Oscarwinnaar Forest Whitaker is nu ook de Godfather of Harlem: ‘We zijn nog lang niet uitgepraat’

© David Lee/Epix
Dave Mestdach
Dave Mestdach Chef film van Knack Focus

Voor de misdaadserie Godfather of Harlem leende Oscarwinnaar Forest Whitaker zijn robuuste lijf aan de New Yorkse gangster Bumpy Johnson: drugskoning, familieman, burgerrechtenactivist én vriend van Malcolm X.

Harlem, New York, 1963. De zwarte drugskoning Bumpy Johnson heeft er net tien jaar Alcatraz op zitten en keert terug naar de mean streets die ooit de zijne waren. De peetvader van Harlem moet tot zijn verbijstering vaststellen dat zijn territorium tijdens zijn afwezigheid werd ingepikt door de Italiaanse maffiosi met wie hij jarenlang een pact had. Een clash tussen de clans kan niet uitblijven, met alle intriges, dubieuze deals en afrekeningen die daarbij horen. Ondertussen heeft Bumpy ook andere zaken aan zijn hoofd. Hij moet niet alleen de nodige familiale moeilijkheden oplossen, hij ziet ook hoe de raciale spanningen in zijn wijk toenemen, al dan niet door toedoen van een oude bekende van hem: activist Malcolm X.

Durf te leven volgens je principes en wees niet bang om er de consequenties van te dragen. Ook Bumpy Johnson leefde op die manier.

De tiendelige misdaadreeks Godfather of Harlem was twee jaar geleden voor het eerst te zien op de Amerikaanse kabelzender Epix, passeerde vervolgens op VTM 3 en kan nu ook gestreamd worden via Disney+. Het is een vertrouwde maar sappige mix van gangsterepos, familieportret, burgerrechtendrama en met fictie aangelengde biopic, want Ellsworth ‘Bumpy’ Johnson (1905-1968) heeft wel degelijk echt bestaan. Hij kwam eerder aan bod in misdaadfilms als Hoodlum en American Gangster, en op The Professor, zoals de belezen Bumpy werd genoemd, werden ook personages uit Shaft, The Cotton Club en Escape from Alcatraz gebaseerd.

Aan historiek en anekdotiek geen gebrek dus, maar wat deze serie écht interessant maakt, is dat er ook wordt gefocust op de burgerrechtenstrijd van de jaren zestig. Bumpy kende Malcolm X al van in de jaren veertig, toen die als jongeman nog het criminele pad bewandelde, tot hij zich met The Nation of Islam ontpopte als een van de invloedrijkste stemmen in de zwarte emancipatiestrijd. Verschillende scènes worden dan ook aan hun samenwerking gewijd, met Bumpy als de oldskool gangster die zweert bij loyaliteit en integratie, en Malcolm als de jonge activist die segregatie predikt (‘aangezien blanken de zwarte toch nooit als hun gelijke zullen zien’) en die alle drugs van de straten wil vegen, desnoods ‘by all means necessary’.

Nog een belangrijke troefkaart die Godfather of Harlem op tafel legt: Forest Whitaker, de Oscarwinnende rasacteur uit Bird, The Crying Game, Ghost Dog: The Way of the Samurai, The Last King of Scotland en ander fraais. Hij maakt van Bumpy, die zijn bijnaam dankte aan de kloeke bult op zijn achterhoofd, een grote, soms vriendelijke maar even vaak gewelddadige reus, een gewiekst entrepreneur, erudiet amateurdichter en zwarte volksheld.

‘Ik probeer hem te spelen als een bedachtzame bankier, niet zozeer als een luide gangster’, aldus Whitaker, die vanaf april ook te zien zal zijn in het tweede seizoen van de serie, die vooralsnog geen Belgische releasedatum heeft. ‘Ik wilde vooral zijn innerlijke wereld verkennen. Bumpy de gangster kennen we uit Hoodlum, The Cotton Club en noem maar op. Maar hoe hij na zijn vrijlating uit Alcatraz veranderde, hoe hij samenwerkte met Malcolm X om de heroïne uit de wijken te houden, en hoe hij al doende een spiegel werd voor de sociale en politieke issues waar we vandaag in Amerika nog altijd mee worstelen, dat was terrein dat nog niet eerder was verkend.’

De serie zoomt in op brandend actuele thema’s als racisme, polarisatie en politiegeweld. Hoe heb jij de raciale spanningen van de voorbije jaren beleefd?

Forest Whitaker: Het zijn turbulente tijden. We hebben nooit eerder een pandemie meegemaakt, en bewegingen die streven naar gelijkheid of opkomen tegen politiegeweld hebben de agenda bepaald en een stem geboden aan mensen onderaan de maatschappelijke ladder. Het is niet moeilijk om de analogie te zien met de jaren zestig, toen de burgerrechtenbeweging opkwam voor de emancipatie van de Afro-Amerikaanse gemeenschap, al zijn er natuurlijk wel verschillen met toen. Series als deze laten me als acteur toe om deel te nemen aan dat broodnodige maatschappelijke debat.

Je staat bekend als een acteur die zich volledig op zijn rollen stort en soms tussen de takes door ook in character blijft. Hoe heb je het dit keer aangepakt?

Whitaker: Ik heb heel wat research kunnen doen, aangezien Bumpy een historisch personage is. Ik heb boeken over hem gelezen en ben de archieven ingedoken. Al die elementen hebben we samen met de schrijvers proberen in de reeks te stoppen, waardoor het toch meer werd dan de zoveelste gangsterbiopic. Daarnaast heb ik verschillende mensen ontmoet die Bumpy nog hebben gekend: voormalige flikken, ex-handlangers, familieleden en noem maar op. Zijn kleindochter Margaret (die in 2016 overleed, nvdr.) was een van de voornaamste bronnen. Zij bracht heel wat anekdotes over Bumpy en over The Nation of Islam aan die nooit eerder gepubliceerd waren. Er was een schat aan materiaal om uit te putten, maar uiteindelijk moet je wel je verbeelding gebruiken om er een personage van vlees en bloed van te maken.

'Deze serie is een dialoog tussen het verleden en het heden, en we zijn nog lang niet uitgepraat'

Het eerste seizoen van Godfather of Harlem is opgenomen in 2019. Nu is er een tweede op komst. Was dat altijd al de bedoeling?

Whitaker: Nee, maar het was wel de bedoeling dat, als er een tweede reeks kwam, daarin nog meer nadruk zou liggen op The Nation of Islam en hoe die intern verdeeld en gepolariseerd raakte, maar ook op het politiegeweld en de heroïneverslaving die de gemeenschappen verscheurden. In de eerste serie zie je hoe het protest daartegen spontaan begint, daarna uitgroeit tot een massabeweging en uiteindelijk resulteert in een mars op Washington. We hebben net ook nog een mars op Washington gehad, zij het een heel andere. Het concept van een intern verdeeld Amerika, van mensen die ofwel integratie ofwel segregatie voorstaan, zag je toen en zie je nu nog steeds. Naarmate de serie vordert wordt het alsmaar actueler. De reeks is in dat opzicht een dialoog tussen het verleden en het heden, en we zijn duidelijk nog lang niet uitgepraat.

De globalisering is een cultureel gegeven geworden. Streaming zal die diversificatie nog versterken.

Wat herinner jij je nog van de burgerrechtenbeweging van weleer?

Whitaker: Ik ben geboren in 1961. Ik herinner me de rellen die ik als kind zag op tv en de protesten in de buurt waar ik opgroeide en die echt wel positieve gevolgen hadden, tot ze met geweld werden neergeslagen. Later, begin jaren negentig, waren er de rellen in Los Angeles nadat de agenten die Rodney King hadden mishandeld waren vrijgelaten. Ook die liggen me nog vers in het geheugen. Het zijn allemaal zaken die mijn wereldbeeld hebben gevormd en me als Afro-Amerikaan deden begrijpen dat sommige mensen in mijn land verkeerd worden behandeld. Alleen kun je die dingen niet los zien van andere dynamieken, economische en familiale, maar ook van nieuwe migratiestromen. In de reeks zie je hoe ook Aziaten en latino’s hun plek en rechten opeisen, en hoe dat zowel de Italiaanse, de Ierse als de zwarte gemeenschap – de eerste stedelijke immigranten – onder druk zet. Criminaliteit is altijd een gevolg van sociaaleconomische processen, en de oorzaken zijn altijd complex. Dat toont de reeks ook.

Een van de voornaamste plotlijnen is de relatie tussen Bumpy Johnson en de militante predikant Malcolm X. In hoeverre is dat op feiten gebaseerd?

Whitaker: Ze kenden elkaar goed, al van in de jaren veertig. Het waren vrienden, die samenwerkten tegen de Genovese maffia die de heroïnehandel beheerste. Bumpy’s bodyguards beschermden Malcolm zelfs toen die wilde breken met de andere leiders van The Nation of Islam, tot hij Bumpy zei dat het geen goed idee was om publiekelijk met hem geassocieerd te worden. Daarop trok Bumpy zijn bodyguards terug. Twee weken later, in februari 1965, werd Malcolm op Broadway vermoord door leden van The Nation of Islam. In Harlem had Malcolm geen bodyguards nodig, omdat men wist dat hij de bescherming van Bumpy genoot. Die was enorm populair bij de bevolking en werd gevreesd door alle anderen. Hij genoot in die tijd ook politiek veel aanzien. Hij engageerde zich voor lokale scholen en ziekenhuizen, en iedereen kende hem als burgerrechtenactivist. Hij en Malcolm hadden misschien niet dezelfde visie of ideologie, maar ze steunden elkaar in hun hogere doel. Hun relatie wordt in de reeks historisch accuraat weergegeven.

Ooit zei je: ‘De Charlie Parker-biopic Bird heeft me geleerd mijn angsten te overwinnen. Ghost Dog van Jim Jarmusch heeft me de kracht van stilte geleerd en hoe je ook spiritueel kunt acteren. En dankzij The Last King of Scotland heb ik het beest in mezelf ontdekt.’ Wat heeft Godfather of Harlem je bijgebracht?

Whitaker: Durf te leven volgens je principes en wees niet bang om er de consequenties van te dragen. Bumpy leefde ook op die manier. We zijn ook nooit zomaar dit of dat. Iedereen maakt deel uit van complexe maatschappelijke mechanismen. Wat drijft mensen om te doen wat ze doen? Welke externe factoren spelen een rol? Wie heeft het voor het zeggen en hoe sturen die de mensen onderaan de ladder, zeker in tijden van crisis, wanneer men met de rug tegen de muur staat? Ik was me altijd wel van die mechanismen bewust, maar ik denk dat de reeks, die al die facetten tracht aan te raken, me dat nog meer heeft doen inzien.

Zie je jezelf nog jaren in de rol van Bumpy?

Whitaker: Toch wel, net door die complexiteit. Zolang de serie verschillende elementen omspant en nieuwe zaken verkent, blijft het me boeien. Als acteur, maar ook als coproducent, want ik heb van in het begin veel vrijheid gekregen. Bovendien is het geen saga zonder einde. De reeks begint in 1963, wanneer Bumpy uit Alcatraz wordt vrijgelaten en in Harlem met een straatparade wordt ingehaald als een volksheld, maar hij stierf al in 1968. Heel veel seizoenen zitten er dus niet in, tenzij we nog meer in detail gaan. Als er een derde seizoen komt, zal Malcolms reis naar Mekka veel aandacht krijgen, omdat de Amerikaanse islam nog maar weinig in films of series is verkend.

Je had een bijrol in Black Panther, de superheldenhit die in 2018 een gamechanger bleek voor zwarte personages en zwarte verhalen. Is diversiteit in Hollywood een trend of een blijvend gegeven?

Whitaker: Het is duidelijk dat er de jongste jaren een momentum is ontstaan dat nieuwe mogelijkheden biedt voor zwarte acteurs en regisseurs, en dat Hollywood zich bewuster geworden is van representatiekwesties. Mensen staan meer open voor diverse verhalen, er is een groter publiek voor. Dat heeft ook te maken met de nieuwe distributiekanalen voor films en series. Naast het bestaande bioscoop- en tv-aanbod zijn er verschillende streamingdiensten bij gekomen en die hebben voor een omslag gezorgd. Er wordt lokaal content gemaakt vanuit specifieke gemeenschappen, die nu ook een breed, internationaal publiek kan bereiken. Allerlei films en series uit andere landen en in andere talen worden ontsloten. Zelfs Amerikanen ontdekken nu dat er ook Franse, Koreaanse, Chinese of Spaanse films bestaan, en dat die niet zover van ons af hoeven te liggen. Men kijkt meer voorbij nationale, culturele of raciale grenzen. De globalisering is een cultureel gegeven geworden. Streaming zal die diversificatie alleen nog maar versterken.

Godfather of Harlem

Nu te zien via Disney+.

Forest Whitaker

Geboren op 15 juli 1961 in Longview, Texas. Vader van vier.

Groeit op in en rond Los Angeles in een zwart middenklassegezin. Zijn vader is verzekeringsagent, zijn moeder lerares, zijn grootvader schrijver.

Studeert aan de California Polytechnic University of Pomona met een American football-beurs, tot een zware rugblessure hem afstopt.

Gaat na zijn blessure muziek en drama studeren aan het conservatorium van de University of Southern California om operazanger (tenor) te worden.

Onderscheidt zich door zijn robuuste postuur, zachte dictie en luie linkeroog.

Wint in 1988 de prijs voor beste acteur in Cannes voor zijn hoofdrol als jazzlegende Charlie Parker in Clint Eastwoods Bird. In 2007 levert zijn vertolking van de Ugandese dictator Idi Amin in The Last King of Scotland hem een Oscar op.

Is ook te zien inPlatoon, The Crying Game, Ghost Dog: The Way of the Samurai, Rogue One en Black Panther.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content