Yuval Noah Harari.
...

Yuval Noah Harari.Rutger Bregman.De senior writer van De Morgen.De hedendaagse goeroemarkt mag dan redelijk verzadigd zijn, toch kon Thomas Huyghe zich met Het leven.doc eind december nog een klein, knullig hoekje toe-eigenen. In zijn VRT Nu-talkshow - later dit voorjaar ook op Canvas - banjert hij met het kruim der BV's in voorlopig acht afleveringen door de grotere en kleinere thema's van het leven. Van religie en seksuele opvoeding tot de eeuwenoude vraag: 'Moeten we onze voeten wassen als we douchen?' Actrice en -psycho-therapeute Katrin Lohmann (Callboys, Beau Séjour) staat hem bij als wetenschappelijk verantwoorde sidekick. Al was dat nooit echt de bedoeling. 'Ik heb weinig ervaring met talkshows', vertelt Lohmann. 'Ik was uitgenodigd als gast, en dan leek het me maar logisch dat ik ook mijn huiswerk maakte. Dus had ik honderden pagina's aan research en studies mee over alle aspecten van het leven. (droog) Als enige. Ze vonden dat zo grappig dat ze me maar permanent naast Thomas hebben gezet, voor de serieuze noot. Ik heb mijn bundels uiteindelijk aan Johan Sebastiaan Stuer gegeven, die de onlinebijbel van Het leven.doc schrijft. Misschien kan hij er wat mee.'Weinig studies en harde cijfers te vinden op hetleven.info nochtans. Wel gevleugelde woorden zoals: 'De dag van vandaag speelt het internet zich voornamelijk online af.' Of deze van Margriet Hermans: 'Soms realiseer je je achteraf pas dat je iemand niet hebt gevingerd.'Thomas Huyghe: We hadden het over seksuele opvoeding met Margriet, waarop zij terstond haar wilde jaren zestig en zeventig ging herbeleven. Ik heb geleerd dat trio's ook niet alles zijn. Want als je iemand vergeet te vingeren, is die achteraf nogal misnoegd.Moet Het leven.doc vooral amuseren, of wil je kijkers oprecht iets meegeven?Huyghe: Beide. En op zijn minst leer je bij dat iedereen met dezelfde alledaagse problemen kampt en dat je niet alleen staat met je absolute onkunde. Dat is toch wat ik eruit heb gehaald. We sukkelen allemaal maar wat.Katrin Lohmann: Er wordt, ook op tv, al genoeg beweerd dat je alles kunt fiksen als je maar hard genoeg aan jezelf werkt. Het leven.doc heeft die pretentie niet. Je blijft achter met het heel fijne gevoel dat je er allemaal niet bijster veel aan kunt doen, wat je ook probeert. En dat is troostender dan het klinkt. Het leven.doc stelt de maakbaarheid van de mens en de wereld in vraag, louter door samen te praten.Huyghe: Ik had jou voor elk interview moeten meenemen. Ik zit meestal maar wat te lullen, terwijl jij hier spijkers met koppen slaat. (tot ons) Wat Katrin zei, dus.Jij beperkt je inderdaad meestal tot wat gemompel over hoe we ons houvast een beetje kwijt zijn in deze goddeloze tijden.Huyghe:(grinnikt) De Bijbel is op zijn retour en Instagram inspirationals zijn ook niet helemaal geworden wat we ervan verwacht hadden, dus we hebben iets nieuws nodig. Want anders kabbelt mijn generatie online ook maar gewoon wat verder op een laconieke 'het leven is kut, maar het is nu zo en we moeten er allemaal door met onze pseudodepressie'-manier. Niet dat wij het alleenrecht op pseudodepressies hebben, natuurlijk. We benoemen het gewoon makkelijker.Lohmann: Jongeren zoeken meer psychologische hulp en slikken meer psychofarmaca, maar dat wil niet noodzakelijk zeggen dat ze zich ook slechter dan oudere generaties voelen. Misschien was dat gewoon minder -bespreekbaar vroeger. Vandaag hebben we bovendien de illusie dat we ons beter kúnnen voelen en dat we die kans moeten grijpen. Maar de hoop is doorgaans veel groter dan het uiteindelijke resultaat. En dat maakt wel ongelukkig. Wie denkt dat hij gelukkiger zou kunnen zijn, maar er niet in slaagt het geheime recept te vinden, wordt net ongelukkiger. Vorige generaties legden zich er gewoon vlotter bij neer dat het leven kut is, dat je hard moet werken, dat je na tien jaar in een relatie geen seks meer hebt en dat je kinderen je haten als ze zestien worden. Dat was toen zo en dat is vandaag zo, maar we zijn dat blijkbaar een beetje vergeten.Jouw optimisme is aandoenlijk, Katrin.Lohmann: We missen gewoon wat nederigheid. Wij willen alles oplossen, en dat is gevaarlijk. Ik spreek nu zeer hard tegen mijn eigen therapeutenwinkel, maar we willen te veel aan onszelf werken.Had je buitenlandse voorbeelden in gedachten bij Het leven.doc?Huyghe: Onder meer The Green Room, een talkshow op Showtime waarin Paul Provenza op een heel eenvoudige manier met comedians praatte. En de eenmalige HBO-special Talking Funny met Louis C.K., Ricky Gervais, Jerry Seinfeld en Dave Chappelle. Die show begint gewoon - plots zijn ze aan het praten - en eindigt ook even abrupt. Geen grote intro, geen gastheer die je uitgebreid welkom heet en even samenvat waarover het allemaal zal gaan. Dat hoeft ook niet, je bent toch al aan het kijken en de rest ontdek je wel. The Chef Show met Jon Favreau op Netflix was nog zo'n kleine openbaring: je valt gewoon binnen terwijl ze in een keuken staan en niemand praat in de camera. Dat is een heel toffe, frisse manier van tv maken. Tv bestaat nu meer dan zeventig jaar, mensen hebben stilaan wel door hoe het werkt. Je mag ondertussen echt wel flink wat stappen overslaan.De tv-kijker is eindelijk helemaal volwassen geworden?Huyghe: Op zijn minst is het ondertussen een twintiger die op eigen benen staat, maar af en toe nog eens de was naar zijn moeder brengt.Na tien minuten Het leven.doc weten we inderdaad nog steeds niet wat Katrin daar precies zit te doen, en dat stoort voor geen meter. Het verfrissende zit 'm in kleine ingrepen.Huyghe: En als ik een flater sla, laten we dat er ook gewoon in, bijvoorbeeld. Ik ben vreselijk in intro's, het is eerlijker om dat ook te tonen. Ik zal trouwens nooit beweren dat Het leven.doc baanbrekende tv is. In gezellige fauteuils met A-listers praten, het is ooit wel al eens gedaan. Maar ik heb het min of meer op mijn manier mogen maken. Bovendien zijn er niet meteen Vlaamse talkshows waar ik zelf echt graag naar kijk, dus hoop ik dat dit iets kan zijn voor mensen die mijn smaak delen.Keuze te over, maar zijn jullie bewust bepaalde thema's uit de weg gegaan?Huyghe: De politieke onderwerpen. Daar zijn andere programma's voor. Ik houd liever een levendig debat over verkleedfeestjes of zwemmen dan over institutioneel racisme. Hard gaan op banale zaken is echt heerlijk. Op reis heb ik zo ooit een hele avond - levendig en passioneel - gediscussieerd over wat nu echt het beste fruit is. (denkt na) Verkleedfeestjes zijn een heet hangijzer, heb ik gemerkt. En de bijhorende discussies hebben mij waarschijnlijk ook een paar toekomstige uitnodigingen gekost.Lohmann: Ik bleek vooral te zijn vergeten hoe leuk ik mezelf verkleden ooit vond. Als psychotherapeut vind ik het dan weer interessant om na te denken over wat onze kostuumkeuze over ons zegt.Hoe was jij de laatste keer verkleed, Thomas?Huyghe: Op een feestje met het thema televisie had ik het blauwe T-shirt aan dat ik ook draag voor 't Is ­gebeurd. Als mezelf dus. Dat is me niet echt in dank afgenomen.Omdat men het arrogant vond? Of lui?Huyghe: Beide. (lachje) Maar dan is het belangrijk om door te bijten. Want vier uur later - wanneer hun Catwoman-make-up uitloopt of ze hun gehuurde hoed doordrenkt met bier achter de toog terugvinden - is iedereen dat ook weer vergeten.Lohmann:(denkt na) Misschien moet ik toch nog even benadrukken dat we het via omwegen toch vaak over wezenlijke dingen hebben gehad. Wanneer we het over 'werk' hebben en Saïd Boumazoughe zijn ervaring met discriminatie op de arbeidsmarkt deelt, bijvoorbeeld. Of wanneer Thomas Ella Leyers een oude vrijster noemt.Thomas?Huyghe: Correctie. Ik vroeg gewoon: 'Ella, je wilt toch geen oude vrijster worden?' Maar blijkbaar is dat een beladen term. Katrin werd alvast even kwaad.Lohmann: Ik moest daar gewoon even op reageren. Ik denk niet dat je vrouwen van een bepaalde leeftijd wilde reduceren tot seksloze wezens, maar je mag de kracht van woorden niet onderschatten.Huyghe: Het is goed dat we ook daarover konden discussiëren. Daarom heb ik het ook in de aflevering laten zitten. Ik hoop alleen dat ik nu niet gecanceld word door oude vrijsters.***Dat de keuze voor een talkshow me verbaasde, zeg ik, terwijl Lohmann zich aan haar zijde van de Zoom-verbinding even over haar nieuwsgierige kroost ontfermt - 'Das ist Thomas vom Fernsehen, ja.' Een animatiereeks of fictieproject leek me een logischer stap voor Thomas vom Fernsehen. 'Ik hoop nog steeds op dat fictieproject, en ik werk ook aan een animatiepilot, maar die is nog niet helemaal klaar.'Was 2020 niet het jaar bij uitstek om aan zoiets tijdrovends als animatie te werken?Huyghe: Ongetwijfeld. Maar ik heb gelezen dat ik niet kwaad op mezelf mag zijn omdat ik dat toch niet gedaan heb. Want ik was het aanvankelijk wel. Ik zat verplicht thuis, had niks om handen, maar toch kon ik me er niet toe brengen. Blijkbaar stond ik daar niet alleen in.Katrin, jij hebt ook nog een carrière als tekenaar geambieerd, met de comics On Some Things en As It Is Done.Lohmann: Thomas weet dat niet eens, denk ik. Niemand weet dat, om eerlijk te zijn. Ik heb er hier dan ook nog 150 liggen waar ik vanaf moet voor ik verhuis. Dus als iemand er eentje wil?Huyghe:(steekt de hand op)Lohmann: Ze zijn niet zo goed, Thomas. Of in de woorden van bevriende kunstenaars: 'Het is zo mooi en breekbaar wanneer iemand die dat duidelijk niet kan toch probeert te tekenen.' (lacht) Er zit blijkbaar schoonheid in mijn falen. Het geheel is bovendien doorspekt met filosofische teksten, en daar zat echt niemand op te wachten.Hoe heb jij het afgelopen jaar beleefd?Lohmann: Ik ben tweemaal in première kunnen gaan met Muziektheater Transparant, mijn privé-praktijk en mijn werk in de gevangenis liepen gewoon door en zelfs mijn veertigste verjaardag kon ik vieren tussen twee lockdowns in. Ik prijs mezelf dus zeer gelukkig. Daar staat wel tegenover dat ik me nog nooit zo verweesd heb gevoeld en nog nooit zo vaak gehuild heb terwijl ik naar het nieuws keek. (bedenkt zich) En me geërgerd. Ik heb me oprecht geërgerd aan het fucking journaal. Enerzijds door het gebrek aan buitenlandse verhalen, anderzijds door de overdaad aan blanke middenklassers die vanuit hun eigen tuin mochten jammeren dat hun kinderen niet naar de scouts konden. Ik heb, net als vele anderen, een migratieachtergrond, en geen tuin, vaste job of twee auto's voor de deur: ik zie mezelf nooit in het nieuws. En dan zwijg ik nog over dat infantiele taalgebruik, genre 'het virus heeft dat graag'. (rolt met de ogen)Huyghe: Tv behandelt mensen helaas vaak alsof ze zes zijn. Het ­journaal is daar niet anders in. En het is waanzinnig hoe hard journalisten focussen op middenklassers en - tijdens de eerste golf - tweedeverblijvers. Over mensen met kinderen op kleine appartementjes, of mensen met mentale problemen, hoor ik tegenwoordig nog amper wat.'We mogen elkaar niet vastpakken, maar we laten elkaar niet los', klinkt een beetje hol in deze lockdown. Het is stilaan ieder voor zich, lijkt me. Of is dat een drupje te cynisch?Huyghe: Nee, de samenhang is er wat uit. Het creatieve ook. Ik organiseer bijvoorbeeld ook geen livestreamspelletjesavonden met bevriende BV's meer, zoals in het voorjaar. We zitten allemaal gewoon wat naar de klok te staren in ons eentje, hopend dat we snel weer buiten mogen.Lohmann: Te veel positiviteit in deze tijden heeft ook iets toxisch. Velen vechten ondertussen al een jaar om mentaal of financieel te overleven en huiselijk geweld, misbruik en schoolmoeheid nemen hand over hand toe. Mensen voelen zich slecht. Negeer dat niet, maar doe er iets aan. Met al die warme gezellige feelgoodnonsens geef je velen vooral het gevoel dat ze niet mogen klagen, en hun tranen maar moeten deppen met zelfgebakken bananenbrood.Katrin, jij werkt ook als dramatherapeute in de gevangenis van Antwerpen. Hoe is de situatie daar?Lohmann: Ik werk er nu meer dan tien jaar, maar ik heb er nooit meer wanhoop en negativiteit ervaren dan vandaag. Dat is niet verwonderlijk - het is per slot van rekening een gevangenis - maar het neemt extreme proporties aan. Logisch ook. Stel je voor hoe jij je vandaag voelt en hoe je dat gevoel probeert te doorbreken met een wandeling of een Nederlands kappersbezoek. Stel je dan voor dat zelfs die dingen geen optie zijn. Dat is een marteling. Daarbovenop zie ik die mensen ook nooit in de media. Geïnterneerden zitten, net als gevangenispersoneel, blijkbaar in de marge van de maatschappij. Het interesseert niemand.Thomas, jij bent een zelfverklaarde misantroop. Is dat er vorig jaar beter op geworden?Huyghe: Ik haat mezelf en de rest van de wereld nog steeds, hoor. Nu ik mijn rijbewijs heb, is er zelfs nog een extra groep mensen om te haten. Maar ik ben deze zomer met meditatie gestart, en ik merk dat ik daar effectief rustiger van word. De ergernissen verdwijnen niet, maar ik heb minder last van emotionele kettingreacties.Relativeer jij de dingen niet veel te hard kapot om meditatie serieus te nemen?Huyghe: Het is niet omdat ik zelf mediteer dat ik andere mensen die mediteren niet meer mag uitlachen. Zo inconsequent ben ik ook wel weer. (lacht)Zou jij het aanraden, Katrin?Lohmann: Nooit.Huyghe: Omdat het onzin is?Lohmann: Ik ben niet het soort therapeut dat dingen aanraadt. (lacht) ­Zeker geen meditatie. Dat kan helpen bij mensen met een zekere innerlijke onrust, alleen zijn dat bij uitstek diegene die slecht kunnen mediteren. Je geeft hen dus eigenlijk nog iets waarin ze kunnen falen. En over kunnen stressen. En zo krijg je metastress. Nu goed, niemand doet toch ooit wat je hen adviseert, dat is het eeuwige lot van de psychotherapeut.Huyghe: Men heeft me eigenlijk al vaker geadviseerd om een psycholoog op te zoeken, daarom ben ik ook gaan mediteren. Vanuit het idee dat ik mezelf wel kan 'reinigen' zonder te moeten luisteren naar een externe partij. Het is vreselijk hoogmoedig, maar ik denk dat ik mezelf beter kan helpen dan iemand anders dat kan.Lohmann: Daar is helemaal niks mis mee, Thomas.Huyghe: Phew.