Paul Baeten

‘Iemand ongevraagd aan het haar likken voor een groot publiek … Altijd een slecht idee’

Paul Baeten Columnist bij Knack Focus

Paul Baeten, schrijver van onder meer Wanderland, Straus Park, de nieuwe novelle Een smerig dier en de tv-reeks Over water, duikt elke week in de populaire cultuur.

Er bestaan iconen en icoontjes. De laatste gebruiken we heel de dag om te communiceren, de eerste komen we meestal tegen in de betekenis van ‘grootse vertegenwoordigers’ of ‘grootheden’ in het algemeen.

Bijvoorbeeld: ‘Michael Jordan is misschien wel het grootste basketbalicoon aller tijden.’ Dat wil zeggen dat hij symbool staat voor de sport zelf, en die sport ook overstijgt. Het gaat over meer dan het sportje. Het gaat ook over persoonlijkheidskenmerken die opgetild worden tot grote waarden waar de gewone, niet-iconische mensen zich aan kunnen vergapen. Die ze misschien ter inspiratie kunnen gebruiken om zelf beter te doen.

We zien de laatste tijd heel wat deconstructies van iconen. In de Britney Spears-docu wordt duidelijk dat er zelden veel schoonheid schuilt achter pop- en sekssymbolen. We vergeten dat het niet zomaar om seks, jeugdigheid en verleiding op een beat gaat, maar over een jonge mens.

Iemand ongevraagd aan het haar likken voor een groot publiek … Altijd een slecht idee.

Dat is een voorbeeld van iconencultuur waardoor we het kwaad erachter niet zien. Nou… We zíén het wel, we vinden het gewoon lekkerder om ernaast te kijken en te blijven dansen tot de muziek stilvalt. Want: ze worden toch ook schatrijk en aanbeden in heel de wereld. Dat neemt blijkbaar in de morele weegschaal van de gemiddelde mens alle reden tot klagen of lijden weg.

Er bestaan natuurlijk nog veel meer gevallen van een iconische status die als afwerend schild wordt gebruikt om crimineel en smerig gedrag te maskeren. De grote voorbeelden zijn bekend en veelal seksueel van aard: DSK, Bill Cosby, Harvey Weinstein.

Maar op een minder walgelijk en systematisch niveau zijn er misschien nog meer gevallen. Kijk naar – jawel – Amerikaans icoon David Letterman, die in zijn interview in 1999 met Jennifer Aniston plots aan haar haar begon te likken. Waarop hij haar een doekje gaf om zich wat te fatsoeneren. En de volgende vraag stelde.

Wat is daar gebeurd? Negen kansen op de tien een idee van een van de schrijvers, misschien van David zelf. Hoe dan ook was er een dynamiek waarin er niet werd ingegaan tegen een idee dat David goed vond. Want, ja: icoon.

Nu neem ik het hier wel ’s op voor mensen die volgens mij meer begrip verdienen dan ze krijgen, omdat ik het fundamenteel oneerlijk vind om zaken uit het verleden te veroordelen volgens normen van vandaag. Een belangrijk onderscheid moet wel gemaakt worden voor dingen die los van de tijd een inherente slechtheid bezitten.

Of het nu 1492, 1778, 1999 of 2021 is: iemand ongevraagd aan het haar likken en een doekje toewerpen, voor een groot publiek, vanuit een positie van macht en dominantie… Altijd, maar dan ook altijd een slecht idee.

Nu hoeft David Letterman daarom niet te hangen – of wel, maar dat is niet mijn beslissing, net zoals mijn mening over de toch serieus van het padje gesukkelde Bart De Pauw er niet toe doet – maar een cultuur waarin mensen zoveel status kunnen verzamelen dat ze beschouwd worden als meer dan gewoon een mens van vlees en bloed, die moet eraan. De iconen mogen beschikken, we doen het vanaf nu wel met icoontjes.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content