Waarom The End of the F***ing World 2 de sequel is die we gevreesd hadden

De muziek zit weer goed. Het is fijn om James en Alyssa terug te zien. En toch scheelt er iets aan The End of the F***ing World 2.

Nog voor er één aflevering van het seizoen was uitgezonden, hingen er al twijfels rond The End of the F***ing World 2. Flink wat twijfels. Seizoen één van deze ‘ballad of murder and angst’ had namelijk een behoorlijk perfect einde: het hoofdpersonage dat op het strand neergeschoten wordt, gevolgd door een cut to black op de tonen van Skeeter Davis’ The End of the World.

Inzake eindes leek dat behoorlijk definitief.

Het leek dan ook heel moeilijk om daar een sequel aan te breien. The End of the F***ing World was het verhaal van de zeventienjarige James, een British soft boy met Hugh Grant-looks die dacht dat hij een psychopaat was, en Alyssa, een rebelse brat die, for wha’ever reason, systematisch weigerde om de letter t uit te spreken. James was in de eerste aflevering met Alyssa van huis weggelopen met de intentie om haar te vermoorden. Zeven episodes, een moord uit zelfverdediging en heel veel loutering later offerde hij zich op om haar te redden. In scenaristenjargon heet dat dan: de verhaalboog van de personages is voltooid.

En er was nog een andere reden: de dood van James was ook het einde van de gelijknamige strip van Charles Forsman waarop de reeks gebaseerd is. Het bronmateriaal was verteld, meer was er niet.

Dat was de vrees waarmee we aan het tweede seizoen begonnen: dat de sequel er leek te komen omdat The End of the F***ing World tot een onverwachte hit was uitgegroeid en de fans meer wilden, niet omdat de makers nog iets toe te voegen hadden. Meer van hetzelfde in het beste geval. Uitmelkerij in het slechtste.

Het spijtige nieuws: die vrees bleek niet geheel onterecht.

Seizoen twee voelt als een brainstormsessie van de scenaristen.

Voor de duidelijkheid: het is niet dat The End of the F***ing World 2 een verspilling van uw tijd is. Wat goed was aan seizoen één, blijft ook goed aan seizoen twee. Vooreerst is dat de soundtrack, samengesteld door Blur-gitarist Graham Coxon. Opnieuw slaagt hij erin een eigen muzikale wereld te creëren, waarin sixtiestienersterren als Bobby Vinton, vergeten soulartiesten als Bettye Swan, indiekids als Florist en artist’s artists als Scott Walker hand in hand gaan. Zelden meer geshazamd tijdens het tv-kijken – dat zegt iets. Ook het acteerwerk blijft uitstekend: de wisselwerking tussen Alex Lawther en Jessica Barden, vrienden in het echte leven, blijft overeind nu ze twee jaar ouder zijn geworden. (Dat gezegd zijnde: Barden is ondertussen 27. Dat begint net iets meer op te vallen.)

Maar de echte ster bleek het universum waar The End of the F***ing World zich in afspeelt, een nadrukkelijk geconstrueerde wereld van droge humor, spitse voice-overs, to-the-pointmontages en obsessief gestileerde décors – zelfs de maaltijden zijn een compositie op het bord. Een universum dat in seizoen twee nog altijd opgetrokken is uit gelijke delen Bonnie & Clyde, Quentin Tarantino en Wes Anderson en tegelijk sixtiesretro, ninetiescool en hedendaagse quirkiness uitstraalt. Geen idee waar of wanneer The End of the F***ing World zich afspeelt, maar het is een fijne plek.

Hoe goed dat universum werkt, valt vooral op in de eerste aflevering, waarin James en Alyssa niet te zien zijn. In plaats daarvan krijgen we het verhaal van nieuwkomer Bonnie (rechts op de foto op de vorige pagina, gespeeld door Naomi Ackie, die straks ook in Star Wars meedoet). Zij is het verknipte lief van de man die James in het vorige seizoen om het leven heeft gebracht, en Bonnie lijkt vastbesloten diens dood te wreken. Niet toevallig is net dit de beste aflevering van het seizoen: ze doet je afvragen of seizoen twee niet beter had gewerkt als anthologiereeks, zoals Fargo, waarin nieuwe personages een nieuw verhaal krijgen in hetzelfde universum.

Bonnies dode vriend heette Clive, trouwens.

Bonnie en Clive dus.

U hebt ‘m.

De problemen beginnen dan ook pas de kop op te steken wanneer Alyssa en James hun herintrede maken en de makers hun verhaallijn opnieuw oppikken. James blijkt als bij wonder nog te leven. Alyssa is net getrouwd. Zijn papa is gestorven. Haar mama wil niet dat ze elkaar zien. Iedereen zit met trauma’s. Waarna ze hun roadtrip van seizoen één nog eens mogen overdoen met Alyssa als runaway bride. Alleen: zo rond aflevering vier begin je te voelen dat de scenaristen met dezelfde twijfels als de kijker zaten. Ze hebben geen idee wat ze nog willen vertellen, dus hebben ze een generische plot geschreven waarin James en Alyssa geforceerd uit elkaar worden gehaald en geforceerde obstakels moeten overwinnen om opnieuw elkaar te kunnen vinden. Toegegeven, dat leidt tot wellicht de beste asverstrooiingsscène sinds The Big Lebowski, maar nergens krijg je het gevoel dat de makers daadwerkelijk zin hadden in dit seizoen.

Je voelt de brainstormsessies van de scenaristen.

Misschien is het dat wel.

Seizoen twee wil een punt maken over de romantische clichés van de tienertragedie. Alleen: dat had seizoen één ook al gedaan.

Een kleine nuance: de makers lijken in het tweede seizoen wel degelijk iets te willen vertellen. The End of the F***ing World 2 neemt heel nadrukkelijk de geromantiseerde clichés van de runaway teenage tragedy ballad – zie Bonnie and Clyde, Badlands en Natural Born Killers – in het vizier en probeert ze onderuit te halen. Driekwart van het seizoen loopt Alyssa in een bruidsjurk rond als een runaway bride, een dot van een trope sinds het einde van The Graduate, maar finaal moet ze wel aan de achtergelaten, trieste man gaan vertellen waarom ze niet meer samen wil zijn. Dat is pijnlijke tv. De moord van Clive in het eerste seizoen was in coming-of-agetermen de Grote Levensveranderende Gebeurtenis, maar blijkt in seizoen twee meer dan een plotvehikel: het is een trauma dat James en Alyssa moeten verwerken. Cool doen is één ding, maar in het universum van The End of the F***ing World moeten de personages wel degelijk de gevolgen van hun daden dragen. Evenveel coming of age is dit grow up and face the f***ing consequences.

Ook de miraculeuze verrijzenis van James lijkt in dat idee te passen. ‘Het was een passend einde. Een gedoemd liefdesverhaal. Een perfecte tragedie’, zegt James nu in de derde aflevering, vanuit het graf, zo lijkt het. Waarna hij er een zinnetje aan toevoegt: ‘Alleen stierf ik niet.’ Hij heeft gelijk. Zijn dood was een gedroomd einde geweest voor een personage in een teenage tragedy, maar niet in The End of the F***ing World. Het was te makkelijk geweest. Te perfect. Het leven is geen tv-serie. Zelfs niet als je letterlijk een personage in een tv-serie bent. Dat is wat seizoen twee wil zeggen.

Alleen: dat punt hadden ze al eens gemaakt. Meer zelfs: het was de basispremisse van seizoen één. In de recensies werd er veel geschreven over de referenties aan de films van Tarantino en Wes Anderson, maar eigenlijk wilde The End of the F***ing World dat soort cinematografische cool net ondergraven. Seizoen één was het verhaal van twee tieners met issues die niet terechtkonden bij volwassenen en zich dan maar, bij wijze van schild, gingen gedragen als personages in een film. Om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat ze dat niet waren en dat niet cooldoenerij maar net je openstellen voor menselijkheid de sleutel tot geluk is. Dus ja, The End of the F***ing World was schatplichtig aan Badlands, Bonnie & Clyde, True Romance, Natural Born Killers en Moonlight Kingdom, maar het deed iets met die filmtraditie. Het was het 21e-eeuwse antwoord erop. The End of the F***ing World was de geleidelijke transformatie van twee coole filmpersonages met problemen in twee echte, menselijke tieners met problemen.

Het punt dat seizoen twee wil maken, is dan ook niet nieuw.

Het is gewoon minder subtiel.

Al die overbodigheid komt wel degelijk met een prijs: het verknoeit de herinnering aan seizoen één.

‘Dit is geen fan service‘, zei Jessica Barden op voorhand in NME over seizoen twee. Dat was een leugen. Op zich is dat ook niet erg. Seizoen twee laat de kijker nog eens een kleine drie uur vertoeven in een universum waarin het aangenaam vertoeven is: daar is weinig mis mee. Alleen komt het in dit geval wel met een prijs: het perfecte einde van seizoen één.

Het slotshot van seizoen één was nagenoeg perfect omdat het de verhaalboog van James afrondde, paste in het naïeve romantische universum van de reeks en net suggestief genoeg was. Seizoen twee wekt James bruutweg tot leven om het einde van de f***ing wereld nóg eens over te doen. The End of the F***ing World had een haast gedroomd einde en ruilde het moedwillig in om de fans – en Netflix – te plezieren. Dat is ook de afweging die je als kijker maakt: je hebt er acht extra afleveringen bij gekregen, maar ze hebben wel het afgeronde verhaal van het eerste seizoen onderuitgehaald. Zomaar.

Het is bijna te toevallig, maar The End of the F***ing World is al de derde reeks dit jaar die met identiek datzelfde probleem kampt. Big Little Lies kreeg een onverwacht tweede seizoen nadat het centrale personage in de finale van seizoen één van de trap gegooid werd. Callboys werd wegens succes verlengd nadát Jan Eelen in de slotaflevering het populairste personage gemold had. Het is de paradox van minireeksen: ze hebben succes omdat ze een afgerond verhaal vertellen. Waarna er een vervolg moet komen.

Big Little Lies 2, Callboys 2.0 en The End of the F***ing World 2 probeerden dat allemaal op dezelfde manier op te lossen: met een subplot over traumaverwerking en door dieper in te gaan op de losse rafels in de plot van het eerste seizoen. Alleen loop je op die manier ook het risico op een rafelig scenario dat geconstrueerd en artificieel aanvoelt. Bij Callboys 2.0 leidde dat tot over-the-top- maar hoogst amusante onzin, bij Big Little Lies 2 mondde het uit in een matig meer van hetzelfde.

The End of the F***ing World 2 lijkt in dat tweede kamp te zitten.

Het was fijn nog eens in het gezelschap van James en Alyssa te zijn.

Maar voor ons had het niet gehoeven.