‘I’m Not Okay With This’: opnieuw een tienerreeks van Netflix die potten gaat breken

De nieuwe Netflix-reeks I Am Not Okay with This, van de makers van The End of the F***ing World en Stranger Things, heeft alles om een monsterhit te worden: jeugd, comedy en een mespunt horror. Maar het is vooral een ontroerende en oprechte kijk op het harde leven van een tienermeisje.

‘Dear diary, go fuck yourself.’ Sydney (Sophia Lillis) is een ‘saai blank meisje’ (haar woorden) dat met haar moeder en jongere broertje in een stadje in Pennsylvania woont. Omdat ze sinds de dood van haar vader het noorden kwijt is, heeft de jeugdconsulente op school haar een dagboek gegeven. Want Syd wordt vaak kwaad. Ze mist haar vader. Haar moeder is er nooit en laat de zorg voor haar broer aan haar over. En de boodschappen!

School is de hel. Haar beste vriendin Dina (Sofia Bryant)is net iets begonnen met sportheld Brad, de grootste eikel die er rondloopt. Ze draagt zelfs zijn sportjasje. De enige die haar een beetje lijkt te begrijpen is haar rare klasgenoot Stanley ‘Stan’ Barber (Wyatt Oleff). Als u nu denkt dat I Am Not Okay with This een highschoolkomedie is, dan hebt u helemaal gelijk.

En ook weer niet. Dat Syd over superkrachten beschikt die in werking treden wanneer ze heel kwaad of angstig is, zet de reeks een beetje apart van wat u zich nog van The Breakfast Club (1985) of Mean Girls (2004) herinnert. Dat elk cliché van het genre tegen het licht wordt gehouden en weggegooid ten voordele van een nieuwe waarheid, maakt van I Am Not Okay with This een reeks die alleen in 2020 gemaakt kon worden – zelfs niet in 2016, zoals we zullen zien.

Carrie Darko

I Am Not Okay with This werd gecreëerd door Jonathan Entwistle van The End of the F***ing World, in samenwerking met 21 Laps, de productiemaatschappij achter Stranger Things. De coming-of-agereeks is net als TEOTFW (over twee jonge mensen die samen van huis weglopen en een spoortje van vernieling achter zich laten) gebaseerd op een comic van de Amerikaan Charles Forsman. De rode draad in zijn werk wordt nog duidelijker als we er Celebrated Summer bijnemen, volgens het online magazine The A.V. Club de beste strip van 2013. Daarin gebruikte Forsman een lsd-trip van twee jongens om hun met teenage angst bezaaide pad naar volwassenheid te illustreren. Hij is niet toevallig naar een song van Hüsker Dü vernoemd. We zouden er ook wel een verfilming van willen zien.

Charles Forsman kiest er naar eigen zeggen niet bewust voor om keer op keer de gevoelswereld van young adults in te duiken. Maar hij heeft er in verschillende interviews wel een mogelijke verklaring voor gegeven: ‘Mijn vader overleed aan kanker toen ik elf was. Op dat moment had ik het niet door, maar achteraf gezien heb ik daar een jarenlange depressie aan overgehouden. In veel van mijn werk analyseer ik de gevoelens waar ik op die leeftijd mee worstelde.’

De vader van Sydney in I Am Not Okay with This is niet aan kanker overleden. Een jaar voor de reeks van start gaat, heeft hij zelfmoord gepleegd. De autobiografische toets maakt van IANOWT (laten we hier ook maar het initiaalwoord gebruiken, op Twitter gebeurt het al) een zwaardere strip dan TEOTFW. Ook stilistisch verschillen ze van elkaar, maar in de grond doet Forsman elke keer hetzelfde. Zijn tekeningen zijn meestal heel eenvoudig: de stripversie van Sydney lijkt goed op Olijfje uit de Popeye-cartoons, een andere duidelijke invloed zijn de Peanut-strips van Charles M. Schultz, achtergronden zijn er nauwelijks. Maar de combinatie met de complexe materie die hij behandelt, zorgt voor een maximaal effect, die hem tot een held van de jeugd maakt. ‘Soms krijg ik een e-mail van iemand die zegt: “Hey, ik kom net van een boekenwinkel. Ik heb je boek niet gekocht, maar ik heb het ter plekke helemaal uitgelezen. En ik moest wenen.” Dat is de beste reactie die ik me kan indenken.’

Nog iemand die niet voor de strips van Forsman heeft betaald, is Jonathan Entwistle. De 35-jarige Brit houdt vol dat hij TEOTFW leerde kennen nadat hij een exemplaar uit een Londense vuilnisbak had gevist. De emotionele verwantschap tussen de twee is onontkenbaar, maar stilistisch kunnen Forsman (kaal, simpel, zwart-wit) en Entwistle (ol! Fel! Complex!) nauwelijks verder uit elkaar liggen. Sydney wordt in de tv-versie gevangengezet in een klein stadje waar de tijd zijn eigen tempo bepaalt. De fifties van Grease, sixties van The Wonder Years, eighties van The Breakfast Club en de nineties van Dawson’s Creek – Entwistle is een fan – lopen er door elkaar, als om te benadrukken dat de problemen van opgroeiende tieners doorheen al die decennia ook niet veranderd zijn. Het verbindende visuele element is even tijdloos: de bowlingzaal waar Stan werkt. In een van de mooiste scènes van de reeks probeert hij er samen met Sydney haar krachten te doorgronden.

Sophia Lillis en Wyatt Oleff, die elkaar nog kennen van de set van It (2017), zijn zo goed dat ze IANOWT naar een hoger plan tillen – twee supersterren in wording. De soundtrack is net als die van TEOTW een uitmuntend amalgaam van twang, vergeten folkparels (Karen Dalton!), shoegaze en rock-‘n-roll, maar de nadruk ligt dit keer op de jaren tachtig. De verwijzingen naar ander werk zijn talrijk maar smaakvol. Veel highschoolkomedies, zoals in de onvermijdelijke scène waarin Syd, Stanley, Dina en Brad moeten nablijven (en de actie naar onze smaak iets te veel richting Saved by the Bell gaat). De van bloed doordrenkte jurk die je Syd ook al in de trailer ziet dragen, is dan weer een duidelijke knipoog naar Brian De Palma’s Carrie (1976). Meteen nadat het bloed op die jurk is terechtgekomen – als we u vertellen hoe dat komt, zou u het toch niet geloven – zet de klankband The Killing Moon van Echo & the Bunnymen in, wat dan weer verwijst naar Donnie Darko van Richard Kelly.

Zowel Carrie als Donnie Darko zijn coming-of-agedrama’s over met zichzelf en de wereld worstelende tieners die over bijzondere gaven blijken te beschikken, met dat verschil dat de eerste in frontale horror uitmondt, terwijl de tweede veel meer metaforisch is. I Am Not Okay with This bevindt zich ergens in het midden. Volgens Forsman zijn de telekinetische krachten van Sydney duidelijk een metafoor: ‘Voor mij gaat het boek helemaal niet over die superkracht. Als het al een kracht is. Zoals ik het zie, is het meer iets wat op Sydney weegt, iets wat ze probeert te doorgronden.’ De stijl van de strip is sowieso niet de meest geschikte om van Sydney’s momentjes iets spectaculairs te maken, maar dat ligt bij de reeks natuurlijk anders. Entwistle pakt dat aspect geweldig aan: het fungehalte van zijn serie wordt door een paar bovennatuurlijke episodes geweldig de hoogte in gedreven, maar hij laat je op geen enkel moment vergeten dat de verwoestende kracht van Sydney niks meer is dan een veruitwendiging van haar innerlijke woede.

Muurtjes slopen

Vier jaar is een eeuwigheid in de popcultuur, maar wie herinnert zich nog de hetze die onstond rond het nevenpersonage Barb in het eerste seizoen van Stranger Things? Nadat de makers de onopvallende vriendin van het hoofdpersonage Nancy Wheeler nogal onbarmhartig terzijde hadden geschoven, kregen ze online een storm van kritiek over zich heen. De hashtag #JusticeForBarb ging viraal en kreeg zoveel navolging dat de zoektocht naar het personage uiteindelijk een van de plotlijnen van seizoen twee werd. Barb was volgens de fanpagina ‘lief, voorzichtig, gevoelig en slim’ en verdween nadat zij en Nancy ruzie hadden gehad over Nancy’s vriend, de sportheld Steve Harrington.

Ons lijkt het dat Shawn Levy, de man achter 21 Laps en bijgevolg executive producer van zowel Stranger Things als INOWT, lessen heeft getrokken uit de kritiek die hij in 2016 heeft gekregen. Syd is weliswaar helemaal anders dan Barb – ze is bijvoorbeeld niet lief en voorzichtig – maar ze heeft alles van de typische sidekick. Haar beste vriendin Dina, die met haar sportheld en zijn jasje, had het hoofdpersonage moeten zijn.

Syd is doodnormaal. Ze is geen freak, ze is geen loner, geen seut, heeft geen piercings, maar wel de hoofdrol in een highschoolkomedie. Dat is de eerste revolutie van INOWT. Er zijn er nog. Als Syd gaandeweg verliefd wordt, is dat niet op haar rare vriend Stan, met wie ze één keer seks heeft gehad, maar op Dina. We bedoelen hier niet dat ze bi-curious is , het gaat over warme, lesbische liefde voor haar beste vriendin, die haar gevoelens op het einde zelfs lijkt te beantwoorden. Dat had je vroeger alleen in porno!

Zo sloopt INOWT gaandeweg haast terloops het ene na het andere muurtje. Op de avond dat ze het met Stan doet, trekt Syd haar broek naar beneden om hem haar grootste geheim te onthullen: puistjes op haar dij! ‘Ik doe beter’, zegt Stan, en hij ontbloot zijn rug: ‘Rugpuisten, baby! Helemaal tot tussen de kaken van mijn gat!’ Het is vies om naar te kijken, maar zo ontroerend.

Nog: nadat Dina’s vriendje Brad haar bedrogen heeft, krijgt hij geen schouderklopjes van zijn vrienden, maar wordt hij in een terloops gesprek tussen twee vriendinnen met zoveel woorden ‘een manhoer’ genoemd. Shocker! En als Dina de conciërge probeert te verleiden om de sleutels van het lokaal van de directeur te bemachtigen, zegt die: ‘Alsjeblieft, zeg. Ik ben getrouwd. En ik ben homo. Je bent mij aan het beledigen, maar nog meer jezelf. Had het nu gewoon eens beleefd gevraagd.’

I Am Not Okay with This is op bepaalde vlakken minder goed dan het eerste seizoen van The End of the F***ing World, dat in al zijn lichtheid vlekkeloos was. Halfweg verliest de reeks een tweetal keer – onder meer in de aflevering waarin iedereen moet nablijven – een beetje momentum, wat in een seizoen van zeven keer twintig minuten niet zou mogen gebeuren. Maar toch zal IANOWT, dat voor Netflix een geheide monsterhit wordt, langer blijven hangen. Niet vanwege de geweldige humor of de flirt met het bovennatuurlijke, maar omdat de serie de coming-of-age van een mensenkind naar een nieuw level van waarachtigheid tilt.