een jaar geleden. ‘We hebben het over een onbeholpen adolescent die altijd het juiste probeert te doen, maar zichzelf innerlijk pijnigt als het fout gaat. Hij is mager, bleek, bovenmatig intelligent, maar gedraagt zich als een kluns als hij met andere mensen praat, en in het bijzonder met meisjes.’ Vulture had het over Asa Butterfield, die de magere, emotioneel intelligente en lichtjes met een superioriteitscomplex kampende Otis speelt in Sex Education, en Alex Lawther, die de magere, emotioneel intelligente en lichtjes met een superioriteitscomplex kampende James speelt in The End of the F***ing World, maar sindsdien zijn er nog een paar magere, emotioneel intelligente en lichtjes met een superioriteitscomplex kampende softbois bij gekomen. Finn Wolfhard en Noah Schnapp, oftewel Mike en Will uit Stranger Things, zijn, nu ze respectievelijk zeventien en vijftien geworden zijn, opgegroeid tot antimacho’s met mooie jukbeenderen. Wyatt Oleff, alias Stanley uit I Am Not Okay with This, lijkt zich ook voor het clubje te hebben ingeschreven. In hun zoektocht om toxische maculiniteit te vermijden lijken alle tienerreeksen bij hetzelfde mannelijk hoofdpersonage te zijn uitgekomen.

5. Maak een soundtrack waar generatie X blij van wordt

Fijn weetje: Bloodwitch, de band die Stanley in I Am Not Okay with This het liefst op vinyl luistert, bestaat echt. Of liever: het is een fictieve band, bedacht door Charles Forsman, de auteur van de strips waar de reeks op gebaseerd is, maar je kunt er wel echte muziek van vinden. Op Spotify staan elf nummers, speciaal voor de reeks gemaakt door de zestienjarige Tatyana Richaud en Graham Coxon. Die laatste kent u als de 51-jarige gitarist van Blur. Fijne plaat ook. Zeker voor fans van The Jesus and Mary Chain.

Waarom u geen volwassen man wilt zijn in een tienerreeks op Netflix
© Mellon

Dat zijn geen muzikale standaardreferenties voor tieners en dat is geen toeval. De Netflix-tienerreeksen van vandaag mogen dan bevolkt worden door generatie Z, ze klinken als een fantasie van generatie X. Op de soundtrack hoor je geen hiphop, geen hedendaagse pop, geen mumble rap, geen EDM en geen beats. In plaats daarvan krijg je een klein beetje vintage synthesizers en voor de rest gitaren uit de jaren zestig, gitaren uit de jaren tachtig en gitaren van nu. Stranger Things hield het bij de eighties en ging in zijn eerste seizoen voor Television, Tangerine Dream en Joy Division. De theme song van The NeverEnding Story die in seizoen drie zo prominent aanwezig was? Van de hand van Giorgio Moroder. Sex Education doet het dan weer op de tonen van Ramones, Violent Femmes, The Cure, Al Green en Bob Seger. Met alle respect: toch niet meteen een millennialicoon, die laatste.

Merk ook op dat het hier niet meteen om classics gaat. Meer dan een feest van de herkenning, is de muziek tijdens de afleveringen een permanente Shazam-ervaring. De soundtracks van I Am Not Okay with This en The End of the F***ing World, beide samengesteld door Graham Coxon, spannen de kroon en klinken alsof ze zo in de platenwinkel van High Fidelity zijn bedacht. The End of the F***ing World laat sixtiestienersterren als Bobby Vinton, vergeten soulartiesten als Bettye Swan, hedendaagse indiekids als Florist en artists’ artists als Scott Walker hand in hand gaan. I Am Not Okay with This probeert zowaar Prefab Sprout, Captain Beefheart, Roxy Music en Karen Dalton aan de kids te verlappen. Zeg over haar politieke correctheid wat u wilt, maar de fictieve jeugd van tegenwoordig heeft een zotte, zotte muzieksmaak.

6. Refereer aan John Hughes

Stranger Things verwees in zijn eerste seizoen in driekwart van de shots naar Steven Spielberg en de verfilmingen van Stephen King. Het is moeilijk om The End of the F***ing World te kijken zónder aan Wes Anderson te denken – en dan vooral aan Moonlight Kingdom. Sex Education injecteerde de raunchy comedy van American Pie met de oprechtheid van Freaks and Geeks, de doorbraakreeks van Judd Apatow en Seth Rogen. I Am Not Okay with This knipoogde wel héél nadrukkelijk naar Donnie Darko en Carrie. Het valt niet te ontkennen dat de nieuwe Netflix-generatie nagenoeg alle tienerfictie van de voorbije veertig jaar onder de loep heeft genomen, geremixt en naar zijn hand gezet.

go to-referentie van het moment is evenwel John Hughes. Niet de allergrootste naam bij ons, maar in de Amerikaanse tienerfictie niets minder dan een icoon. In de jaren negentig stuwde de Amerikaanse regisseur, die in 2009 overleed, de kinder- en hondencomedy nieuwe richtingen uit met Home Alone, Beethoven en Dennis the Menace, maar het is vooral zijn werk uit de jaren tachtig, toen hij de basis legde voor de Amerikaanse high-school comedy, dat vandaag tot de verbeelding lijkt te spreken. Nancy in Stranger Things? Zo weggelopen uit Sixteen Candles van John Hughes . Stanley in I Am Not Okay with This? Gestileerd naar Duckie in John Hughes’ Pretty in Pink. Het is ook niet alsof de makers er een geheim van maken. Pakweg I Am Not Okay with This werd gepitcht als ‘alsof John Hughes een superheldenfilm maakt’. Laurie Nunn, de showrunner van Sex Education, had het over hoe ze ‘vooral van de John Hughes-films van de jaren tachtig’ hield en de show ‘het gevoel van een hommage’ wilde geven.

Netflix lijkt de enige minderjarigen ter wereld te hebben gevonden die geen gsm hebben, niet weten wat YouTube is en hun opzoekwerk daadwerkelijk in een bibliotheek doen.

Weet u meteen waarom Sex Education 1, Stranger Things 2 én I Am Not Okay with This de prom-finale, ooit hét grootste cliché van het Amerikaanse high-school drama, weer bovenhaalden. Maar het leidt ook tot merkwaardig specifieke toevalligheden. Zoals daar zijn: twee reeksen die in een dikke maand tijd een hele aflevering lang refereren aan The Breakfast Club, Hughes’ ultieme klassieker. In die film moeten vijf leerlingen van diverse pluimage – de atleet, de nerd, de rebel, het verwende nest en het buitenbeentje – nablijven in de bibliotheek. Ze moeten een opstel schrijven over hoe ze zichzelf zien. Aan het eind van de film komen ze tot de conclusie dat ze allemaal verschillen, maar ook allemaal hetzelfde meemaken. Midden januari deed Sex Education de film losjes over in de voorlaatste aflevering van het tweede seizoen, maar nu met een feministische boodschap. Eind februari bracht I Am Not Okay with This een hele aflevering durende hommage aan de film waarin zelfs de blowscènes in de gangen en de kleurcodering van de kledij werden overgedaan.

Blijkbaar zijn heel veel mensen aan dezelfde dingen tegelijkertijd aan het denken.

7. O ja: vermoord de vaders

Nog één ding: je wilt géén volwassen man zijn in een tienerreeks op Netflix. Nu brengt de oudere generatie het er zelden geweldig goed van af in high school-reeksen, maar wat we de voorbije jaren op Netflix hebben gezien is regelrechte mannenmoord. Bob wordt in Stranger Things op gruwelijke wijze verscheurd door de Demo-dogs. De enige volwassen man die Alyssa en James tegenkomen in The End of the F***ing World steken ze neer, de enige volwassen man in seizoen twee wordt per ongeluk door het hoofd geschoten. De man die er het het beste van afbrengt, is Hopper uit Stranger Things, die, getuige de trailer van seizoen 4, momenteel in een strafkamp in Siberië zit.

Dat zegt iets.

Nog opvallender is het als je naar de vaders gaat kijken. Maeve en Otis werden in Sex Education verlaten door hun vaders – die van Maeve komt zelfs nooit ter sprake. Alyssa’s vader in The End of the F***ing World is een weggelopen drugdealer die zijn eigen kind uiteindelijk probeert aan te geven; James’ vader sterft in een bowling in seizoen twee. Syds vader in I Am Not Okay With This? Dood door zelfmoord. Stanleys vader? Nutteloze alcoholist. Wills vader in Stranger Things? Komt enkel langs om geld af te troggelen.

Geen idee waarom, maar Netflixtieners haten hun papa héél, héél hard.

Allemaal te zien op Netflix:

Sex Education

The End of the F***ing World

Stranger Things

I Am Not Okay with This

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content