Het vijfde seizoen van House of Cards zakt als een kaartenhuisje in elkaar

© HBO

Voor de vijfde keer nemen Kevin Spacey en Robin Wright plaats in het Witte Huis – én in uw huiskamer. Maar ook in het Trump-tijdperk is House of Cards wat het altijd al geweest is: een theatrale politieke soap.

Het was een slimme marketingstunt. Anderhalf uur voor Donald Trump de eed aflegde als Amerikaanse president, loste Netflix een trailer voor het vijfde seizoen van House of Cards via Twitter. Daarin zien we de Amerikaanse vlag voor het Capitool wapperen, met donker samengepakte wolken op de achtergrond, terwijl kinderen in koor de Pledge of Allegiance zingen. De timing kon natuurlijk niet beter. Zowat de hele natie, en bij uitbreiding de wereld, zat op dat moment voor de buis. Het maakt ook nog eens duidelijk dat de politieke thrillerserie koste wat het kost de vinger op de pols van de actualiteit wil houden.

Ook seizoen zes is in aantocht, hoewel showrunner Beau Willimon op het einde van het vierde seizoen de reeks verliet om zelf andere dingen te gaan schrijven. Maar of dat wel zo’n goed idee is?

We make the terror‘ luidde het opschrift bij de trailer, een uitspraak die Frank Underwood deed op het einde van het vierde seizoen. Hij en zijn vrouw Claire hadden er net op slinkse wijze voor gezorgd dat een Amerikaanse gijzelaar live op televisie gekeeld werd door terreurorganisatie ICO, nadat de onderhandelingen voor diens vrijlating mislukten. Waarop Frank zich tot de lens richt en zegt: ‘We don’t submit to terror. We make the terror.’

Angst is ook het sleutelwoord in het vijfde seizoen van House of Cards, dat verder borduurt op die wending. Frank is nog steeds de zittende president, maar twee weken voor de verkiezingen zal hij alles uit de kast moeten halen om zijn tegenstander, de jonge Republikeinse tegenkandidaat Will Conway, te verschalken en zich van een tweede ambtstermijn te verzekeren, met Claire als vicepresident. Zeker nu een journalist een nogal incriminerend stuk heeft gepubliceerd dat het schimmige verleden van Frank, en de vuile streken die hij heeft uitgehaald om te staan waar hij nu staat, aan het licht dreigt te brengen. Underwood verschijnt vervolgens openlijk voor het Congres en verklaart er op nogal schreeuwerige wijze de oorlog aan ICO, in een poging om het al bange kiezerspubliek voor zijn kar te spannen. Make America scared again, zo lijkt het devies van de Underwoods.

Toen de reeks in 2013 van start ging, was dat in een politiek klimaat waarmee de fictie nog gelijke tred kon houden en liegende politici het zwijgen werden opgelegd. Of waarin we dat althans geloofden.

Eigenlijk had House of Cards al moeten eindigen na seizoen twee, toen Frank Underwood het hoogst haalbare ambt, het presidentschap van de VS, had bereikt. De reeks is altijd al interessanter geweest als Frank zijn tegenstanders bekampt vanuit een underdogpositie. En als het een soort duister parallel universum was, een verslavend tegengif, zowel voor politici als gewone kijkers, voor wat er zich dagelijks op Fox News of CNN afspeelde.

Maar omdat Netflix wel twee keer nadenkt voor het een succesreeks van dit kaliber stopzet, zijn we nu al aan seizoen vijf beland. En ook seizoen zes is in aantocht, hoewel showrunner Beau Willimon op het einde van het vierde seizoen de reeks verliet om zelf andere dingen te gaan schrijven. Maar of dat wel zo’n goed idee is?

Frank Underwood is namelijk nog steeds dezelfde eendimensionale slechterik: een politicus voor wie macht op ideologie primeert en wiens grove acties – zoals een verslaggeefster voor een metro gooien – zelden consequenties hebben voor hemzelf en voor zijn directe omgeving. Bovendien zitten de scenaristen ook met het recente probleem dat hun scenario’s in het niet dreigen te vallen vergeleken met het drama dat zich afspeelt in het échte Witte Huis. De moddercampagne die Hillary Clinton en Donald Trump tentoonspreidden tijdens de afgelopen presidentsverkiezingen, moet niet onderdoen voor wat de Underwoods dit seizoen allemaal bekokstoven. ‘Trump heeft al onze ideeën voor het komende zesde seizoen gestolen’, zei Robin Wright, die Claire Underwood vertolkt, zelfs in Variety.

Toen de reeks in 2013 van start ging, was dat in een politiek klimaat waarmee de fictie nog gelijke tred kon houden, waarin schandalen nog geloofwaardig waren, waarin politieke vergissingen nog sporen nalieten en liegende politici het zwijgen werden opgelegd. Of waarin we dat althans geloofden. In die realiteit leven we niet meer.

Trump is een existentieel probleem voor House of Cards. Als de verhalen en de schandalen die dagelijks uit het Witte Huis komen al zo ongeloofwaardig en over the top zijn dat je het als tv-serie bijna niet meer kunt overtreffen, heb je als scenarist een probleem.

De reeks is haar urgentie kwijt, de ideeën raken uitgeput, het kaartenhuisje begint ineen te stuiken. Daarom zetten de makers in het vijfde seizoen volop in op het onderliggende thema van angst – de verhaallijn met ICO (de House Of Cards-versie van IS) vormt een rode draad. Wat volgt is een duizelingwekkende opeenstapeling van onverwachte wendingen en cliffhangers, al dan niet gerecycleerd uit de vorige seizoenen. Ook loenst Frank Underwood weer vaker door de vierde wand, nadat dat in de vorige seizoenen wat aan de kant werd geschoven. Maar dat gaat wel ten koste van de geloofwaardigheid. Hoe boeiend blijft het om Francis te zien manipuleren, afpersen, wetten omzeilen, tegenstanders saboteren en zelfs moorden – al dan niet in alliantie met zijn vrouw?

Dat betekent niet dat House of Cards slécht is. Er wordt nog steeds op hoog niveau geacteerd, het tempo zit strak en de scenario’s geven tenminste een schijn van intelligentie. House of Cards houdt haar imago van eliteserie – de eerste reeks voor streamingdienst Netflix – hoog met sterke, pseudo-shakesperiaanse dialogen die veel weg hebben van theater en met spannende, onderhoudende plotwendingen, wat zich perfect leent tot verslavende sessies bingewatching. Alleen spelen Kevin Spacey en Robin Wright het presidentiële echtpaar voor wie het doel de middelen heiligt al zo lang dat hun gekonkel lachwekkend en voorspelbaar wordt. De reeks slaagt er nooit in om je nog angst in te boezemen of diepere inzichten te verschaffen over de Amerikaanse politiek. De onderliggende morele boodschap blijft cynisch en bedrieglijk simpel: iedereen in de wereld van House of Cards zint op macht, en wil er alles aan doen om hogerop te klimmen.

Een serie die tegelijk een ernstige dramareeks probeert te zijn over de politiek in Washington én een karikaturaal hoofdpersonage opvoert dat zo zwart-wit en oppervlakkig is in al zijn slechtheid en dat zelden evolueert, is geen politieke dramareeks maar een politieke soap. ‘Sometimes you don’t have to watch the whole movie to know how it ends‘, zegt Frank Underwood in het vijfde seizoen als hij weer eens iemand afstraft. Het is een uitspraak die ook van toepassing is op het vijfde seizoen van House of Cards, en op de serie in het algemeen.

House of Cards

Seizoen 5 nu in Netflix

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content