Waarom het tweede seizoen van Westworld eigenlijk het eerste is

Het publiek doelbewust voor de gek houden, loont dat wel? De showrunners van de ambitieuze scifireeks Westworld hebben er diep over nagedacht en lijken in seizoen twee rekening te houden met wat tv-kijkers vandaag willen en kunnen verdragen. Al is ook dat misschien slechts schijn.

Delos Inc., uitbater van Westworld, zit met een probleem. Enkele van de nauwelijks van mensen te onderscheiden androïden die het uitgestrekte Wilde Westen-themapark bevolken – de ‘hosts’ – hebben in de loop van het eerste seizoen zoetjesaan een bewustzijn ontwikkeld en zijn behoorlijk pissed over wat ze ontdekt hebben.

Hun grieven zijn terecht: jarenlang hebben ze Groundhog Day-gewijs rondjes gedraaid in de verhaallijnen die hun makers voor hen hadden geschreven en zijn ze keer op keer vermoord of verkracht door de ‘guests’, de onkwetsbare menselijke bezoekers van het park. Tegenstribbelen deden de androïden niet, want telkens als ze weer eens het tijdelijke met het voorlopig eeuwige hadden verwisseld, werd – voor ze opnieuw in het park werden uitgezet, een zoveelste gruwelijke dood tegemoet – hun geheugen gewist.

Op het einde van het eerste seizoen zagen we dat die tijd voorbij is. Onder impuls van verlichte hoerenmadam Maeve (Thandie Newton) en angelieke boerendochter Dolores (Evan Rachel Wood) namen de androïden de wapens op tegen de mensen en gaven ze die een koekje van eigen deeg. Maar kunnen de met Colts en Winchesters gewapende androïden wel op tegen de stoottroepen die Delos nu naar Westworld heeft gestuurd? En zetten de Japanse krijgers die we in de laatste aflevering te zien kregen de deur open voor avonturen in een ander themapark? Het zijn vragen die in seizoen twee helemaal beantwoord worden.

Of niet.

In Westworld is namelijk niets wat het lijkt. Showrunners Jonathan Nolan (de jongere broer van regisseur Christopher en scenarist van onder meer diens Interstellar en The Dark Knight) en Lisa Joy puurden uit het rechtlijnige originele verhaal (en de gelijknamige film) van Michael Crichton een heel desoriënterende serie die er een diabolisch genoegen in schept de kijker voortdurend van zich te vervreemden.

In het eerste seizoen bleken menselijke personages plots androïden en ontrolden gebeurtenissen die zich schijnbaar in het heden afspeelden zich in het verleden. Maar vooral: telkens als je de machinaties in de plot dacht te hebben doorgrond, schoffelde een al dan niet potsierlijke wending je theorie onderuit en werd elke zekerheid die je als kijker had opgebouwd gebruuskeerd.

Nu ja, alle. Je wist dat je Thandie Newton ook in de volgende aflevering minstens één keer in haar pure zou zien, dat James Marsden je als revolverheld nóg Siberisch kouder zou laten als Cyclops in X-Men en dat minstens een kwartier zou worden opgeofferd aan pseudofilosofische nonsens. Dat is bitter weinig houvast. Een en ander gaf je de indruk dat Westworld niet alleen een labyrint was, maar ook een doolhof waaruit je, net zoals de androïden, onmogelijk kon ontsnappen. Dat is heel meta en ingenieus, maar ook frustrerend. Zo frustrerend dat vele kijkers al na enkele afleveringen afhaakten.

Het goede nieuws is dat Nolan en co. lessen hebben getrokken uit de heel uiteenlopende reacties op het eerste seizoen. Nu sommige bewoners van het pretpark zich van hun leibanden hebben losgerukt en het ritme van de reeks niet langer wordt afgeremd door de introspectie die daaraan voorafging, springt Westworld spaarzamer om met filosofische zijsprongetjes, droomscènes en doelloze dialogen en trekt het veel meer tijd uit voor wat de kijkers voor de release van het eerste seizoen werd beloofd: (heel expliciet) geweld en meeslepende verhaallijnen. Dan is het minder erg dat er nog maar eens een blik ogenschijnlijk verwaarloosbare nieuwe personages wordt opengetrokken, de actie zich soms abrupt verplaatst naar andere werelden, de romantische subplots ondermaats zijn en er lustig voort wordt geëxperimenteerd met de vertelstructuur.

Het slechte nieuws is dat stilaan het besef groeit dat het eerste seizoen louter diende als set-up, als een veel te lang uitgesponnen maar onontbeerlijk voorspel om alles wat volgt te kunnen begrijpen. Jammer genoeg blijkt de tweede jaargang, ondanks de aanwezigheid van de immer dreigende Ed Harris en de verschijning van Ken Loach-habitué Peter Mullan als James Delos, te grillig van kwaliteit en te weinig memorabel om die investering van tijd en moeite te verantwoorden. Het is nog maar de vraag of deze prestigieuze, peperdure HBO-reeks het even lang uitzingt als dat andere uithangbord, Game of Thrones.