Gwyneth Paltrow weet dat ze mensen irriteert. Het is namelijk haar businessmodel

© GF
Geert Zagers
Geert Zagers Journalist bij Knack Focus

Met The Goop Lab, een docureeks op Netflix waarin Gwyneth Paltrow de voordelen van koudwatertherapie, orgasmeworkshops en exorcismes onderzoekt, lijkt de actrice op weg de Marie Kondo van de dubieuze, pseudowetenschappelijke lifestyletrends te worden. Alleen: hoe hard u haar ook zult uitlachen, weet dat het Paltrow is die het laatst lacht.

Dus: Gwyneth Paltrow heeft vorige week een kaars uitgebracht die naar haar vagina ruikt. De kaars heet ‘This Smells Like My Vagina’, kost 75 dollar en is te koop bij Goop, het hyperluxueuze lifestylemerk dat Gwyneth Paltrow twaalf jaar geleden opgericht heeft – en dat dezer dagen, veel meer dan acteren, haar hoofdjob is. Omdat u het zich afvraagt: de kaars ruikt, aldus de website van Goop, naar ‘geranium, citrusachtige bergamot en cederabsolues gecombineerd met damascusroos en muskuszaad’.

Dat is akelig specifiek.

Serieus. Niemand zou in staat mogen zijn de geur van zijn genitaliën in meer dan twee woorden te beschrijven.

In geen geval mag ‘cederabsolues’ een van die woorden zijn.

Gwyneth Paltrow weet dat ze mensen irriteert. Het is namelijk haar businessmodel

Het is dan ook een hoogst amusante week geweest op het internet. Zo goed als elke nieuwssite bracht het nieuws. Zo goed als iedereen op Twitter zag de grappen in zijn feed passeren. Mensen merkten op dat ‘citrusachtige bergamot’ een prachtig eufemisme is voor ‘ietwat zurig’. Mensen maakten de grap dat u voor vijf dollar de geur van hun vagina mag ruiken. Mensen lieten weten dat ze ernaar uitkeken wakker te worden met de geur van koffie, spek en Paltrows vagina. Mensen vroegen zich af hoe diep Paltrow precies in haar eigen vagina gekropen is. Dat heet: binnenkoppers.

De kaars is ondertussen al uitverkocht.

Ook dat viel te voorspellen.

Het moet gezegd: een kaars van 75 dollar die naar een vagina ruikt is heel, heel grappig. Zeker als die vagina toebehoort aan de immer wereldvreemder, zweveriger en snobistischer Gwyneth Paltrow. Maar je kunt je stilaan niet meer van de gedachte ontdoen dat Paltrow dat zelf ook beseft.

Ook al omdat het haar tweede internetstorm van het jaar was. Een week eerder had ze de trailer gedropt van The Goop Lab, een zesdelige docureeks die op 24 januari op Netflix van start gaat. In de trailer krijgen we flarden te zien van hoe Paltrow samen met een collega van Goop een orgasmeworkshop bezoekt, mensen interviewt die een exorcisme ondergingen en de voordelen van koudwatertherapie uitpluist, terwijl woorden als ‘dangerous’ en ‘unregulated’ in het rond vliegen. ‘We proberen ideeën uit die op het eerste gezicht te ver lijken te gaan of te eng zijn’, klinkt het bij haar collega van Goop. Een soort Most Expensivest dus, maar dan Most Bullshittiest.

Het moet gezegd: een kaars van 75 dollar die naar een vagina ruikt is heel, heel grappig. Maar je kunt je stilaan niet meer van de gedachte ontdoen dat Gwyneth Paltrow dat zelf ook beseft.

Ook die trailer zorgde deze maand voor enige ophef. Op sociale media werd zo goed als elke milliseconde in gifs en memes gegoten. De wetenschappelijke wereld kon er minder mee lachen en wees erop dat Goop al herhaaldelijk valse gezondheidsclaims heeft gemaakt en Netflix een forum geeft aan een bedrijf dat actief pseudowetenschap verspreidt. Alleen: kijk naar de trailer en die controverse lijkt heel erg de bedoeling. Paltrow wíl dat het internet haar haat en uitlacht en wetenschappers haar veroordelen.

Mocht u nog twijfelen: het promobeeld van The Goop Lab is een foto van Gwyneth Paltrow die omgeven is door een concentrische, vagina-achtige grafiek. Ondertitel: ‘Bereik nieuwe dieptes.’

Het is niet alsof Gwyneth Paltrow het niet doorheeft.

Gwyneth Paltrow irriteert mensen op een irrationele manier. Ze leek dat lang niet te beseffen.

Het blijft giswerk, maar het een en ander lijkt terug te gaan op haar Oscarspeech uit 1999, een vaste klant in lijstjes van meest desastreuze Oscarspeeches. Tot dan was Gwyneth Paltrow een it-actrice van de nineties. Ze had relaties met Brad Pitt en Ben Affleck en speelde mee in Se7en en Emma. Haar hoogdagen beleefde ze in 1998, op haar 26e, toen ze zich in Great Expectations, Sliding Doors en Shakespeare in Love tot leading lady ontpopte.

THE GOOP LAB zal 'ideeën uitproberen die op het eerste gezicht te ver lijken te gaan of te eng zijn'.
THE GOOP LAB zal ‘ideeën uitproberen die op het eerste gezicht te ver lijken te gaan of te eng zijn’.© Adam Rose/Netflix

Die laatste film zou haar een Oscar voor beste actrice opleveren, maar het bleek niet het hoogtepunt waar ze op gehoopt had. In haar speech bedankte ze drie minuten lang met stokkende stem een eindeloze rist mensen, onder wie Harvey Weinstein, begon ze te wenen en vertelde ze met enige meligheid over de diepe liefde voor haar familie. Om een of andere reden waren de reacties op die speech zeer negatief: Paltrow werd als onoprecht, zelfingenomen en geprivilegieerd weggezet. Een celebrity uit de ivoren toren. De roze prinsessenjurk die ze droeg had daar iets mee te maken. Seksisme zat er zeker ook voor veel tussen. Likeability, onoprechtheid, zelfingenomenheid en wereldvreemdheid zijn enkel voor vrouwen een probleem. Een andere verklaring is er niet waarom Matthew McConaughey zijn waanzinnige Oscarspeech voor Dallas Buyers Club bijvoorbeeld wél overleefde.

Maar Paltrow had dus minder geluk. Vanaf 2000 begon het met haar filmcarrière bergaf te gaan, enkele uitzonderingen als The Royal Tenenbaums en Two Lovers niet te na gesproken. In 2003 trouwde ze met Chris Martin van Coldplay en leek ze zich steeds verder uit de filmwereld terug te trekken. Zelf stak ze het later op een combinatie van de grote druk van buitenaf, slecht uitgedraaide filmkeuzes en het acteurbestaan in zijn geheel hartsgrondig beu zijn.

Zeker is dat het in die periode ook met haar publieke imago volledig mis ging. Het beeld van de Oscarspeech van 1999 kreeg ze nooit meer afgeschud. Meer zelfs: met elk interview werd het erger. Op het internet circuleert een lijst van ’45 Hilariously Ridiculous Gwyneth Paltrow Quotes That Will Make You Want to Punch Something’ die het een en ander samenvat. ‘Ik ben wie ik ben. Ik kan niet doen alsof ik iemand ben die 25.000 dollar per jaar verdient’, zei ze in Elle. ‘Ik rook liever crack dan dat ik kaas uit blik eet’, klonkt het bij Jonathan Ross. ‘Ik ga nooit meer naar het Met Gala. Te veel volk. Te weinig plezier.’ In interviews vertelde ze dat haar dochter Apple boos was omdat ze ‘enkel naar tekenfilms in het Spaans of Frans mag kijken’.

THE GOOP LAB zal 'ideeën uitproberen die op het eerste gezicht te ver lijken te gaan of te eng zijn'.
THE GOOP LAB zal ‘ideeën uitproberen die op het eerste gezicht te ver lijken te gaan of te eng zijn’.© Adam Rose/Netflix

Zelfs in blasé milieus is dat blasé.

Het werd het narratief dat om haar geweven werd en dat ze niet meer onder controle kreeg. Een beetje zoals wat Taylor Swift overkwam, maar dan in het kwadraat. Paltrow, een telg uit een filmfamilie van LA die opgroeide met Steven Spielberg als peter, werd het symbool van de geprivilegieerde, wereldvreemde Hollywoodklasse. Het grootste verwijt: ze leek het zelf niet te beseffen. Ze was beste vrienden met Beyoncé, getrouwd met Chris Martin, zwom in het geld en leek dat allemaal heel erg vanzelfsprekend te vinden. Dat alles kwam tot een hoogtepunt toen ze in 2014 van Martin scheidde en daarbij de term ‘conscious uncoupling’ introduceerde.

Wellicht herinnert u het zich nog.

Mensen reageerden daar niet goed op.

Vandaag levert die irrationele haat haar harde cash op. En dat beseft ze wel degelijk.

De aankondiging van haar scheiding deed Paltrow trouwens op Goop.com, toen nog een relatief kleine website. In 2008 was Paltrow met Goop gestart als een persoonlijk gedreven nieuwsbrief, gespecialiseerd in luxueuze spa’s, new-agefilosofieën, alternatieve geneeskunde en gadgets voor extreme snobs. Slogan: ‘Nourish the Inner Aspect.’ Goop groeide al snel uit tot een lifestylemerk, een e-winkel, een reeks pop-upstores, een magazine en een podcast. Vandaag wordt de waarde van het bedrijf op 250 miljoen dollar geschat. Je kunt Gwyneth Paltrow dan ook nauwelijks nog een actrice noemen. Ze is in de eerste plaats een ondernemer, die daarnaast nog af en toe kleine rollen aanneemt – die van Pepper Potts in de Iron Man-films, om de voornaamste te noemen.

Je kunt Gwyneth Paltrow nauwelijks nog een actrice noemen. Ze is in de eerste plaats een ondernemer, die daarnaast nog af en toe kleine rollen aanneemt.

Uithangbord van Goop is de jaarlijkse The Ridiculous but Awesome Gift Guide, een cadeaugids voor mensen die zo rijk zijn dat ze geen idee hebben wat ze met hun geld moeten doen. Er was een tipi voor honden van 160 dollar. Er was een yurt van 8300 dollar. Er was een tube tandpasta van 114 dollar. Er was een designkippenhok van 1.500 dollar. Eén keer raadde ze u aan een antieke houten kano van 8000 dollar cadeau te doen. Maar hoe absurder haar cadeautips werden, hoe gretiger media en sociale media ze oppikten als ‘de meest Gwyneth Paltrow-achtige dingen van dit jaar’. Waarbij ‘Gwyneth Paltrow-achtig’ een synoniem is voor wereldvreemd, irritant, jetset en een tikje grappig. Iets dat Paltrow zelf ook gemerkt moet hebben.

Achteraf kun je je dan ook afvragen of het wel zo toevallig was dat Paltrow net op Goop.com de term ‘conscious uncoupling’ liet vallen. Ergens onderweg moet Paltrow zijn gaan beseffen dat het een perfecte match was: haar imago van geprivilegieerde celebrity sloot perfect aan bij een website vol cynische maar ook een klein beetje grappige luxeproducten. Zo rond 2014 begon ze dat namelijk meer en meer uit te spelen. Steeds vaker maakte ze dubieuze gezondheidsclaims, over vaginaballen, erwtenmelk en oosterse specialisten die uw eerdere incarnaties bestuderen, die in de wetenschappelijke wereld op woede onthaald werden. Steeds nadrukkelijker zocht ze de haat en hoon van het internet op. In 2016 bracht ze een kookboek uit waarin ze twee uur durende recepten voorstelde die ‘ideaal zijn voor de superdrukke thuiskok’ om tijdens de week te maken, wanneer je de kinderen van school hebt gehaald, ze naar de training hebt gebracht en boodschappen hebt gedaan. Dat boek heet It’s All Easy.

Het kan niet dat ze dat doet zonder te weten hoe irritant dat overkomt.

Gwyneth Paltrow weet dat ze mensen irriteert. Het is namelijk haar businessmodel

Ze heeft dat ook al toegegeven. The New York Times bracht in 2018 een verhelderend profiel van Paltrow waarin ze haar businessfilosofie uitlegt: irrationele haat omzetten in harde cash. ‘I can monetise those eyeballs’, zei ze. Elke oogrol op het internet levert haar geld op. Elke ‘cultural firestorm’, zoals ze het zelf noemt, zorgt voor meer trafiek naar Goop.com. Gwyneth Paltrow zat ons al die tijd te trollen. En het heeft jaren geduurd voor we dat doorhadden.

Gwyneth Paltrow heeft een imperium uitgebouwd met nieuws over haar vagina. Dat zegt iets over de staat van het nieuws.

In al zijn extreemheid zegt Gwyneth Paltrow heel veel over heel veel dingen tegelijk. Dat is niet los te zien van de haatcultuur die de celebritywereld heeft overgenomen. Ricky Gervais scheldt acteurs uit op de Golden Globes terwijl het internet juicht. Celebrities Read Mean Tweets is een Jimmy Kimmel-rubriek waarin celebrity’s de ergste bagger die over hen verschijnt voorlezen ter amusement van de kijker. Gehaat worden hoort vandaag bij de fame game.

Het maakt ook iets duidelijk over hoe die haatcultuur tot een haatindustrie is uitgegroeid. Artiesten als 6ix9ine en youtubers als Logan Paul zoeken doelbewust haat op door vechtvideo’s uit te brengen en lijken te filmen. Niet zozeer om bekend te worden, maar om die roem te monetariseren. Alle bekendheid kan vandaag in geld omgezet worden. Ook negatieve bekendheid.

Maar het meest laat Paltrows verhaal zien hoe simpel dat allemaal is. Het medialandschap blijkt heel makkelijk te trollen – en haar vagina is daarvan het voorbeeld bij uitstek. Het is geen toeval dat ze deze maand een kaars uitbracht die naar haar vagina ruikt. Gwyneth Paltrow weet wat er gebeurt als ze haar vagina ter sprake brengt. Ze heeft de nieuwscyclus ervan al vaker gezien.

Paltrow moest in 2018 spreken voor businessstudenten van Harvard. Ze vatte de mediastrategie van Goop samen door luid ‘Vagina! Vagina! Vagina!’ te roepen.

In 2015 raadde Gwyneth Paltrow vrouwen aan hun vagina regelmatig te stomen met een vaginastomer, een soort saunatroon waar je op kunt zitten en die met stoom, infrarood en plantenextracten niet alleen je vagina stoomt, maar ook je hormonenbalans herstelt. Het internet ging loos – zeker nadat gynaecologen hadden opgeroepen om ‘alstublieft in godsnaam géén stomer in je vagina te steken’. In 2017 probeerde Paltrow jade eieren van 66 dollar te verpatsen, bedoeld om in je vagina te steken. Het was, aldus Goop, een gebruik dat terugging tot Chinese concubines en dat de hormonen zou balanceren, de menstruatiecyclus regelen, urineverlies voorkomen en de blaascontrole verhogen. Het internet ging loos – zeker nadat gynaecologen hadden opgeroepen ‘alstublieft in godsnaam géén jade eieren in je vagina te steken’. Tussendoor suggereerde Paltrow om ‘sex dust’ aan te schaffen, een mix van kruiden gebaseerd op eeuwenoude taoïstische elixirs die als afrodisiacum zou werken, en prees ze een gouden dildo van 15.000 dollar aan, te verkrijgen bij Goop. De reactie kunt u al raden.

Vandaar ook de vaginakaars: ze weet dat geen enkele nieuwssite de beschrijving van de geur van haar vagina kan laten liggen en dat geen enkele internetkomiek de grap dat ‘Paltrow te diep met haar hoofd in haar vagina zit’ kan weerstaan. Voor de duidelijkheid: de ironie dat dat ook de reden is waarom wij dit stuk schrijven en u dit stuk leest, ontgaat ons niet.

Fijn weetje: volgens The New York Times moest Paltrow in 2018 spreken voor een zaal businessstudenten van Harvard. Ze vatte de mediastrategie van Goop samen door luid ‘Vagina! Vagina! Vagina!’ te roepen. (Ze zou dat zelfs gejodeld hebben, wat een heel vreemd detail is.) Op een rare, rare manier lijkt Paltrow de code van de moderne nieuwscyclus gekraakt te hebben. Ze legt een systeemfout in het hedendaagse medialandschap bloot waar niemand een antwoord op lijkt te vinden. Als meetbaarheid regeert en als clicks, volgers en subscribers het enige criterium voor relevantie zijn, zet je de deur wagenwijd open voor manipulatie. En daar valt heel weinig tegen te beginnen.

Gwyneth Paltrow weet dat ze mensen irriteert. Het is namelijk haar businessmodel

Het extreme voorbeeld van Gwyneth Paltrow maakt ook duidelijk dat dat niet zo onschuldig is. Door zich te branden als de vrouw die u met enige geamuseerdheid haat, is ze aan het uitgroeien tot een popcultureel icoon – pakweg Modern Family heeft haar al geparodieerd. Het maakt dat ze nu een zesdelige infomercial bij het grootste tv-platform ter wereld heeft gekregen, wat betekent dat ze haar pseudowetenschap nu naar een nóg groter publiek kan brengen. Netflix gaf geen screeners vrij, maar op basis van de trailer waarschuwden wetenschappers al dat je met aandacht te besteden aan exorcismes en koudwatertherapie het gevaar loopt te normaliseren wat niet normaal is. Er valt ook weinig tegen te beginnen. Paltrow werd al eens tot een boete van 125.000 dollar veroordeeld voor het maken van valse gezondheidsclaims over de krachten van jade eieren. Het gaf haar alleen maar een reden om nog eens te herhalen dat ze de status quo onderuit wil halen. (Waarbij die status quo dan blijkbaar is, zo verwoordde The Guardian het treffend, om géén jade eieren in je vagina steken.) Resultaat: de verkoop van jade eieren ging weer omhoog.

Dat is de lastige conclusie: je ziet de mechanismes, je kunt er alleen niets aan doen. De kans is dan ook groot dat The Goop Lab uw Marie Kondo voor 2020 zal worden. Maar of u er nu naar kijkt als guilty pleasure-tv, haattelevisie of een popculturele memefabriek, maak u vooral geen illusies.

Het is wel degelijk Gwyneth Paltrow die het laatst lacht.

The Goop Lab

Vanaf 24/1 op Netflix.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content