Van Steven Spielberg tot Martin Heylen: deze mensen kleuren de volgende dagen uw tv-avond

Nu de Vlaamse tv-zenders zich stilaan weer op gang trekken, worden de keuzes voor de kijker steeds moeilijker. Onze tv-redactie helpt u graag een handje met tien niet te versmaden tips.

1. I, Daniel Blake

Geef Daniel (comedian Dave Johns) een stuk merantihout en hij maakt er een leuke mobile met dwarrelende visjes van. Het schrijnwerkers-atelier waar de aimabele weduwnaar met de gouden handen jarenlang gewerkt heeft, zou hem dolgraag weer in dienst nemen, maar wegens zijn hartziekte heeft de dokter dat de oude Daniel verboden. Om niet zonder inkomen te vallen vraagt hij bij het ministerie van Werk en Pensioenen een ziekte-uitkering aan, het begin van een bureaucratische nachtmerrie: als digitale analfabeet is het voor Daniel zwoegen om de onlineformulieren in te vullen. Op de koop wordt zijn werkloosheidsuitkering opgeschort omdat men vindt dat hij fit genoeg is om te werken en niet hard genoeg zijn best doet om te solliciteren.

Regisseur Ken Loach moet de interieurs van de Britse arbeidershuisjes intussen beter kennen dan de staantribune van zijn favoriete voetbalclub Bath City FC. Van Riff-Raff (1991) over Raining Stones (1993) tot The Angels’ Share (2012): met zijn camera heeft hij de afgelopen halve eeuw onomwonden het lot van de great unwashed aangeklaagd. Voor de dramady I, Daniel Blake, in Cannes twee jaar geleden goed voor Loach’ tweede Gouden Palm, liet hij zich samen met trouwe scenarist Paul Laverty inspireren door het vernederende strafsysteem voor werkloze ‘profiteurs’ dat er in de UK onder premier Cameron is gekomen. Dat levert een vintage Loach op, waarin hij als vanouds laat zien hoe kwetsbare mensen door een hardvochtig systeem nog verder de dieperik in worden geduwd. Dat komt hier trouwens ook tot uiting in de tragische scènes met Katie (Hayley Squires), de alleenstaande moeder die Daniel onder zijn hoede neemt.

De oude leeuw – 82 ondertussen – heeft ondertussen trouwens alweer een nieuw project klaar, Sorry We Missed You. Ooit, en misschien duurt dat niet meer zo lang, zullen we dat ook van Loach zelf zeggen. Hoeveel filmmakers die het met zoveel passie blijven opnemen voor de underdog zijn er immers nog?

2. The Big Short

‘Je wordt niet in de problemen gebracht door wat je niet weet maar door wat je ten onrechte zeker denkt te weten.’ Een betere quote dan die van Mark Twain hadden de makers van dit drama over de Amerikaanse woningkredietcrisis in de jaren 2000 zelf niet kunnen bedenken. Deze zwierige bewerking van Michael Lewis’ bestseller The Big Short: Inside the Doomsday Machine volgt enkele Wall Street-insiders die munt slaan uit de rommelhypotheken die kort daarna een bom onder de wereldeconomie zullen leggen. De topcast, met onder meer Christian Bale, Steve Carell, Brad Pitt en Ryan Gosling, is geweldig en dat is lang niet het enige pluspunt van deze scherpe aanklacht tegen het neoliberalisme. Anchorman-regisseur Adam McKay doet het waanzinnige verhaal bovendien buitengewoon helder en uitdagend uit de doeken.

3. Voor de mannen

Voor de interviewreeks Voor de mannen haalde Xavier Taveirne alles uit de kast, en dat mag u behoorlijk letterlijk nemen. De VRT-journalist ging praten met de eerste generatie Vlaamse mannen die zich zo’n halve eeuw geleden outten als homoseksueel. Taveirne twijfelde naar eigen zeggen of hij dit programma wel moest maken, omdat hij zijn eigen geaardheid niet bepalend vindt voor zijn identiteit. ‘Maar het is belangrijk dat we die verhalen vertellen, omdat ze inzicht geven in een wereld die voor veel mensen onbekend is.’ Zanger Will Ferdy is een van de holebipioniers die zijn verhaal uit de doeken doet in de driedelige reeks.

4. Craith

Wales hoeft niet onder te doen voor Scandinavië, of toch niet als het van de Welshe tv-makers Ed Talfan en Ed Thomas afhangt. De mannen die de term ‘Welsh noir’ eerder op de kaart zetten met hun reeks Hinterland mikken ook met hun thrillerreeks Craith op liefhebbers van naargeestigheid en spanning. Politiedetective Cadi John (Sian Reese-Williams) keert terug naar haar geboortestreek om voor haar terminaal zieke vader Huw (Ian Saynor) te zorgen. Tijdens haar eerste werkweek wordt het levenloze lichaam van een jonge vrouw gevonden. Al snel blijkt haar dood te maken te hebben met enkele cold cases. De dader wordt snel opgepakt, maar over zijn motief tasten Cadi en haar collega’s in het duister.

5. The Jungle Book

Zelfs de klassieke tekenfilms van Disney ontsnappen niet aan de remakecarrousel. Volgend jaar is Mowgli van Andy ‘Gollem’ Serkis aan de beurt. Twee jaar geleden kreeg Iron Man-regisseur Jon Favreau al schouderklopjes voor zijn live-actionremake van de op Rudyard Kiplings boek gebaseerde avonturen over een wolfskind in de Indische jungle. Dankzij de verbluffende cgi – je zou zo in die digitale rimboe willen verdwalen – krijg je ook hier epische magie. De geweldige stemmencast van het origineel overtreffen lijkt moeilijk, maar met Bill Murray als de sarcastische Baloo de Beer, Christopher Walken als Koning Louie en Scarlett Johansson als de python die Mowgli verleidt, wordt ook op dat vlak aardig gescoord. In koor: ‘I wanna be like you, I wanna talk like you, Walk like you, too-oo-oo.’

6. Zelfde deur, 20 jaar later

In 1998 maakte Martin Heylen zijn entree op het kleine scherm. De toen 42-jarige reportagemaker marcheerde voor Man bijt hond van deur naar deur op zoek naar de kleine en grote histories die zich achter de Vlaamse gevels voltrekken. Twee decennia later trekt Heylen door dezelfde straten om achter dezelfde gevels zijn getuigen van weleer onaangekondigd aan de tand te voelen. Wat is er veranderd in twintig jaar tijd? Met Zelfde deur, 20 jaar later kruipt de tv-maker weer in de rol die hij zich de afgelopen decennia eigen heeft gemaakt: de luisteraar. Geen oor is immers zo toegewijd aan het verhaal van klein Pierke als dat van Martin Heylen.

7. Atypical

In het eerste seizoen van Atypical maakte u kennis met de autistische Sam Gardner (Keir Gilchrist). Door zijn stoornis heeft de tiener het moeilijk om sociale contacten te leggen, en op amoureus vlak begon daar het schoentje te wringen. Sam baant zich een weg door het leven aan de hand van vergelijkingen met pinguïns en ongepaste vragen aan familie en onbekenden. Wanneer zijn ouders door een relationele crisis gaan, zijn zus naar een andere school vertrekt en ook op Sams school het een en ander verandert, lijken al zijn zekerheden weg te vallen. En dat heeft gevolgen voor zijn gedrag.

8. Undercover in the Alt-Right

De 25-jarige Zweedse student Patrik Hermansson ging undercover bij de alt-right in de VS. Hij nam een nieuwe identiteit aan en verzon een heel achtergrondverhaal. Zijn Zweedse nationaliteit kwam wel goed van pas om het vertrouwen van extreemrechts te winnen – Scandinaviërs scoren nu eenmaal goed op de schaal van ‘zuiverste Arische ras’. Zijn verhaal, dat ook al gepubliceerd werd in The New York Times, verschaft essentiële inzichten in de wervingstechnieken en bizarre praktijken van extreemrechts. Hij ontmoette zwaarbewapende Holocaustontkenners en aanbidders van de Noorse god Odin.

Hij praatte met Mr. Jorjani, oprichter van de AltRight Corporation, die over een toekomst fantaseert waarin Europa het fascisme opnieuw omarmt en nauwe banden beweert te hebben met de regering-Trump. Last but not least was Hermansson erbij toen de jonge Heather Heyer doodgereden werd tijdens de betoging in Charlottesville. Een verontrustende blik in de donkere krochten van een haatdragende beweging die de jongste tijd – met dank aan het internet en sociale media – de wind in de zeilen heeft.

9. Spielberg

‘A close encounter with genius’, kopte The New York Times boven een stuk over deze HBO-documentaire, waarvoor Susan Lacy Steven Spielberg bijna dertig uur interviewde. Overdreven kun je die titel moeilijk noemen: Shmuel – Spielbergs Hebreeuwse voornaam – is nu eenmaal de beroemdste en meest succesvolle cineast ter wereld. Lacy doet niet al te vaak een beroep op filmfragmenten, want die behoren sowieso tot het collectieve geheugen. Daarentegen trakteert ze u op unieke setbeelden, fragmenten uit Spielbergs eerste 8mm-films en levendige anekdotes van generatiegenoten en collega’s als Francis Ford Coppola, Brian De Palma, George Lucas en Martin Scorsese. Een erg kritische doorlichting van ’s mans leven en carrière is dit niet, maar Lacy toont wel aan dat zijn films een stuk persoonlijker zijn dan doorgaans wordt aangenomen.

10. Dank dat u bij ons was

Veertig jaar tv-nieuws, veertig jaar Martine Tanghe in de ankerstoel. Met Dank dat u bij ons was peilt de VRT naar wat er de afgelopen vier decennia zoal veranderd is in de tv-journalistiek. De titel verwijst naar de zin waarmee Tanghe Het journaaltraditioneel afsluit. In de vier afleveringen van het programma getuigt een dertigtal tv-veteranen, onder wie voormalig VRT-journalist, nieuwslezer en eindredacteur Dirk Sterckx. Even polsen: was het nieuws vroeger écht beter?

Dirk Sterckx:(lacht) Ik ben in 1975 begonnen als journalist bij de BRT, een paar jaar voor Martine. Sindsdien heb ik niets anders gehoord dan: ‘Vroeger was het beter.’ Er zitten een paar voorbeelden in het programma, zoals Het journaal dat opende met de dood van Elvis Presley. Daar kwam veel kritiek op: het paste niet bij de omroep. Ik herinner mij een bittere discussie op de redactie toen Will Tura zijn 25-jarige verjaardag als zanger vierde: moeten we dat brengen of niet? Will Tura werd niet als cultuur beschouwd. Nu is het ondenkbaar dat je niets brengt over iemand van zijn kaliber. Ik vermoed dat die discussie op de Knack-redactie ook regelmatig gevoerd wordt: vroeger was het beter, toen Knack nog een blad op zich was, en geen aanhangsel van Knack Weekend en Knack Focus. (lacht) Een redactie die zulke discussies niet voert, is een dode redactie. Zet dat van Knack maar in je interview. (lacht)

Zo zal geschieden. Wat is jouw persoonlijke hoogtepunt uit de afgelopen veertig jaar tv-journalistiek?

Sterckx: De opstart van Terzake in het najaar van 1994. Dat was vijf jaar na de start van VTM. De VRT stond er toen heel slecht voor, met dalende kijkcijfers, en de Vlaamse overheid vond dat de openbare omroep zich niet op de beste manier van zijn taak kweet. Toen Bert De Graeve de leiding had overgenomen en de structuur van het huis veranderde, werd er in zeer korte tijd en sneller dan verwacht in alle afdelingen van de VRT nieuw leven geblazen. Daar heeft Terzakemee een rol in gespeeld.

Je bent in 1999 overgestapt naar de politiek. Mis je het nieuwslezen soms niet?

Sterckx: Nee. Het Europees Parlement is een minstens even boeiende omgeving als de redactie. Ik denk wel dat ik mijn draai nog zou kunnen vinden op de redactie, mocht ik twintig jaar jonger zijn. Het is niet makkelijker geworden. Het is een veel grotere machine, die moeilijker te besturen is dan vroeger. Het ritme is anders, waardoor er naar mijn gevoel soms wat overhaast gewerkt wordt. Dat is een algemeen euvel in de media, omdat het allemaal veel sneller moet gaan dan tien, vijftien jaar geleden.

Tot slot: koester je mooie herinneringen aan Martine Tanghe?

Sterckx: Ze was een safe hand, iemand op wie je kon rekenen, die zeer betrouwbaar was en goed op haar stoel zat. Zeer taalvast en gedisciplineerd ook. Zoals een voetballer balvast is, was zij heel cameravast. Met haar kwam je bijna nooit voor verrassingen te staan. Op moeilijke momenten kon je nog dingen veranderen zonder dat iemand daar iets van merkte. Ik heb met Martine in de ankerstoel soms moeilijke maar vooral heel aangename dagen beleefd.