Maaike Neuville: ‘Zijn we niet stilaan klaar met man versus vrouw?’

Als acteercarrières in golven verlopen, mogen we stilaan van een Neuville Vague spreken. Dit voorjaar overtuigde ze in De dag, dit najaar schippert ze tussen juryplicht en zombies in De twaalf en Yummy. En ondertussen werkt ze ook aan haar eigen film. ‘Een van de belangrijkste lessen die ik mijn dochter wil meegeven, is dat ze eerst voor haar eigen geluk moet gaan. Dan moet ik toch het goede voorbeeld geven?’

In De twaalf is Maaike Neuville vanaf zondag te zien als een muizig volksjurylid in het assisenproces van de dubbele moordenares Frie Palmers (Maaike Cafmeyer). Straffe zondagavondfictie uit de pen van de schrijvers achter Beau Séjour, en het begin van een aantal maanden waarin Neuville behoorlijk alomtegenwoordig zal zijn op het grote en kleine scherm. In december kanaliseert ze haar innerlijke scream queen in Yummy van Lars Damoiseaux, Vlaanderens eerste zombiefilm. En in januari volgen All of Us van Willem Wallyn, over een zelfhulpgroep voor terminale patiënten, en Ghost Tropic, de derde film van haar vriend Bas Devos. Daarin treft Saadia Bentaïeb tijdens haar nachtelijke tocht door Brussel een pompbediende die opmerkelijke gelijkenissen met Neuville vertoont.

‘Er komt plots nogal wat samen, maar je zult gelukkig geen last krijgen van déjà vu’, grinnikt Neuville. ‘Die personages konden moeilijk nog verder uit elkaar liggen.’ We spreken de actrice thuis in Schaarbeek, op een gestolen moment tussen twee draaidagen in. Want ondertussen staat ze tot februari alweer op de set van Red Light. In die Vlaams-Nederlandse VTM-crimi die zich afspeelt in het prostitutiemilieu neemt ze een van de drie hoofdrollen voor haar rekening, naast Carice van Houten en Halina Reijn. De twee Nederlandse iconen bedachten de reeks ook samen. ‘En dat merk je meteen aan de drie complexe vrouwenrollen die ze geschreven hebben. Er is ook nood aan zulke gelaagde vrouwelijke personages op het scherm. Personages zoals dat van Carice in Halina’s regiedebuut Instinct: je stapte de zaal uit en had geen idee wat je echt moest denken van die vrouw. Ook in Red Light hebben we alle drie ontroerende en ontwapenende kanten, maar kunnen we ook ongelofelijke klootzakjes zijn. Heerlijk.’

Zo speel jij naar verluidt een agente die tegelijk een zelfverklaarde slechte moeder is.

Maaike Neuville: Correctie: een moeder die het moeilijk heeft met haar moederschap. Een thema waar we zelden over spreken – laat staan dat we het in beeld brengen – terwijl veel vrouwen ermee worstelen. Ik soms ook.

Op welke manier? En ja, ik besef ten volle dat we hier flirten met de vreselijke stinker ‘Hoe combineer jij werk en gezin?’.

Neuville: Je kunt niet elke dag passioneel met je job bezig zijn én uitsluitend het juiste doen als moeder. Soms lukt dat, soms niet. Net zoals het heerlijk is om exclusief tijd te maken voor je gezin, is het ook heerlijk om helemaal in een rol te duiken. Ik kan mijn gezin, bij tijden, gewoon vergeten. En dat is niet erg, want ik kom altijd terug en ben dan weer helemaal aanwezig. Een van de belangrijkste lessen die ik mijn dochter wil meegeven, is dat ze eerst voor haar eigen geluk moet gaan. Het is een cliché, maar ik geloof dat je enkel dan andere mensen gelukkig kunt maken. Dan moet ik toch het goede voorbeeld geven, niet? (grinnikt)

Als acteercarrières in golven verlopen, surf jij sinds dit voorjaar – sinds De dag – op een tweede golf. Een betere golf ook, niet? Er hangt meer vlees aan de rollen.

Neuville:(knikt) Vroeger stond er altijd ‘jolig’ of ‘spontane spring-in-’t-veld’ in mijn rolomschrijvingen, maar het is heerlijk om eindelijk ook de donkere kanten te mogen spelen. Sinds De dag lijkt er effectief iets veranderd in de hoofden. Ik ben nog altijd zeer dankbaar dat zij (scenaristen Jonas Geirnaert en Julie Mahieu, nvdr.) toen iets anders in mij zagen dan de anderen. Zeker omdat ik toen op het punt in mijn carrière gekomen was dat ik snakte naar zulke personages.

In De twaalf speel je dan weer de eerder introverte, onderdanige Delphine, die wordt gedomineerd door haar manipulatieve man.

Neuville: Delphine is bedeesd, naar binnen gekeerd en kan haar mannetje niet echt staan. Dat is heerlijk om te spelen – met niet veel toch iets doen -, maar die rol heeft bij mij wel een snaar geraakt. Want ik herken het gevoel: je ideeën niet durven uitspreken, jezelf wegcijferen omdat je denkt dat anderen het wel beter zullen weten. Confronterend.

In All of Us, die begin volgend jaar uitkomt, belandt een handvol terminale patiënten in een praatgroep. De premisse van regisseur Willem Wallyn luidt: we zijn allemaal prutsers als het op de dood aankomt. Akkoord?

Neuville:(knikt) De dood maakt deel uit van het leven, maar we kunnen er niet mee om. En dat is oké. Er zit echter veel meer in die film, al had ik dat pas door toen ik hem voor de tweede keer zag. Ongetwijfeld ook omdat ik toen al iets minder hard moest huilen. (lachje) Onder die emotionele laag zit bijvoorbeeld ook veel humor. En troost. De ondertitel van de film – ‘When you go, you stay’ – vond ik eerst klef en al te makkelijk, maar nu besef ik dat dat gewoon klopt. Zelfs al je wegvalt, blijf je hier, door de liefde die je voelt voor je kinderen en omgekeerd, bijvoorbeeld. Oké, het zal altijd wel een béétje klef blijven.

‘When you go, you stay’ was vreemd genoeg ook een aardige ondertitel voor Yummy geweest. Al dekt ‘Facelifts, boobjobs and zombies’ de lading uiteraard beter. Wat trok je precies aan in een zombieprent?

Neuville: Het aanbod viel net na De twaalf en All of Us in mijn bakje en na twee emotioneel zware rollen had ik gewoon zin om even te rennen en te gillen. Ik bereid me ook nogal intensief voor op elke rol, maar voor Yummy was dat niet echt mogelijk of nodig: het was vrij duidelijk wat mij te doen stond. (lacht) Alison was vooral een fysiek zware rol. Onderschat het niet, zo’n hele dag rondrennen met extreem grote borsten.

Hoe groot is de vraag naar Vlaamse zombiefilms, denk je?

Neuville: De timing zit alvast goed – niet iedereen heeft in de kerstperiode trek in een familiefilm – maar je vraagt het aan de verkeerde persoon. Ik ken niets van horror en kan er echt niet naar kijken. De enige manier om te vermijden dat ik gillend de zaal uitloop, is er zelf in meespelen. Dan weet ik tenminste wat er zit aan te komen. (lacht)

In Hellhole, de vorige film van jouw vriend Bas Devos, had je een cameo, in Ghost Tropic speel je een volwaardige bijrol. Zijn jullie aan het opbouwen naar een nauwere samenwerking?

Neuville: We zullen zien. Bas is heel onvoorspelbaar. (lacht) Hij schrijft ook nooit vóór iemand, maar vertrekt vanuit een idee en laat zich daardoor leiden. We hebben voorlopig allebei meer dan genoeg op ons bord. Waar we soms wel over spreken, is samen een film draaien als coregisseurs. Al is het vooral heel leuk om wilde, hypothetische plannen te smeden en die vooral hypothetisch te houden. Ik ben mijn weg als filmmaker nog volop aan het zoeken: laat me eerst zelf maar een paar langspeelfilms maken vooraleer we als koppel onze schouders onder een project zetten.

Je draaide de laatste jaren zelf vier kortfilms, behaalde een master in regie en werkt nu ook aan je eerste langspeelfilm Is a Woman. In hoeverre verschilt jouw regiestijl van die van Bas?

Neuville: Bas kan heel makkelijk loslaten. Ik pas tijdens het filmen nog zaken aan en bespreek toch graag de drijfveren van een personage, terwijl Bas alles meer op zijn beloop laat. Daarom speel ik ook zo graag in zijn films: je mag daar gewoon zijn. Je hoeft je rol niet psychologisch uit te diepen, het is voldoende dat je aanwezig bent. Dat geeft een ongelooflijke vrijheid. (denkt na) We doen eigenlijk hetzelfde, maar op een andere manier. Je schept een duidelijk kader, en daarin is heel veel mogelijk. Perfect Darkness, mijn recentste kortfilm, nam ik op in één lange take. De acteurs kenden de route die ze moesten afleggen en wat ze waar moesten zeggen, maar daarnaast mochten ze gewoon spelen met elkaar.

In welke fase zit Is a Woman ondertussen?

Neuville: Het scenario is afgewerkt en we wachten af of het VAF de ontwikkeling ervan zal steunen. Het worden negen portretten van vrouwen in Brussel, met een hoop zijwegen naar andere vrouwen. En een poging om te definiëren wat het betekent om vrouw te zijn, een poging die ook – bewust – gedoemd is om te mislukken. Alles is nu eenmaal minder afgelijnd en gelabeld dan we graag denken. Het idee ontstond zo’n twee jaar geleden, na het losbarsten van #MeToo en de daaropvolgende gesprekken met vriendinnen. Tot dan had ik nooit echt over mijn eigen vrouw-zijn nagedacht: ik voelde me gewoon mens. Zijn we niet stilaan klaar met man versus vrouw? Ik vind het veel interessanter om het over gradaties van mannelijkheid en vrouwelijkheid te hebben. Je krijgt meteen veel meer interessante mogelijkheden. De Lakota-indianen zijn daar een mooi voorbeeld van. Die delen de mensheid op in vijf genders.

Man. Vrouw. Transgender. Two-spirit female. Two-spirit male.

Neuville: Ah, je bent bekend met de Lakota?

Dat, of Joke Devynck, een van de andere patiënten in All of Us, had het er onlangs toevallig ook over in De Standaard. Ik laat het in het midden.

Neuville: Ik moet me er nog eens grondiger in verdiepen, maar ik vermoed dat ik dan bijvoorbeeld eerder onder two-spirit female val. Ik voel me vaak veel mannelijker dan vrouwelijk. (denkt na) Het is goed dat op het vlak van gender, kleur en seksuele voorkeur de grenzen zachtjesaan vervagen. Want dat zijn ook maar idiote opdelingen, aangezien iedereen een samenraapsel is van verschillende identiteiten. Misschien hebben we niet minder hokjesdenken nodig, maar net meer. In essentie is dat ook mijn bedoeling met Is a Woman: zoveel hokjes tegelijk op het scherm loslaten tot alles flou wordt, ons hoofd ontploft en het allemaal niets meer uitmaakt. (lacht)